Năm 2019 nhiều đột phá: Ngoại giao Nga có nền tảng đón năm 2020

Ngay cả các nhà phê bình mạnh mẽ nhất đối với Moscow cũng không thể phủ nhận rằng Nga đã theo đuổi một chính sách đối ngoại nhất quán trong năm vừa qua. Khi đánh giá mọi khía cạnh, có thể dự đoán hệ thống toàn cầu sẽ trở nên bất ổn hơn vào năm 2020 và có thể có nhiều người cho rằng Nga sẽ giảm thiểu sự tham gia vào các vấn đề quốc tế, cô lập bản thân khỏi thế giới bên ngoài khó lường và nguy hiểm và tập trung giải quyết các vấn đề tại nhà.

Khó cô lập trong thế giới hiện đại

Tuy nhiên, chiến lược tự cô lập, ngay cả khi chỉ là tạm thời và một phần, là nguy hiểm theo ít nhất hai cách. Đầu tiên, chính sách tự cô lập lâu dài gần như không thể trong thế giới hiện đại (Triều Tiên là một ngoại lệ rất hiếm ở đây). Nga gắn bó sâu vào các quá trình chính trị, kinh tế và xã hội toàn cầu, và bất kỳ nỗ lực nào để tự cô lập bản thân chắc chắn sẽ đồng nghĩa với việc từ bỏ nhiều thành tựu chính trị nước ngoài quan trọng nhất trong 30 năm qua. Hơn nữa, sự cô lập cũng sẽ làm chậm đáng kể quá trình giải quyết những vấn đề trong nước.

Nga đã thu được những thành công đáng kể từ sự hiện diện tại Syria. Ảnh: Reuters.

Thứ hai, chiến lược tự cô lập sẽ liên quan đến việc Nga giảm sự tham gia tích cực vào tiến trình xây dựng hệ thống quan hệ quốc tế mới và xây dựng trật tự thế giới mới. Việc một trật tự thế giới mới sẽ được tạo ra là điều chắc chắn và câu hỏi chỉ còn là cái giá mà nhân loại sẽ phải trả cho nó. Khi thời đại bất ổn kết thúc và một hình thức quản trị toàn cầu đã được khôi phục, Nga sẽ phải "chơi" theo các quy tắc được phát triển bởi người khác - các quy tắc bỏ qua lợi ích của Nga và phục vụ những người tham gia chính trị toàn cầu khác.

Vì lý do này, chính sách đối ngoại của Nga trong năm tới không chỉ dành riêng cho việc giải quyết các nhiệm vụ trước mắt ở các khu vực khác nhau trên thế giới mà còn là phát triển mô hình và cơ chế hợp tác quốc tế mới trong tương lai. Nói một cách hình tượng, mặc dù có thể vẫn còn quá sớm để bắt đầu xây dựng tòa nhà trật tự thế giới mới, nhưng có thể và cần thiết để bắt đầu chọn từng viên gạch và thậm chí toàn bộ mô hình các tòa nhà tương lai ngay ngày hôm nay. Đây là một nhiệm vụ khó khăn, nhưng chính sách đối ngoại của Nga đã tạo ra một số bước ngoặt về mặt này.

"Tung hoành" các mặt trận

Chẳng hạn, Nga đã có được kinh nghiệm đáng kể về ngoại giao đa phương ở Syria, điều cho phép nước này sắp xếp vị trí cho các đối thủ và giảm sức mạnh của các thế lực thù địch vũ trang. Ở Syria, Nga đã xoay sở để đạt được điều mà nhiều người cho đến gần đây tin rằng đơn giản là không thể thực hiện được. Thành công của Nga tại Trung Đông cho thấy rất đáng để cố gắng mở rộng chiến lược này trong năm tới. Khu vực này rất cần một hệ thống an ninh tập thể, và một khái niệm được phát triển và bổ sung bởi phía Nga có thể chỉ là tấm vé khởi đầu.

Ở châu Á, Nga và các đối tác đã có những bước đi nghiêm túc trong việc xây dựng một hệ thống thể chế quốc tế cơ bản mới. Những thành tựu gần đây bao gồm việc mở rộng Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, thúc đẩy khái niệm BRICS +, sự tiến bộ của định dạng RIC (Nga, Ấn Độ và Trung Quốc) và tiến bộ trong việc kết hợp Liên minh kinh tế Á-Âu (EAEU) và Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Moscow sẽ có cơ hội củng cố vai trò hàng đầu của mình trong việc mở rộng danh mục đầu tư dự án của BRICS và SCO khi tổ chức các hội nghị thượng đỉnh thường niên vào năm 2020.

Quan hệ Nga Trung Quốc đang dần trở thành một động lực trong hệ thống quan hệ quốc tế. Sự phối hợp hơn nữa các hành động của họ trên trường quốc tế, bao gồm cả lĩnh vực an ninh, sẽ tiếp tục tăng cường thẩm quyền và ảnh hưởng của họ trong các vấn đề thế giới.

Đối với các chính sách của Moscow trên mặt trận châu Âu, trong khi năm 2019 không phải là năm đột phá về cải thiện quan hệ với EU, một số mặt tích cực có thể được kể ra. Nga đã được chào đón trở lại Hội đồng Nghị viện thuộc Hội đồng Châu Âu (PACE). Nga và phương Tây đã xoay sở thống nhất một chiến lược chung để điều chỉnh cuộc khủng hoảng chính trị ở Moldova. Nhóm liên lạc Normandy về việc giải quyết tình hình ở Donbass đã tiếp tục công việc của mình sau một thời gian dài gián đoạn. Và các cuộc đàm phán ba bên giữa Nga, Ukraine và Liên minh châu Âu về các vấn đề năng lượng bắt đầu đi lên.

Châu Âu đã bắt đầu xem xét lại mô hình hội nhập khu vực của mình một cách cơ bản, và không chỉ vì Vương quốc Anh sắp rút khỏi Liên minh châu Âu, châu lục này cũng có những vấn đề sâu rộng liên quan đến phát triển kinh tế xã hội, khu vực hóa, an ninh, v.v. Trong bối cảnh này, đối thoại chính trị nghiêm túc về tương lai quan hệ giữa Nga và châu Âu là một điều cần thiết.

Chiến dịch bầu cử năm 2020 tại Hoa Kỳ đang diễn ra mạnh mẽ, vì vậy bây giờ không phải là thời điểm tốt nhất để cố gắng bắt đầu khắc phục quan hệ. Tuy nhiên, những người khăng khăng rằng Moscow nên tạm dừng các mối quan hệ này cho đến sau cuộc bầu cử là sai lầm. Dù sự kết nối của Nga với cơ quan hành pháp của Hoa Kỳ hiện tại thực sự khó khăn về mặt khách quan, thì Nga cần đẩy mạnh các hoạt động đối tác dọc theo các tuyến khác, bao gồm cả về ngoại giao Track II.

Một bước đột phá đã được thực hiện trong mối quan hệ với châu Phi vào năm 2019. Hội nghị thượng đỉnh Nga - châu Phi ở Sochi đã chứng minh rằng có sự quan tâm của cả hai bên trong việc phát triển hợp tác và sự hợp tác này có tiềm năng lớn. Điều chính bây giờ là đảm bảo rằng động lực này không bị mất đi, và phải có các bước đi thực tế vào năm 2020.

Đây chỉ là một số vấn đề mà chính sách đối ngoại của Nga sẽ gặp phải vào năm 2020. Nga đã thể hiện các kỹ năng xử lý khủng hoảng hiệu quả và đã chứng minh rằng họ có thể đối phó với những thách thức nghiêm trọng nhất của an ninh khu vực và toàn cầu hiện nay. Lúc này họ có cơ hội để chứng tỏ rằng họ cũng là một kỹ sư thiết kế có kinh nghiệm, sẵn sàng, cùng với các đối tác của mình, phát triển các thành phần và toàn bộ các điểm nút của cơ chế trật tự thế giới vẫn đang được xây dựng.

An Bình