Năm nhóm giải pháp hạn chế phương tiện cá nhân

Lượng phương tiện cá nhân tại Hà Nội đang gia tăng mạnh từng năm, trong khi hạ tầng giao thông chưa kịp đáp ứng, dẫn đến hình thành nhiều "điểm đen" về ùn tắc giao thông. Liên quan đến việc xây dựng các giải pháp hạn chế phương tiện cá nhân, phóng viên báo Tin tức và Dân tộc đã có cuộc trao đổi với ông Lê Trung Hiếu, Phó giám đốc Sở Tài Chính Hà Nội.

Ông đánh giá như thế nào về hiệu quả của những chính sách Hà Nội đang triển khai về hạn chế phương tiện giao thông cá nhân, thưa ông?

Thủ đô Hà Nội đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng về giao thông đô thị, nổi bật nhất là tình trạng ùn tắc giao thông (UTGT), ô nhiễm môi trường và quá tải hạ tầng. Nguyên nhân chủ yếu là do sự gia tăng nhanh chóng của phương tiện cá nhân. Nhiều năm qua, Hà Nội đã và đang triển khai hàng loạt giải pháp cụ thể hướng tới xây dựng hệ thống giao thông bền vững và hiệu quả hơn, nhưng thực tế còn nhiều thách thức lớn, thành phố phải kiên trì, bền bỉ mới giải quyết được.

Phó giám đốc Sở Tài Chính Hà Nội Lê Trung Hiếu.

Hà Nội đang đặt mục tiêu giảm dần và tiến tới dừng sử dụng xe máy trong nội đô vào năm 2030 (theo Đề án của UBND TP đã được HĐND TP thông qua). Đây là một trong những chính sách mang tính bước ngoặt, nhưng cũng đi kèm nhiều khó khăn, vì thực tế chưa thể cấm hoặc hạn chế phương tiện cá nhân khi chưa có phương tiện VTHKCC thay thế.

Trong khi đó, VTHKCC hiện nay chưa đáp ứng được thời gian di chuyển, chưa phát triển đúng tầm để thay thế phương tiện cá nhân, nhất là ở các khu vực ngoại thành; cơ sở hạ tầng thiếu đồng bộ, kết nối giữa các loại hình VTHKCC còn rời rạc; cơ chế phối hợp giữa các cơ quan còn lúng túng; người dân còn e ngại chất lượng dịch vụ.

Vậy, để hạn chế phương tiện giao thông cá nhân cần tập trung vào những nhóm giải pháp cụ thể nào, thưa ông?

Hà Nội cần tập trung vào 5 nhóm giải pháp: Hoàn thiện chính sách và định hướng chiến lược giảm thiểu phương tiện giao thông cá nhân; phát triển giao thông công cộng làm nền tảng thay thế; triển khai hệ thống thu phí phương tiện vào nội đô, hình thành các “vùng phát thải thấp”; quản lý chặt bãi đỗ xe và hạ tầng hỗ trợ; tuyên truyền nhằm thay đổi hành vi sử dụng phương tiện đi lại của người dân.

Trong 5 nhóm giải pháp này, giải pháp quan trọng nhất là xây dựng hệ thống VTHKCC đủ mạnh và thuận tiện để người dân tự nguyện từ bỏ xe cá nhân. Đặc biệt, cần gấp rút đầu tư, hoàn thiện mạng lưới đường sắt đô thị theo Đề án đã được Chính phủ và Quốc hội thông qua. Hà Nội xác định mục tiêu đến năm 2035 sẽ hoàn thành ít nhất 10 tuyến đường sắt đô thị theo Quy hoạch Giao thông vận tải Thủ đô đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Khi mạng lưới Metro hoàn chỉnh, tỷ lệ đảm nhận của VTHKCC có thể đáp ứng từ 50 - 55% nhu cầu của cư dân đô thị. Lúc đó, người dân sẽ thấy rõ sự thuận tiện, rẻ, văn minh, hiện đại hơn và sẽ tự chuyển đổi từ xe cá nhân sang VTHKCC .

Ngoài ra, Hà Nội cần rà soát, điều chỉnh quy hoạch, chú trọng đến giao thông phi cơ giới, tạo điều kiện thuận lợi cho người đi bộ và xe đạp, khuyến khích sử dụng các phương thức di chuyển thân thiện với môi trường.

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền cũng giữ vai trò quyết định sự thành bại của chính sách. Công tác tuyên truyền phải đi trước, làm rõ cho người dân hiểu lợi ích của việc hạn chế xe cá nhân, tích cực sử dụng VTHKCC, chuyển từ thói quen lệ thuộc vào xe cơ giới sang đi bộ, đi xe đạp để tiếp cận với VTHKCC. Để tuyên truyền hiệu quả cần có sự vào cuộc của các cấp, các ngành cũng như đoàn thể xã hội.

Việc gắn hoạt động thu phí phương tiện vào nội đô với hình thành các “vùng phát thải thấp” cần sớm được triển khai.

Chủ trương gắn cơ chế thu phí phương tiện vào nội đô với xây dựng các “vùng phát thải thấp” có ý nghĩa như thế nào tới việc giảm thiểu tác động tiêu cực và hạn chế phương tiện cá nhân, thưa ông?

HĐND TP Hà Nội đã thông qua Nghị quyết “Quy định tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp trên địa bàn Thành phố Hà Nội”. Đây là việc cụ thể hóa Luật Thủ đô (sửa đổi) về tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp; các biện pháp được áp dụng trong vùng phát thải thấp theo lộ trình phù hợp. Điều này cho thấy rõ Hà Nội đang hành động quyết liệt giảm ô nhiễm môi trường.

Để xây dựng được các “vùng xanh giao thông”, tất yếu phải hạn chế phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu xăng dầu truyền thống (đang là nhóm chiếm đại đa số trong gần 10 triệu phương tiện giao thông hoạt động tại Thủ đô). Từ đó, việc thu phí vào nội đô được coi là một trong những giải pháp quan trọng, hiệu quả để hạn chế phương tiện cá nhân, giảm thiểu ùn tắc giao thông .

Việc Hà Nội cần làm hiện nay là phải vào cuộc quyết liệt, đồng bộ: Đồng bộ các giải pháp và tất cả các cấp, ngành, người dân cùng vào cuộc, vừa triển khai các kế hoạch, chiến lược dài hạn phát triển VTHKCC, hạ tầng giao thông, vừa áp dụng các biện pháp, chế tài hạn chế xe cá nhân hoạt động. Không thể chờ thêm 10 - 15 năm nữa, khi hệ thống VTHKCC hoàn thiện mới hành động.

Thực tế, song song với sự phát triển của VTHKCC là sự gia tăng mật độ dân cư, đô thị hóa… Hạ tầng giao thông, VTHKCC cần đi trước mở đường, nhưng các chính sách hạn chế xe cá nhân phù hợp với hoàn cảnh cũng cần thực hiện ngay để tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững, lâu dài.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Hà Khánh Linh