Nam Phi bắt được nghi phạm diệt chủng bị truy nã gắt gao nhất

Fulgence Kayishema bị cáo buộc dàn dựng vụ sát hại hơn 2.000 người tị nạn Tutsi gồm phụ nữ, đàn ông, trẻ em và người già tại nhà thờ Công giáo Nyange trong thời kỳ diệt chủng. Hắn đã chạy trốn từ năm 2001.

Người này bị bắt hôm 24-5 trong một hoạt động phối hợp chung giữa chính quyền Nam Phi và các nhà điều tra của Liên Hợp quốc.

Khi bị bắt, Kayishema ban đầu phủ nhận danh tính của mình, theo một tuyên bố từ nhóm của Liên Hợp quốc. Nhưng đến cuối buổi tối, hắn ta nói với họ: “Tôi đã chờ đợi rất lâu để bị bắt”.

Các nhà điều tra cho biết hắn đã sử dụng nhiều tên giả và giấy tờ tùy thân giả mạo để tránh bị phát hiện.

“Vụ bắt giữ là kết quả của một cuộc điều tra căng thẳng, kỹ lưỡng và nghiêm ngặt”, một quan chức cấp cao tại văn phòng công tố liên quan đến vụ án nói với CNN.

“Fulgence Kayishema đã chạy trốn hơn 20 năm. Việc bắt giữ đảm bảo rằng hắn ta cuối cùng sẽ phải đối mặt với công lý cho những tội ác bị cáo buộc của mình” - Trưởng Công tố Serge Brammertz thuộc Cơ chế Quốc tế về Tòa án Hình sự (IRMCT) của Liên hợp quốc cho biết.

“Diệt chủng là tội ác nghiêm trọng nhất mà loài người biết đến. Cộng đồng quốc tế đã cam kết đảm bảo rằng thủ phạm sẽ bị truy tố và trừng phạt. Vụ bắt giữ này là một minh chứng rõ ràng rằng cam kết này không phai nhạt và công lý sẽ được thực thi, bất kể mất bao lâu” - Brammertz nói.

Khi cuộc diệt chủng kết thúc vào tháng 7 năm 1994, Kayishema trốn sang Cộng hòa Dân chủ Congo cùng vợ, con và anh rể. Sau khi chuyển đến các quốc gia châu Phi khác, hắn đến Nam Phi vào năm 1999 và xin tị nạn ở Cape Town, sử dụng tên giả.

Fulgence Kayishema lúc bị bắt - Ảnh: Cảnh sát Nam Phi

Theo các công tố viên, kể từ khi đến Nam Phi, hắn ta có thể dựa vào một mạng lưới hỗ trợ chặt chẽ bao gồm các cựu thành viên quân đội Rwanda, những người đã cố gắng hết sức để che giấu các hoạt động và nơi ở của tên này.

Quá trình truy nã gian nan

Trong những năm gần đây, công tố viên IRMCT đã phàn nàn về sự thiếu hợp tác từ các lực lượng và đã có một loạt vụ suýt bắt được Kayishema.

Các sự kiện ở Nyanga, Rwanda, là một trong những vụ diệt chủng tàn bạo nhất, trong đó ước tính có khoảng 800.000 người Tutsi và người Hutus ôn hòa đã bị giết trong khoảng thời gian 90 ngày.

Tòa án cáo buộc rằng Kayishema đã trực tiếp tham gia vào việc “lên kế hoạch và thực hiện vụ thảm sát này”. Bản cáo trạng cáo buộc hắn ta đã mua và phân phối xăng để đốt cháy nhà thờ trong khi những người tị nạn đang ở bên trong. Kayishema và những người khác cũng bị buộc tội sử dụng máy ủi để đánh sập nhà thờ sau vụ hỏa hoạn, trong khi những người tị nạn vẫn ở bên trong.

Cựu linh mục của nhà thờ, Athanase Seromba, bị kết án về vụ thảm sát năm 2006 với 15 năm tù, sau đó được tăng lên thành án chung thân khi kháng cáo.

Kayishema sẽ bị buộc tội vào ngày 26-5 tại tòa án Cape Town.

Phần thưởng lên tới 5 triệu USD đã được trao cho thông tin về Kayishema và những kẻ chạy trốn khác bị truy nã vì đã gây ra nạn diệt chủng Rwanda.

Fulgence Kayishema là một trong những nghi phạm diệt chủng bị truy nã gắt gao nhất Thế giới - Ảnh: Cảnh sát Nam Phi

Với việc bắt giữ Kayishema, Liên Hợp quốc vẫn đang truy lùng thêm ba nghi phạm nổi bật.

Vào năm 2020, một kẻ chạy trốn khác đã bị bắt ở ngoại ô Paris sau hơn 20 năm trốn chạy.

Félicien Kabuga, “một trong những kẻ chạy trốn bị truy nã gắt gao nhất thế giới”, người được cho là nhân vật đóng vai trò hàng đầu trong cuộc diệt chủng, đã bị bắt trong một chiến dịch phối hợp với chính quyền Pháp.

Cuộc diệt chủng Rwanda đã chứng kiến các dân quân và thường dân người Hutu giết hại rất nhiều thành viên của dân tộc thiểu số Tutsi: đàn ông, phụ nữ và trẻ em, nhiều người trong số họ đã từng là hàng xóm của nhau trước khi cuộc xung đột bắt đầu.

Các vụ giết chóc cuối cùng đã kết thúc 100 ngày sau đó, khi quân đội của Mặt trận Yêu nước Rwanda (RPF), do Paul Kagame lãnh đạo, đánh bại phiến quân Hutu và nắm quyền kiểm soát đất nước.

Anh Duy