Nam Phi: Ngân sách của Sở Y tế tỉnh Gauteng bị lạm chi trong nhiều năm
Một báo cáo kiểm toán được công bố đã lên án công tác quản lý tài chính lỏng lẻo tại Sở Y tế tỉnh Gauteng (GDH) dẫn đến hàng loạt khoản tiền từ ngân sách bị thất thoát. Đặc biệt, chỉ trong 2 năm, chi tiêu của Sở cho dịch vụ an ninh đã tăng gấp 3 lần trong khi không mang lại hiệu quả nào đáng kể.
Tình hình an ninh tại nhiều bệnh viện của Gauteng chưa được đảm bảo. Ảnh: ST
Ngân sách hạn hẹp nhưng chi tiêu lãng phí
Tháng 4/2024, GDH từng công bố một báo cáo cho biết, Sở đang quản lý hợp đồng với 113 công ty an ninh, cung cấp tổng cộng 6.000 nhân viên bảo vệ cho 37 bệnh viện, 370 phòng khám và các cơ sở y tế trong tỉnh.
Trong khi Ban lãnh đạo GDH báo cáo ngân sách của Sở rất hạn hẹp, không có đủ tiền để tuyển dụng các vị trí đang còn trống, chưa thanh toán chi phí cho nhiều nhà cung cấp, chưa hỗ trợ chi trả đúng hạn cho các hợp đồng làm thêm giờ của bác sĩ, y tá… tại nhiều bệnh viện, các kiểm toán viên lại phát hiện một khoản chi 2,54 tỷ Rand Nam Phi (tương đương 142,35 triệu USD) mà Sở dự định thanh toán cho các hợp đồng dịch vụ an ninh trong giai đoạn 2025-2026. Điều này làm dấy lên lo ngại việc GDH quản lý ngân sách sai quy định khiến quỹ công bị chi tiêu không hợp lý.
Báo cáo kiểm toán cho thấy, khoản tiền 2,54 tỷ Rand cao hơn gấp 3 lần so với 838 triệu Rand mà Sở đã chi 2 năm trước đó. Trong năm 2024-2025, chi tiêu cho dịch vụ an ninh của Sở chỉ hơn 1,76 tỷ Rand. Ngân sách chi tiêu cho lĩnh vực an ninh của GDH đã tăng hơn 100% từ năm 2023-2024 đến năm 2024-2025 và dự kiến sẽ tăng thêm 40% từ năm 2024-2025 đến năm 2025-2026. Do đó, GDH bị chỉ trích chi tiêu ngân sách không hợp lý trong khi không hoàn thành các mục tiêu liên quan đến dịch vụ y tế.
Các công ty dịch vụ an ninh khác đã ký kết hợp đồng với GDH cũng bị cáo buộc vi phạm các quy định của luật lao động như không trả lương cho nhân viên bảo vệ trong nhiều tháng, tự ý khấu trừ tiền lương của nhân viên nghỉ hưu, sử dụng các quỹ dự phòng cho nhân viên sai quy định... Điều này đặt ra câu hỏi về công tác thẩm định và quá trình thực hiện đấu thầu của GDH trước khi ký kết hợp đồng với các công ty dịch vụ an ninh.
Trong khi đó, hàng loạt vấn đề an ninh nghiêm trọng tại nhiều cơ sở y tế ở Gauteng đã bị lên án thường xuyên, từ nạn trộm cắp làm gián đoạn hoạt động của bệnh viện đến việc nhân viên y tế bị tấn công... GDH cũng bị một số bên liên quan chỉ trích vì không có kế hoạch đào tạo nhân viên ngành y để xử lý tốt hơn các tình huống bạo lực.
Cần mạnh mẽ lên án sai phạm
Tình trạng gian lận trong quản lý, sử dụng ngân sách dành cho dịch vụ an ninh và những hành vi lạm chi ngân sách đã trở thành vấn đề tồn đọng dai dẳng trong suốt gần 10 năm qua tại GDH.
Tổng Kiểm toán Nam Phi nhấn mạnh: “Sau khi được ký kết, các hợp đồng được gia hạn thêm nhiều năm với chi phí tăng vọt vì bao gồm nhiều khoản chi tiêu bất thường. Đây là cơ hội để các hành vi tham nhũng phát sinh và lan rộng. Do đó, cần lên án những gian lận trong việc ký kết hợp đồng với các công ty dịch vụ an ninh”.
Báo cáo kiểm toán đưa ra kiến nghị về việc xem xét lại chi tiêu an ninh tại các bệnh viện của tỉnh. Tuy nhiên, GDH vẫn chưa chính thức công bố bất kỳ thông tin chi tiết nào. Sở cũng chưa giải trình hoặc cung cấp tài liệu về tiêu chí đánh giá đối với các hợp đồng an ninh, các yêu cầu đấu thầu, quy trình đấu thầu, cách thức đánh giá hiệu quả hoạt động, tác động của việc tăng cường dịch vụ an ninh trong việc cải thiện sự an toàn cho bệnh nhân, nhân viên tại bệnh viện. GDH cũng không công bố danh sách các công ty đã ký kết hợp đồng với Sở và dịch vụ an ninh bao gồm những trách nhiệm, nghĩa vụ cụ thể gì.
Tổng Kiểm toán bày tỏ lo ngại khi ngân sách của Sở Y tế Gauteng vốn đã eo hẹp nhưng qua mỗi năm tài chính, các khoản chi tiêu bất thường, gian lận lại ngày càng gia tăng. Điển hình, trong năm tài chính 2023-2024, hơn 2,7 tỷ Rand đã bị chi tiêu bất thường, nhiều hơn 400 triệu Rand so với năm trước đó; 17 triệu Rand khác bị chi tiêu vô ích và lãng phí, tăng 2 triệu Rand so với năm trước đó.
Trong hơn 9 năm qua, chi tiêu bất thường và lãng phí của Sở Y tế Gauteng (tỉnh nhỏ nhất Nam Phi) dao động từ 3,6% đến 6,6% tổng ngân sách. So sánh với Sở Y tế Western Cape (tỉnh lớn thứ 4 trong 9 tỉnh của Nam Phi), con số chi tiêu bất thường chỉ dao động từ 0% đến chỉ 0,1%.
Đáng lên án, GDH cũng không minh bạch trong việc cung cấp thông tin đáng tin cậy và các báo cáo với số liệu chi tiết cần thiết. Điều này có thể gây ra những tác hại đáng kể cho hoạt động của Sở vì dữ liệu không chính xác được sử dụng để lập kế hoạch, lập ngân sách. Do đó, hiệu quả giám sát và theo dõi bị giảm do thông tin về hiệu quả hoạt động được báo cáo không chính xác, đặc biệt về việc cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu.
Tổng Kiểm toán cho rằng, cần nghiêm túc nhìn nhận trách nhiệm của Ban lãnh đạo và các cán bộ quản lý Sở Y tế Gauteng; cần ngay lập tức loại bỏ những đối tượng xấu, kéo hoạt động của Sở đi xuống, gây ra các xung đột lợi ích; đặc biệt phải vạch trần những kẻ thông đồng, tiếp tay, bao che cho những hành vi sai trái./.
(Theo allafrica và spotlight)
