Năm vấn đề chưa có câu trả lời trong bản kế hoạch hòa bình Gaza của Tổng thống Trump

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại cuộc gặp ở Nhà Trắng, Washington, D.C., ngày 29/9/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Khi trình bày kế hoạch tại Nhà Trắng bên cạnh Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, Tổng thống Trump ca ngợi kế hoạch này mang tính lịch sử. Nhưng việc xác định chi tiết một số yếu tố trong kế hoạch có thể sẽ là thách thức lớn khi thực hiện.

Gaza sẽ được quản lý như thế nào?

Kế hoạch dự kiến sẽ có một chính quyền chuyển tiếp tạm thời, gồm một ủy ban kỹ trị, phi chính trị của người Palestine. Ủy ban này sẽ làm nhiệm vụ giám sát các vấn đề của vùng lãnh thổ Gaza. Nhưng không có chi tiết về cách thành lập ủy ban này hay ai sẽ chọn các thành viên.

Hơn nữa, kế hoạch nêu rằng Tổng thống Trump và cựu thủ tướng Anh Tony Blair sẽ dẫn đầu “hội đồng hòa bình” giám sát ủy ban quản lý nói trên. Nhưng lộ trình không giải thích bản chất mối quan hệ giữa hội đồng này và ủy ban của người Palestine, hoặc ai sẽ ra các quyết định liên quan đến các vấn đề thường nhật.

Chính quyền Palestine có tham gia không?

Kế hoạch của ông Trump nêu rằng chính quyền chuyển tiếp sẽ kiểm soát Gaza cho đến khi Chính quyền Palestine (PA) hoàn tất chương trình cải cách và có thể tiếp quản Gaza một cách an toàn, hiệu quả. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ ai sẽ xác nhận PA đã sẵn sàng tiếp quản Gaza hay những tiêu chí nào phải được đáp ứng để PA quản lý vùng lãnh thổ này.

Ngôn từ trong kế hoạch hòa bình cũng coi Gaza như một thực thể độc lập, chứ không phải một phần của Palestine cần phải được thống nhất với phần còn lại của lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng.

Trong khi đó, Thủ tướng Netanyahu, vốn nói rằng đồng ý với đề xuất, gần như loại bỏ khả năng PA trở lại Gaza. Ông nói khi đứng bên cạnh ông Trump: “Gaza không do Hamas quản lý, cũng không do Chính quyền Palestine quản lý”.

Lực lượng quốc tế sẽ được hình thành ra sao?

Kế hoạch nêu rõ Gaza sẽ được bảo vệ bởi “Lực lượng Ổn định Quốc tế tạm thời”, nhưng lực lượng này sẽ đến từ đâu và nhiệm vụ của họ là gì?

Chưa rõ quốc gia nào sẵn sàng gửi quân đến Gaza, hay quốc gia nào sẽ được chấp nhận theo kế hoạch.

Kế hoạch cũng không nêu rõ trách nhiệm và quy tắc hoạt động của lực lượng gìn giữ hòa bình này.

Chưa rõ họ sẽ hoạt động như quân đội, cảnh sát hay lực lượng quan sát, có nhiệm vụ đối phó với Hamas hay không.

Israel sẽ rút quân khi nào?

Kế hoạch nêu Israel sẽ rút khỏi Gaza dựa trên các tiêu chuẩn, cột mốc và mốc thời gian liên quan đến việc phi quân sự hóa.

Một lần nữa, điều khoản này không đặt lịch trình để Israel rút quân hay tiêu chuẩn rõ ràng về cách thức và thời điểm diễn ra.

Hơn nữa, kế hoạch nêu Israel sẽ giữ một “vùng an ninh” tại Gaza cho đến khi vùng lãnh thổ được đảm bảo an toàn trước mọi mối đe dọa khủng bố.

Nhưng không có thông tin về ai sẽ quyết định cuối cùng khi nào các điều kiện này được đáp ứng.

Nhà nước Palestine có trong kế hoạch không?

Trong cuộc họp báo ngày 29/9, ông Trump nói: “Một số nước đã ngây ngô công nhận nhà nước Palestine… nhưng tôi nghĩ họ làm vậy vì quá mệt mỏi với những gì đang diễn ra”.

Kế hoạch nhắc đến triển vọng thành lập nhà nước Palestine nhưng các điều kiện rất mờ mịt.

Kế hoạch có đoạn: “Khi việc tái phát triển Gaza tiến triển và chương trình cải cách của PA được thực hiện một cách trung thực, có thể có các điều kiện để có lộ trình đáng tin cậy hướng tới quyền tự quyết và nhà nước Palestine, điều mà chúng tôi công nhận là khát vọng của người dân Palestine”.

Như vậy, phát triển Gaza và cải cách PA được đặt làm điều kiện. Ngay cả khi đạt được hai điều này, việc thảo luận về một nhà nước Palestine có thể diễn ra, nhưng không được đảm bảo.

Hơn nữa, kế hoạch không công nhận quyền thành lập nhà nước Palestine. Thay vào đó, kế hoạch thừa nhận nhà nước là điều mà người Palestine đang tìm kiếm.

Phản ứng của các bên

Ngoại trưởng các nước Saudi Arabia, Jordan, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Qatar, Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ, Indonesia và Pakistan đã ra tuyên bố chung hoan nghênh kế hoạch hòa bình của Tổng thống Trump nhằm chấm dứt cuộc chiến ở Dải Gaza.

Ngoại trưởng 8 quốc gia nêu trên bày tỏ sẵn sàng hợp tác tích cực với Mỹ và các bên liên quan để hoàn tất thỏa thuận và đảm bảo thực thi văn kiện này.

Cùng ngày, PA đã ca ngợi những nỗ lực hòa bình của ông chủ Nhà Trắng. Hãng thông tấn WAFA của Palestine dẫn tuyên bố của PA tái khẳng định cam kết “hợp tác với Mỹ, các nước trong khu vực và các đối tác để chấm dứt chiến sự ở Gaza thông qua một thỏa thuận toàn diện”, trong đó có việc mở đường cho nền hòa bình công bằng trên cơ sở giải pháp hai nhà nước.

Từ Paris, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã lên tiếng tán thành cam kết của người đồng cấp Mỹ về việc chấm dứt chiến sự ở Dải Gaza và đảm bảo mục tiêu giải thoát tất cả các con tin.

Trong khi đó, Thủ tướng Anh Keir Starmer cũng biểu dương những nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm chấm dứt xung đột ở Gaza thông qua bản kế hoạch mới.

Theo một nguồn thạo tin, Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al Thani và Giám đốc Cơ quan tình báo Ai Cập Hassan Mahmoud Rashad đã gặp các nhà đàm phán Hamas và chia sẻ bản kế hoạch. Các nhà đàm phán Hamas khẳng định sẽ xem xét bản kế hoạch này một cách thiện chí và đưa ra phản hồi.

Thùy Dương/Báo Tin tức và Dân tộc