Nâng cao bản lĩnh, phẩm chất và năng lực của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt nhiệm kỳ XIII của Đảng

Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội lần thứ XIII của Đảng là sự kiện chính trị đặc biệt quan trọng trong hoạt động lãnh đạo và xây dựng nội bộ Đảng trong mỗi nhiệm kỳ đại hội và là đợt sinh hoạt chính trị quan trọng của toàn Đảng, toàn dân.

Mong muốn của toàn Đảng, toàn dân là phải lựa chọn được những cán bộ, đảng viên có đức, có tài giữ các cương vị lãnh đạo chủ chốt các cấp để tiếp tục lãnh đạo công cuộc đổi mới thành công. Tài, đức của người lãnh đạo thể hiện cụ thể ở bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức và năng lực công tác và điều này phải được xác định cụ thể để không chỉ để những người tham gia quá trình nhân sự đại hội phải nắm chắc, đánh giá đúng, bầu cử trúng những người xứng đáng vào cơ quan lãnh đạo của Đảng mà còn để tổ chức đảng giáo dục, rèn luyện cán bộ và để mỗi cán bộ, đảng viên phấn đấu, rèn luyện thường xuyên.

Bản lĩnh chính trịlà sự tổng hợp biện chứng của lập trường chính trị, phẩm chất chính trị và năng lực chính trị, là điều kiện cần thiết để đảm bảo cho mỗi cán bộ, đảng viên có định hướng chính trị đúng đắn, luôn làm chủ bản thân, làm chủ hoàn cảnh thực tiễn và kiểm soát được hành vi, thái độ của mình trong mọi tình huống. Đó là sự trung thành với lợi ích của Đảng, của quốc gia, dân tộc và nhân dân; kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu, lý tưởng về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; kiên định những nguyên tắc xây dựng Đảng.

Bản lĩnh chính trị thể hiện ở lập trường, quan điểm, bản lĩnh chính trị vững vàng, không dao động trong bất cứ tình huống nào. Trong điều kiện công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ như hiện nay, nhiều thông tin trái chiều tác động từng ngày, từng giờ đến cán bộ, đảng viên và nhân dân, đòi hỏi người cán bộ phải giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng, luôn tỉnh táo, chắt lọc, đủ bản lĩnh để loại bỏ những thông tin xấu độc, không a dua, phát tán, tuyên truyền cho kẻ địch. Đồng thời, cán bộ phải phát huy dân chủ, giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương của Đảng; chủ động, tự giác cùng tập thể cấp ủy, chi bộ đấu tranh bằng nhiều hình thức để phòng, chống có hiệu quả chủ nghĩa cơ hội, xét lại, giáo điều, bảo thủ, bè phái, những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", bảo vệ Cương lĩnh, đường lối của Đảng, Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước.

Bản lĩnh chính trị còn thể hiện ở tinh thần yêu nước nồng nàn, ý chí quyết tâm và khát vọng xây dựng quê hương, đất nước giàu mạnh, phồn vinh, luôn đặt lợi ích của Đảng, quốc gia - dân tộc, nhân dân, tập thể lên trên lợi ích cá nhân; có tinh thần sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp của Đảng, vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân.

Là người cán bộ cách mạng, bản lĩnh chính trị thể hiện ở sự yên tâm công tác, chấp hành nghiêm sự phân của của tổ chức và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Phẩm chất đạo đức là cách thức ứng xử của mỗi cán bộ, đảng viên trong các mối quan hệ: với mình, với việc và với người khác theo những chuẩn mực đạo đức tốt đẹp của xã hội và những chuẩn mực đạo đức mới - đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên như Bác Hồ đã dạy.

Với trọng trách của người cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt, cần phải có phẩm chất đạo đức thật sự trong sáng, có sức lan tỏa trong cơ quan, tổ chức, đơn vị, nơi cư trú và ngoài xã hội; phải có lối sống trung thực, khiêm tốn, chân thành, giản dị; thực sự cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư. Là người được giao những trọng trách quan trọng của một địa phương, cơ quan, đơn vị, cán bộ chủ chốt phải thực sự là người tâm huyết và có trách nhiệm với công việc, luôn chăm lo đến đời sống mọi mặt của nhân dân. Yêu cầu đặc biệt đối với cán bộ chủ chốt là không tham vọng quyền lực, không háo danh; có tinh thần đoàn kết, xây dựng, gương mẫu, thương yêu đồng chí, đồng nghiệp. Với trọng trách phòng, chống tham nhũng, quan liêu, lãng phí trong cơ quan, đơn vị, bản thân họ phải trước hết phải là người trong sáng, không tham nhũng, quan liêu, cơ hội, vụ lợi và có quyết tâm chính trị rất cao trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi các biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống. Với vai trò là trung tâm đoàn kết trong cơ quan, đơn vị, người cán bộ chủ chốt luôn gương mẫu tuân thủ và thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức, kỷ luật của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình. Đặc biệt, không được bè phái, không để cho lợi ích nhóm chi phối, dẫn dắt hoạt động lãnh đạo của mình để rồi vi phạm các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Là người lãnh đạo chủ chốt, có rất nhiều mối quan hệ gia đình, bạn bè, dòng tộc nên phải hết sức tránh sự chi phối tiêu cực, kiên quyết không để người thân, người quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi. Đồng thời, phải thực sự công bằng, chính trực, nhất là trong công tác cán bộ, thực tâm thu hút, trọng dụng, khuyến khích người tài.

Năng lực công tác của cán bộ lãnh đạo chủ chốt là khả năng tư duy khoa học, có tầm nhìn xa, trông rộng, có phương pháp làm việc khoa học và năng lực tổng hợp, phân tích, dự báo tình hình để có quyết định hoặc đề xuất để tập thể lãnh đạo quyết định kịp thời, sáng suốt, đúng đắn nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị, địa phương mình. Trong tình hình hiện nay, đòi hỏi cán bộ chủ chốt phải thực sự chủ động, nhạy cảm và có khả năng phát hiện những mâu thuẫn, thách thức, thời cơ, thuận lợi, vấn đề mới, khó và những hạn chế, bất cập trong thực tiễn; mạnh dạn đề xuất những nhiệm vụ, giải pháp phù hợp, khả thi, hiệu quả để phát huy, thúc đẩy hoặc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Năng lực công tác còn đòi hỏi cán bộ chủ chốt phải có kiến thức lý luận, nắm chắc đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nắm chắc và hiểu biết cơ bản tình hình thực tế để cụ thể hóa và tổ chức thực hiện có hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Năng lực công tác còn được đánh giá ở cả một quá trình công tác liên tục đã qua với khả năng lãnh đạo, chỉ đạo, kinh nghiệm thực tiễn, những thành tích, kết quả công tác nổi trội ở lĩnh vực, địa bàn công tác được phân công, được cấp trên, đồng nghiệp và nhân dân thừa nhận. Cùng với việc rèn luyện đức tính cần cù, chịu khó, cán bộ chủ chốt còn phải thực sự năng động, có tư duy đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Đồng thời phải thực sự là người tiên phong, gương mẫu, có khả năng truyền cảm hứng, quy tụ và phát huy được sức mạnh tổng hợp của tập thể cũng như năng lực sở trường của mỗi cá nhân trong công việc.

Có nhiều giải pháp và cần phải thực hiện đồng bộ để nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức và năng lực công tác của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt, song trong tình hình hiện nay và cả nhiệm kỳ đại hội XIII của Đảng, các cấp ủy đảng và từng cán bộ đảng viên phải chú trọng thực hiện một số giải pháp cơ bản sau đây:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức về công tác xây dựng đội ngũ cán bộ thời kỳ mới.

Thấm nhuần quan điểm “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”(1), “muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém” và “huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”(2), Đảng ta luôn coi trọng công tác cán bộ, nhất quán quan điểm: "Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; công tác cán bộ là khâu "then chốt" của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng, phải được tiến hành thường xuyên, thận trọng, khoa học, chặt chẽ và hiệu quả. Đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ là đầu tư cho phát triển lâu dài, bền vững"(3). Chính vì vậy, Đảng đã xây dựng Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước từ năm 1997 và thường xuyên tổng kết việc thực hiện, hoàn thiện các quan điểm, đề ra mục tiêu và nhiều chủ trương đúng đắn, chú trọng việc triển khai thực hiện đạt được nhiều kết quả, góp phần cùng nhân dân cả nước giành được những thắng lợi to lớn có ý nghĩa lịch sử và có thể tự hào vì chưa bao giờ đất nước ta có được cơ đồ, vị thế, tiềm lực và uy tín như ngày nay. Đồng thời, Đảng ta vẫn đặc biệt chú trọng tập trung “xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược có phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; đủ về số lượng, có chất lượng và cơ cấu phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc; bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ, đủ sức lãnh đạo đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trở thành nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, ngày càng phồn vinh, hạnh phúc”(4).

Những chủ trương, quan điểm nhất quán về xây dựng đội ngũ cán bộ cần được từng cấp ủy, tổ chức đảng và đảng viên thấm nhuần sâu sắc và nhận thức đúng đắn đó phải được thể hiện bằng những đề án, kế hoạch cụ thể trong từng khâu của công tác cán bộ để chỉ đạo thực hiện thành công.

Thứ hai, coi trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống và chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ, đảng viên, tạo nguồn cho cán bộ chủ chốt các cấp.

Để có đội ngũ cán bộ tốt, công tác cán bộ phải được triển khai bài bản, có kế hoạch, có lộ trình nhằm đào tạo được một đội ngũ cán bộ các cấp một cách toàn diện về chính trị, tư tưởng, chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức cách mạng, phong cách công tác, v.v.. theo đúng tiêu chí, tiêu chuẩn, chức danh quy định.

Phải thấm nhuần lời dạy của Bác “Đảng phải nuôi dạy cán bộ như người làm vườn vun trồng những cây cối quý báu. Phải trọng nhân tài, trọng cán bộ, trọng mỗi một người có ích cho công việc chung của chúng ta”(5).

Năng lực của cán bộ là sự kết tinh của nhiều yếu tố: trí tuệ, kinh nghiệm hoạt động thực tiễn,… được hình thành qua quá trình học tập, rèn luyện gian khổ; trong đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng có vai trò quan trọng.

Việc học tập, quán triệt, bồi dưỡng, nhằm nâng cao trình độ hiểu biết về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước không chỉ tạo cho cán bộ tầm nhìn, phương pháp tư duy khoa học, cách làm đúng đắn, sáng tạo mà còn có khả năng “tự đề kháng”, “tự miễn dịch” với những cám dỗ tiêu cực từ cơ chế kinh tế thị trường, với những thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Các cấp ủy phải tiến hành đồng bộ, từ việc nâng cao nhận thức tư tưởng, bồi dưỡng phẩm chất chính trị, đạo đức, nâng cao trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị, nâng cao năng lực công tác, phương pháp làm việc, tác phong công tác; phối hợp nhiều lực lượng cùng tham gia.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cần bám sát và theo đúng các nghị quyết, quy định của Đảng như: Quy định số 54 của Bộ Chính trị ngày 12/5/1999 về chế độ học tập lý luận chính trị trong Đảng; Quy định số 164-QĐ/TW ngày 1/2/2013 của Bộ Chính trị về chế độ bồi dưỡng, cập nhật kiến thức đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp; Nghị quyết số 32-NQ/TW ngày 26/5/2014 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ lãnh đạo, quản lý; Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Kết luận số 57-KL/TW ngày 8/3/2013 của Ban Bí thư về tiếp tục đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp; Kết luận số 117-KL/TW ngày 20/11/2015 của Ban Bí thư về công tác đào tạo, bồi dưỡng tại các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương...

Thứ ba, thực hiện luân chuyển để đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.

Luân chuyển cán bộ là việc cử có thời hạn cán bộ trẻ, có năng lực, triển vọng, trong quy hoạch từ Trung ương về địa phương, từ cấp trên xuống cấp dưới và giữa các địa phương, cơ quan, đơn vị trong hệ thống chính trị nhằm đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, thử thách cán bộ và làm cơ sở lựa chọn, bố trí, sử dụng cán bộ. Thực hiện chủ trương luân chuyển cán bộ gắn kết với việc đảm thực hiện chủ trương đào tạo, bồi dưỡng toàn diện và sử dụng có hiệu quả đội ngũ cán bộ; tạo điều kiện cho cán bộ trẻ, có triển vọng, cán bộ trong quy hoạch được rèn luyện thực tiễn; tạo nguồn cán bộ lâu dài cho đất nước,nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở các ngành, các cấp, cơ quan, đơn vị và cán bộ cấp chiến lược.

Các cấp ủy cần có kế hoạch, lộ trình để thực hiện có hiệu quả các chủ trương, nghị quyết của Đảng về công tác cán bộ và luân chuyển cán bộ, bảo đảm dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch, công bằng; ngăn chặn tiêu cực, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ ngang tầm nhiệm vụ trong từng giai đoạn cách mạng.

Thứ tư, phát huy vai trò của cấp ủy, tổ chức đảng trong giáo dục, rèn luyện cán bộ.

Tổ chức cơ sở đảng là nơi giáo dục, rèn luyện, kết nạp và sàng lọc đảng viên, nơi đào tạo cán bộ cho Đảng, nơi xuất phát để cử ra các cơ quan lãnh đạo cấp trên của Đảng. Cấp ủy đảng, ban thường vụ cấp ủy, đảng đoàn, ban cán sự, nhất là chi bộ đảng phải có trách nhiệm kiểm điểm, phê bình từng thành viên của mình trong thực hiện nhiệm vụ mà tổ chức đảng giao cho. Vì thế, cần phải thực sự coi trọng và phát huy vai trò của cấp ủy, tổ chức đảng trong việc giáo dục, rèn luyện cán bộ đảng viên.

Những khuyết điểm của nhiều cán bộ, đảng viên, kể cả đảng viên là cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý trong những năm qua đều có nguyên nhân thiếu sự quản lý của tổ chức đảng. Thể hiện ở sự yếu kém trong kiểm tra, giám sát, trong việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, né tránh thực hiện nguyên tắc tự phê bình và phê bình, thậm chí dân chủ hình thức hoặc mất dân chủ đến mức thấy đúng không dám bảo vệ, thấy sai không dám đấu tranh dẫn đến khuyết điểm của đồng chí mình trầm trọng hơn. Đây là những vấn đề căn cốt mà từng tổ chức đảng cần phải sửa chữa, khắc phục ngay vì không ai có thể làm thay được.

Thứ năm, đề cao vai trò tự giác tu dưỡng, rèn luyện nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức lối sống, năng lực công tác của cán bộ, đảng viên.

Tự học tập, tự giác tu dưỡng, rèn luyện của cán bộ là phương thức chủ yếu và trực tiếp để họ tự mình nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, trình độ, năng lực công tác đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp đổi mới và hội nhập quốc tế.

Trong điều kiện Đảng cầm quyền, đảng viên có cương vị lãnh đạo trong hệ thống chính trị phải gương mẫu học tập, rèn luyện bản lĩnh chính trị, nghiêm khắc với bản thân mình. Tự giác thực hiện các quy định của Đảng về nêu gương, nhất là Quy định số 08-QĐi/TW về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương” gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Những giải pháp về xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức trong sáng và có trình độ chuyên môn cao, xứng tầm với nhiệm vụ của thời kỳ mới đòi hỏi phải được thực hiện đồng bộ, thường xuyên, chú trọng hiệu quả trong từng khâu của công tác cán bộ./.

PGS. TS. NGUYỄN MINH TUẤN

Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

_______________________

(1) (2) (5) (6) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự Thật, xuất bản lần thứ 3, H, 2011, t.5, tr. 309, 280, 313, 292.

(3) (4) Nghị quyết Trung ương 7 khóa XII, ngày 19/5/2018 về “Tập trung xây dựng đội cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”.

(7) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.11, tr.602.