Nâng cao chất lượng dân số ở khu vực miền núi

Bổ sung VitaminA cho trẻ tại xã Thường Xuân.

Trao đổi với ông Đinh Văn Bột, Giám đốc Trung tâm Y tế Quan Hóa, được biết, tại địa bàn các trạm y tế đơn vị quản lý, công tác dân số và phát triển được lồng ghép chặt chẽ vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương hằng năm. Các hoạt động nhằm nâng cao chất lượng dân số, nhất là hoạt động sàng lọc trước sinh và sơ sinh, hạn chế tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết, mô hình giảm bệnh tan máu bẩm sinh được chú trọng; mô hình truyền thông và tư vấn sức khỏe sinh sản tiền hôn nhân đã nhận được sự quan tâm ủng hộ của các cấp lãnh đạo, các bậc cha mẹ và vị thành niên, thanh niên. Qua thực hiện các hoạt động trong Chương trình mục tiêu y tế - dân số, cùng với sự vào cuộc của các cấp ủy đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể và sự cố gắng, nỗ lực của cán bộ trong toàn hệ thống y tế - dân số đã đạt được những kết quả đáng khích lệ: đã đạt và vượt kế hoạch giảm sinh; duy trì được mức sinh thay thế; tỷ số giới tính khi sinh cũng được giảm xuống ở mức duy trì... Trung tâm Y tế sẽ tiếp tục chỉ đạo trạm y tế các xã tăng cường hoạt động tuyên truyền bằng nhiều hình thức với nội dung ngắn gọn, dễ hiểu nhằm làm chuyển biến mạnh mẽ nhận thức và thay đổi hành vi của người dân.

Bác sĩ Hà Quang Hới, Trạm trưởng Trạm Y tế Nam Xuân, chia sẻ, là xã đặc biệt khó khăn, thiếu thốn cơ sở vật chất, giao thông cách trở, dân cư chủ yếu là đồng bào dân tộc Thái nên địa phương xác định giải pháp quan trọng nhất hiện nay trong triển khai chính sách dân số ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là tuyên truyền, vận động để giúp bà con trên địa bàn nắm bắt kiến thức, chủ động bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình. Trong những buổi tuyên truyền tại cộng đồng, cán bộ y tế không chỉ tuyên truyền về chăm sóc sức khỏe mà giải đáp những thắc mắc về cách phòng chống dịch bệnh, tư vấn dinh dưỡng cho người già, trẻ nhỏ...

Tại xã Thường Xuân, nhiều chương trình, dự án đã hỗ trợ thiết thực cho phụ nữ dân tộc thiểu số. Đặc biệt, việc phổ biến kiến thức y tế cơ bản, như chế độ dinh dưỡng trong thai kỳ, các dấu hiệu nguy hiểm khi mang thai, hay cách phòng tránh bệnh lây truyền qua đường tình dục, đã được triển khai đồng bộ. Nhờ đó, phụ nữ ở các thôn bản xa xôi dần hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe bản thân và con cái. Điển hình là Dự án Tầm nhìn Thế giới đã hỗ trợ chi phí khám thai và sinh con an toàn tại các cơ sở y tế, góp phần giảm gánh nặng tài chính, khuyến khích sản phụ đến cơ sở y tế nhiều hơn.

Theo bác sĩ Hoàng Thị Thắm, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Thường Xuân, do khoảng cách địa lý xa xôi, giao thông khó khăn, điều kiện kinh tế eo hẹp và ảnh hưởng của những quan niệm, phong tục cũ nên trước đây nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số có thói quen sinh con tại nhà theo tập quán truyền thống, tiềm ẩn nguy cơ cho cả mẹ và bé. Những năm gần đây, nhờ công tác tuyên truyền kiên trì “mưa dầm thấm sâu”, tình trạng này đã giảm đáng kể. Bên cạnh đó, các cán bộ phụ nữ, nhân viên y tế cơ sở và những người có uy tín trong cộng đồng thường xuyên đến tận nhà thăm hỏi, động viên, chia sẻ các câu chuyện thực tế về lợi ích của việc khám thai định kỳ và sinh con an toàn, giúp nhiều gia đình thay đổi nhận thức và hành động.

Thực hiện Chương trình Nâng cao chất lượng dân số các dân tộc ít người tại cộng đồng, ngành y tế đã đẩy mạnh công tác truyền thông để thay đổi nhận thức, suy nghĩ và hành động của mỗi người dân trong việc góp phần nâng cao chất lượng dân số, trọng tâm là việc hỗ trợ tổ chức các hoạt động truyền thông nhằm thay đổi tư duy; đồng thời lồng ghép cung cấp các dịch vụ khám sức khỏe, sàng lọc một số bệnh trong Nhân dân. Các đơn vị đã triển khai nhiều hoạt động, trong đó, tập trung vào những đối tượng đặc thù; ưu tiên vùng sâu, vùng xa; đa dạng hóa các nội dung hoạt động như: chương trình chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi, sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên; chương trình sàng lọc trước sinh, sơ sinh, phòng chống hôn nhân cận huyết thống, tảo hôn, phòng chống bệnh tan máu bẩm sinh..., góp phần giúp đồng bào dân tộc thiểu số nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ với việc thực hiện các dịch vụ nâng cao chất lượng dân số, góp phần nâng cao chất lượng dân số ở khu vực miền núi.

Bên cạnh những kết quả tích cực, Thanh Hóa vẫn đang đối mặt với không ít thách thức trong nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đến nay, tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở một số vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa vẫn còn ở mức cao, có xã ước lượng tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng các thể chiếm tỷ lệ xấp xỉ 30%; tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng vẫn còn tồn tại. Đặc biệt, tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu còn chưa đạt như kỳ vọng trong khi mục tiêu giai đoạn đến năm 2025 đạt 35%, đến năm 2030 đạt 50%. Những thách thức này đòi hỏi phải có những giải pháp đồng bộ, mạnh mẽ và quyết liệt hơn nữa.

Bài và ảnh: Tô Hà