Nâng cao giá trị quả vải thiều, giải bài toán 'được mùa rớt giá'

Để giúp nâng cao giá trị quả vải, tăng thu nhập, giảm sức ép mùa vụ thu hoạch, thời điểm này, các lò sấy vải tại địa bàn huyện Lục Ngạn đang được đẩy mạnh tăng công suất hoạt động.

Vải chín rộ, “giá giảm một phần ba”

Theo khảo sát tại Lục Ngạn (Bắc Giang) - vùng trồng vải lớn nhất cả nước - giá thu mua tại vườn dao động 8.000-20.000 đồng mỗi kg, tùy loại. Một số lô có mã vùng trồng, bao bì đẹp được thương lái mua cao hơn, ở mức 25.000-30.000 đồng một kg. Tuy nhiên, mức này vẫn thấp hơn nhiều so với đầu vụ, khi giá từng đạt 35.000-40.000 đồng.

Vải thiều Bắc Giang được mùa, trái đẹp nhưng giá giảm một phần ba so với năm ngoái, còn khoảng 10.000 đồng một kg.

Ông Lực, một hộ trồng vải lâu năm ở Lục Ngạn, cho biết năm nay vườn vải của gia đình được mùa, trái đẹp nhưng giá giảm một phần ba so với năm ngoái, còn khoảng 10.000 đồng một kg. Với gần một ha vải đang vào vụ thu hoạch, ông Lực ước tính nếu giá không nhích lên, gia đình chỉ hòa vốn, thậm chí lỗ.

Theo tính toán của nhiều nhà vườn, chi phí sản xuất một kg vải thiều hiện dao động 8.000-12.000 đồng, gồm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, nhân công và bao bì. Với giá bán dưới 10.000 đồng như hiện tại, nhiều hộ gần như không có lãi, thậm chí âm vốn nếu không tiêu thụ được nhanh.

Tại Thanh Hà (Hải Dương) - vùng trồng vải nổi tiếng ở miền Bắc - ông Giang, một hộ chuyên canh vải cũng cho biết giá nông sản này vài ngày qua giảm mạnh. Trước đó, vải đầu mùa, thu hoạch sớm bán được 30.000-35.000 đồng mỗi kg. Nhưng vào chính vụ, sản lượng vải tăng mạnh trong khi nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu đều chậm lại, do nhiều loại trái cây nhiệt đới khác cũng tới mùa thu hoạch.

Khảo sát thị trường được biết, không riêng thị trường nội địa, xuất khẩu vải thiều 4 tháng đầu năm nay cũng giảm mạnh. Theo số liệu của hải quan, kim ngạch xuất loại quả này chỉ đạt 3,5 triệu USD, giảm 26,6% so với cùng kỳ. Thị trường Mỹ, Đài Loan, Trung Quốc nhập tăng 25-116% trái vải Việt, nhưng 17 thị trường khác lại giảm mua, như Hà Lan giảm tới 84%, Pháp là 40%.

Đại diện Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho rằng, thu hoạch vải năm nay muộn hơn, nguồn cung đầu vụ hạn chế, trong khi chi phí vận chuyển tăng do căng thẳng Trung Đông, đã ảnh hưởng tới xuất khẩu.

Bên cạnh đó, năm nay, Trung Quốc đẩy mạnh nhập vải thiều Việt Nam để phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước, trong khi nguồn hàng nội địa của họ có mẫu mã đẹp, đồng đều, được ưu tiên xuất khẩu sang các thị trường quốc tế. Điều này khiến quả vải Việt gặp thêm áp lực cạnh tranh ở nhiều thị trường xuất khẩu, nhất là khi chưa được đầu tư bài bản về chất lượng và hình thức.

Theo thống kê, sản lượng trái vải cả nước năm nay ước khoảng 250.000 tấn, tăng 25% so với năm ngoái, riêng Bắc Giang đạt 165.000 tấn. Tuy nhiên, sức mua yếu khiến giá giảm sâu. Tỉnh mới tiêu thụ được khoảng 13.000 tấn, chủ yếu là hàng chính vụ. Bình quân mỗi ngày 2-3 container vải của Bắc Giang xuất qua các cửa khẩu Lạng Sơn, Lào Cai sang Trung Quốc, EU, Mỹ và ASEAN.

Chú trọng chế biến sâu vải thiều

Để ứng phó tình trạng "được mùa, mất giá", Sở Công Thương Bắc Giang đang đẩy mạnh mô hình chế biến sâu như sấy khô, ép nước, cấp đông... nhằm đa dạng kênh tiêu thụ.

Trên địa bàn huyện Lục Ngạn hiện có hơn 1 nghìn lò sấy vải các loại, đáp ứng nhu cầu chế biến hơn 6 nghìn tấn. Số lượng lò sấy tập trung nhiều ở các xã: Tân Lập, Phú Nhuận, Tân Quang, Đèo Gia, Giáp Sơn, thị trấn Biển Động…

Để nâng cao giá trị quả vải, Sở Công Thương Bắc Giang đang khuyến khích các hộ dân đẩy mạnh mô hình chế biến sâu như sấy khô, ép nước, cấp đông...

Ông Phan Văn Nết, Giám đốc Hợp tác xã Sản xuất thương mại và dịch vụ nông nghiệp Phì Điền ở tổ dân phố Phì, thị trấn Phì Điền (Bắc Giang), cho hay từ đầu vụ đến nay, Hợp tác xã đã tập trung sấy được hơn 10 tấn vải tươi bằng công nghệ sấy lò điện. Dự kiến cả vụ sẽ sấy khoảng 300 tấn vải tươi, cho thành phẩm hơn 80 tấn vải sấy. Thời điểm này, Hợp tác xã đã nhận được một số đơn đặt mua vải sấy từ các đầu mối xuất khẩu sang châu Âu, châu Mỹ. Sản phẩm được đóng gói theo tiêu chuẩn, có truy xuất nguồn gốc, tiện dụng, sang trọng, thuận lợi cho việc vận chuyển và có thể dành làm quà tặng.

Cùng với vận hành các lò sấy, hiện nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh tăng cường thu mua vải tại địa bàn huyện Lục Ngạn, tuyển lao động để tổ chức chế biến các sản phẩm từ vải thiều tươi. Cụ thể, Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu thực phẩm Toàn Cầu (thị xã Chũ) đã có kế hoạch chế biến khoảng 5 nghìn tấn sản phẩm như: Vải thiều đóng hộp, vải đông lạnh, nước ép…

Theo đại diện lãnh đạo Công ty, nguồn nguyên liệu để chế biến vải thiều tại chỗ đang khá dồi dào, chất lượng bảo đảm, doanh nghiệp không phải đi thu gom tại nhiều điểm mà hằng ngày người dân tự mang đến cân. Doanh nghiệp đã chủ động ký kết các đơn hàng từ trước, việc đầu tư máy móc, thiết bị được tăng cường nên hoạt động chế biến, tiêu thụ các sản phẩm từ vải diễn ra khá thuận lợi. Thời gian này, các dây chuyền chế biến vải đều hoạt động hết công suất, Công ty phải liên tục thông báo tuyển lao động để kịp tiến độ giao hàng.

“Chúng tôi mong Nhà nước hỗ trợ thêm về nguồn vốn, mặt bằng sạch để xây dựng nhà máy sơ chế, chế biến sâu các sản phẩm từ vải thiều như nước ép, vải sấy để mở rộng thị trường và tăng giá trị cho người nông dân", ông Nết nói thêm.

Ông Lê Bá Thành - Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Giang, cho rằng việc tăng tỷ trọng chế biến sẽ giúp giữ ổn định giá trị sản phẩm khi tiêu thụ trái tươi gặp khó.

Cơ quan này cũng khuyến khích hợp tác xã chủ động mở rộng phân phối, giảm phụ thuộc vào thương lái thời vụ. Song song đó, địa phương cũng tổ chức chương trình giới thiệu vải thiều Lục Ngạn từ ngày 24/6 tới người tiêu dùng Hà Nội, TP HCM. Chương trình nhằm kết nối tiêu thụ nội địa, quảng bá nông sản Việt đến người tiêu dùng thành thị.

Hồng Hương