Nâng cao kiến thức thực hành nuôi con bằng sữa mẹ

Nuôi con bằng sữa mẹ là phương pháp nuôi dưỡng tối ưu, đem lại lợi ích sức khỏe lâu dài cho cả trẻ em và bà mẹ. Tuy nhiên, để thực hành thành công, người mẹ không chỉ cần biết lợi ích chung của sữa mẹ mà còn phải được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng cụ thể và sự hỗ trợ từ gia đình, cộng đồng.

Kiến thức – nền tảng của thực hành đúng

Nhiều bà mẹ đã nghe qua thông điệp "sữa mẹ là tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ", nhưng trong thực tế, họ chưa nắm rõ cách cho bú đúng tư thế, cách duy trì nguồn sữa, hoặc xử lý khi gặp khó khăn. Điều này dẫn đến tình trạng trẻ không bú đủ, mẹ dễ bỏ cuộc, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

Để nuôi con bằng sữa mẹ thành công, bà mẹ cần có kiến thức cơ bản và đúng đắn về lợi ích, cách thức và kỹ năng cho con bú. Kiến thức chính xác sẽ là “chìa khóa” để người mẹ tự tin thực hành, tránh những sai lầm thường gặp.

Trước hết, bà mẹ cần hiểu rõ giá trị dinh dưỡng của sữa mẹ. Nhiều người biết sữa mẹ “tốt”, nhưng chưa hiểu rằng sữa non trong những ngày đầu là “vaccine tự nhiên” giúp trẻ chống lại bệnh tật; hay việc bú mẹ hoàn toàn 6 tháng đầu sẽ bảo vệ trẻ khỏi suy dinh dưỡng và bệnh nhiễm trùng. Nhận thức đúng sẽ giúp bà mẹ không bỏ phí nguồn sữa quý giá này.

Nuôi con bằng sữa mẹ là phương pháp nuôi dưỡng tối ưu, đem lại lợi ích sức khỏe lâu dài cho cả trẻ em và bà mẹ.

Thứ hai, kiến thức giúp bà mẹ phân biệt đúng – sai trong tập quán nuôi dưỡng. Ở nhiều nơi, tập tục cho trẻ uống nước cơm, mật ong hay nước lá khi mới sinh vẫn còn phổ biến. Nếu không có thông tin khoa học, bà mẹ dễ tin theo lời truyền miệng, dẫn đến trẻ dễ mắc bệnh và bú ít sữa mẹ hơn.

Thứ ba, kiến thức đúng phải đi đôi với kỹ năng thực hành. Bà mẹ cần biết trẻ phải ngậm sâu vào quầng vú chứ không chỉ núm vú, bú hết một bên rồi mới chuyển sang bên kia. Nếu không nắm rõ, dù có sữa, trẻ vẫn bú không đủ và mẹ dễ gặp tình trạng đau, nứt núm vú hoặc tắc tia sữa.

Cuối cùng, kiến thức đầy đủ còn giúp bà mẹ xử lý tình huống khó khăn. Khi sữa ít, khi trẻ sinh non hay bú kém, bà mẹ biết cách cho bú nhiều lần hơn, thay đổi tư thế, hoặc vắt sữa ra cho trẻ uống bằng thìa, cốc thay vì bỏ bú.

Như vậy, kiến thức chính là nền tảng giúp bà mẹ biến thông tin thành hành động đúng. Khi bà mẹ được trang bị đầy đủ, thực hành nuôi con bằng sữa mẹ sẽ trở nên thuận lợi, bền vững và mang lại hiệu quả rõ rệt cho sự phát triển của trẻ.

Do đó, nâng cao kiến thức cho phụ nữ – nhất là ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi – là bước quan trọng để biến khẩu hiệu thành hành động cụ thể, mang lại hiệu quả thực tế.

Các bước thực hành nuôi con bằng sữa mẹ

Trong tài liệu "Nuôi dưỡng trẻ nhỏ" của Bộ Y tế có ghi nhận nhiều trường hợp ở vùng dân tộc thiểu số cho thấy, thiếu kiến thức dẫn đến thực hành sai. Một số bà mẹ sau sinh đã bỏ không cho con bú sữa non, cho rằng đó là "nước đầu bẩn", và thay vào đó cho trẻ uống nước cơm hoặc nước lá. Hậu quả là trẻ dễ mắc tiêu chảy, viêm đường hô hấp và chậm tăng cân.

Tuy nhiên, nhờ các chương trình truyền thông và hướng dẫn trực tiếp của cán bộ y tế thôn bản, nhiều bà mẹ đã thay đổi. Họ được giải thích rằng sữa non là nguồn kháng thể quý giá, trẻ phải được bú ngay trong giờ đầu sau sinh. Cán bộ y tế còn hướng dẫn cách bế con, cách cho ngậm vú đúng, giúp mẹ không bị đau và trẻ bú đủ sữa.

Nhờ có kiến thức đúng và được thực hành tại chỗ, những bà mẹ này đã duy trì bú mẹ hoàn toàn 6 tháng đầu. Trẻ không chỉ phát triển tốt về cân nặng và chiều cao, mà còn ít ốm vặt hơn so với trước kia. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy: khi kiến thức được chuyển thành thực hành đúng, nuôi con bằng sữa mẹ sẽ góp phần giảm suy dinh dưỡng cho trẻ em miền núi.

Để nuôi con bằng sữa mẹ hiệu quả, bà mẹ cần nắm được những kỹ năng cơ bản:

Cho bú sớm trong vòng 1 giờ sau sinh, không bỏ sữa non.

Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu, không cho trẻ uống thêm nước, nước cơm hay bất kỳ loại thức ăn nào khác.

Tiếp tục cho bú mẹ đến 24 tháng hoặc lâu hơn, kết hợp ăn bổ sung hợp lý từ tháng thứ 6.

Cho bú theo nhu cầu, cả ngày lẫn đêm, không giới hạn số lần.

Đảm bảo tư thế và ngậm bú đúng cách, để trẻ bú hiệu quả và mẹ không bị đau nứt núm vú.

Xử lý tình huống thường gặp như ít sữa, tắc tia sữa, trẻ bú kém bằng cách cho bú nhiều lần hơn, đổi tư thế, hoặc vắt sữa ra để duy trì nguồn sữa.

Vai trò của cán bộ y tế thôn bản

Thực hành nuôi con bằng sữa mẹ thành công không chỉ phụ thuộc vào bà mẹ, mà còn vào sự hỗ trợ của gia đình và cộng đồng. Người chồng, người thân cần chia sẻ công việc, tạo điều kiện để mẹ nghỉ ngơi và cho con bú thường xuyên.

Cán bộ y tế thôn bản và hội phụ nữ có vai trò quan trọng trong việc tư vấn, minh họa trực tiếp cách cho bú, cách vắt sữa, cách bảo quản sữa mẹ. Đồng thời, truyền thông cần phù hợp với văn hóa địa phương, sử dụng ngôn ngữ và hình ảnh gần gũi để bà mẹ dễ hiểu, dễ áp dụng.

Cán bộ y tế thôn bản giữ vai trò then chốt trong việc giúp bà mẹ miền núi thực hành đúng nuôi con bằng sữa mẹ. Tài liệu hướng dẫn nhấn mạnh một số nhiệm vụ quan trọng:

Tư vấn trực tiếp ngay sau sinh: Giúp bà mẹ biết cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ, không bỏ sữa non, hướng dẫn tư thế bế và cách cho trẻ ngậm vú đúng.

Theo dõi và hỗ trợ thường xuyên: Đến thăm hộ gia đình, kiểm tra việc bú mẹ của trẻ, giải đáp thắc mắc khi mẹ gặp khó khăn như ít sữa, tắc tia sữa, hay trẻ bú kém.

Giải thích để thay đổi tập quán lạc hậu: Thuyết phục bà mẹ và người thân từ bỏ việc cho trẻ uống nước cơm, mật ong, nước lá hoặc cai sữa sớm.

Khuyến khích sự tham gia của gia đình: Hướng dẫn người chồng và người thân cách hỗ trợ bà mẹ, chia sẻ công việc để mẹ có thời gian nghỉ ngơi và cho con bú thường xuyên.

Sử dụng truyền thông phù hợp văn hóa: Dùng tiếng địa phương, tranh ảnh minh họa hoặc mô phỏng trực tiếp, giúp bà mẹ dễ hiểu và dễ áp dụng.

Những hành động này không chỉ nâng cao kiến thức mà còn giúp bà mẹ tự tin biến kiến thức thành thực hành đúng, từ đó cải thiện sức khỏe và giảm suy dinh dưỡng cho trẻ em miền núi.

Nâng cao kiến thức thực hành nuôi con bằng sữa mẹ là chìa khóa để trẻ em được hưởng trọn vẹn nguồn dinh dưỡng quý giá nhất trong những năm đầu đời. Khi bà mẹ được hướng dẫn đầy đủ, có sự hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng, sữa mẹ sẽ thực sự phát huy vai trò là nền tảng cho sức khỏe, giảm suy dinh dưỡng và nâng cao tầm vóc trẻ em, đặc biệt ở các vùng miền núi và dân tộc thiểu số.

PV