Nâng cao quyền năng cho phụ nữ Việt Nam

Các đại biểu tham dự hội thảo khoa học quốc tế. Ảnh: Vũ Hòa

Trong bối cảnh đó, một hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Giới và kinh tế - xã hội tại Việt Nam: Bình đẳng giớivà nâng cao quyền năng cho phụ nữ” vừa được tổ chức tại Hà Nội đã góp phần làm rõ những vấn đề lý luận, thực tiễn và chính sách then chốt, mở ra các gợi ý hành động nhằm thúc đẩy vai trò của phụ nữ Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới.

Những bước tiến và thách thức của bình đẳng giới ở Việt Nam

Hội thảo do Viện Kinh tế Việt Nam và thế giới (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) phối hợp với Đại học Curtin (Australia) tổ chức với sự tham dự của hơn 100 chuyên gia, nhà nghiên cứu, giảng viên đại học và nhà hoạch định chính sách trong nước và quốc tế, khẳng định vị thế ngày càng rõ nét của Việt Nam trong mạng lưới nghiên cứu và đối thoại chính sách về giới.

TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phát biểu khai mạc Hội thảo. Ảnh: Vũ Hòa

Tại Hội thảo, TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam khẳng định, bình đẳng giới không chỉ là một nội dung xã hội riêng lẻ mà là điều kiện tiên quyết để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững.

Việt Nam đã đạt nhiều tiến bộ quan trọng trong thu hẹp khoảng cách giới trên các lĩnh vực giáo dục, y tế, lao động và chính trị, song những biến đổi nhanh chóng của bối cảnh toàn cầu hóa, chuyển đổi số và chuyển dịch năng lượng xanh đang đặt ra yêu cầu mới đối với chính sách giới.

Theo Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm, chuyển đổi số mở ra cơ hội lớn cho phụ nữ thông qua tiếp cận tri thức, giáo dục trực tuyến và các nền tảng kinh doanh số, song cũng tiềm ẩn nguy cơ hình thành “khoảng cách số”, đặc biệt với phụ nữ ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa.

Tương tự, quá trình chuyển dịch năng lượng xanh tạo ra hàng triệu việc làm mới nhưng cơ hội chưa được phân bổ công bằng giữa nam và nữ do rào cản về đào tạo nghề, tiếp cận thông tin và định kiến giới. Câu hỏi xuyên suốt được đặt ra là làm thế nào để phụ nữ không chỉ là người quan sát, mà trở thành chủ thể tham gia, lãnh đạo và thụ hưởng bình đẳng.

Trong nhiều năm qua, Việt Nam được cộng đồng quốc tế ghi nhận là một trong những quốc gia đạt tiến bộ nhanh về bình đẳng giới. Phụ nữ Việt Nam ngày càng khẳng định vai trò trong đời sống chính trị - xã hội, kinh tế và gia đình.

Bà Cecilia Brennan, Quyền Phó Đại sứ, Đại sứ quán Australia tại Việt Nam phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: Vũ Hòa

Tỷ lệ nữ tham gia lực lượng lao động duy trì ở mức cao so với nhiều quốc gia trong khu vực; tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội thuộc nhóm cao tại châu Á - Thái Bình Dương; khoảng cách giới trong giáo dục cơ bản được thu hẹp. Doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ ngày càng gia tăng, đóng góp tích cực cho tăng trưởng và tạo việc làm.

Tại Hà Nội, trong năm 2025, Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố đặc biệt chú trọng nâng cao năng lực thực hiện công tác bình đẳng giới. Trong đó, Hội Liên hiệp phụ nữ Hà Nội tổ chức truyền thông nâng cao nhận thức về quyền của trẻ em gái cho hơn 1.000 học sinh tại THCS Vân Hà, xã Thư Lâm; tổ chức 18 cuộc tuyên truyền pháp luật về phòng cháy, chữa cháy, Luật Thủ đô, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Phòng, chống mua bán người...

Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố Phạm Thị Thanh Hương cho biết, các cấp Hội chủ động xây dựng hệ thống chỉ tiêu hỗ trợ sự phát triển toàn diện của phụ nữ trong Nghị quyết Đại hội phụ nữ các cấp nhiệm kỳ 2025-2030, trong đó, đề xuất một số đề án nhiệm kỳ hỗ trợ cho sự phát triển của phụ nữ về nâng cao năng lực số, sinh kế, xây dựng môi trường sống an toàn cho phụ nữ, trẻ em.

Các báo cáo và nghiên cứu cũng chỉ ra những thách thức dai dẳng. Phụ nữ vẫn chiếm tỷ lệ thấp trong các vị trí lãnh đạo cấp cao của khu vực công và tư; chênh lệch thu nhập giữa nam và nữ chưa được xóa bỏ hoàn toàn; gánh nặng công việc chăm sóc không được trả công vẫn chủ yếu đặt lên vai phụ nữ. Trong bối cảnh nền kinh tế chuyển đổi nhanh, những bất bình đẳng này có nguy cơ gia tăng nếu chính sách không kịp thời điều chỉnh.

Hội thảo đã cung cấp một bức tranh toàn diện về các vấn đề này thông qua hai phiên toàn thể quan trọng. Tại phiên toàn thể 1 với chủ đề “Các vấn đề giới và chính sách gia đình”, PGS.TS Christine Ho (Đại học Quản lý Singapore) phân tích sự thay đổi của cấu trúc gia đình và tác động của chính sách gia đình đến cơ hội nghề nghiệp của phụ nữ.

Những mô hình gia đình mới, áp lực chăm sóc người già và trẻ em trong bối cảnh già hóa dân số đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện hệ thống dịch vụ chăm sóc xã hội, nhằm giảm gánh nặng cho phụ nữ và tạo điều kiện để họ tham gia thị trường lao động một cách bền vững.

Phiên toàn thể 2 với chủ đề “Tài chính khí hậu và bình đẳng giới” do PGS.TS Phạm Thu Phương (Đại học Curtin) trình bày đã mở ra một hướng tiếp cận mới. Theo đó, tài chính khí hậu không chỉ là công cụ ứng phó với biến đổi khí hậu mà còn có thể trở thành đòn bẩy thúc đẩy quyền năng kinh tế cho phụ nữ, nếu các chính sách và nguồn lực được thiết kế có lồng ghép giới.

Từ nghiên cứu học thuật đến đối thoại chính sách

Một điểm nổi bật của Hội thảo là sự kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu học thuật và đối thoại chính sách.

Các chủ đề được thảo luận bao gồm: bình đẳng giới và quyền năng phụ nữ; phụ nữ với chuyển đổi số và kinh tế số; phát triển bền vững; an sinh xã hội và các chương trình hỗ trợ; bạo lực trên cơ sở giới; cũng như lồng ghép giới trong hoạch định chính sách.

PGS.TS Christine Ho, Đại học Quản lý Singapore trình bày báo cáo tại Phiên toàn thể 1. Ảnh: Vũ Hòa

Trong đó, Hội thảo dành trọng tâm cho các phiên đối thoại chính sách, đánh dấu bước chuyển quan trọng từ trao đổi học thuật sang ứng dụng thực tiễn. Tại Phiên đối thoại chính sách 1 với chủ đề “Đo lường và đánh giá bình đẳng giới: kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn Việt Nam”, các nhà khoa học nhấn mạnh vai trò then chốt của dữ liệu phân tách theo giới.

Theo các chuyên gia, nếu thiếu dữ liệu đáng tin cậy và hệ thống chỉ tiêu phù hợp, các nhà hoạch định chính sách khó có thể đánh giá đúng thực trạng và đo lường hiệu quả của các can thiệp chính sách về giới.

Phiên đối thoại chính sách 2 với chủ đề “Thúc đẩy chính sách bình đẳng giới và phát triển bao trùm ở Việt Nam” tập trung vào năm ưu tiên lớn. Đó là lồng ghép giới trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội ngay từ khâu thiết kế; cải thiện hệ thống dịch vụ chăm sóc trẻ em, người cao tuổi và người khuyết tật; đào tạo và tái đào tạo kỹ năng cho lao động nữ, đặc biệt là kỹ năng số và kỹ năng xanh; hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp và tiếp cận nguồn lực; đồng thời, bảo vệ các nhóm phụ nữ dễ bị tổn thương bằng các chính sách can thiệp phù hợp.

Các ý kiến thảo luận cho thấy, bình đẳng giới không thể đạt được chỉ bằng các khẩu hiệu hay cam kết chung, mà cần những giải pháp cụ thể, khả thi và được thực thi một cách nhất quán. Việc kết nối chặt chẽ giữa giới nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách và các tổ chức phát triển được xem là chìa khóa để chuyển hóa tri thức thành hành động.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại Hội thảo. Ảnh: Vũ Hòa

Hội thảo đã thành công trong việc tạo dựng một không gian đối thoại đa chiều, nơi hội tụ tri thức khoa học, kinh nghiệm quốc tế và ý chí chính trị. Những luận cứ và khuyến nghị được đưa ra không chỉ góp phần làm rõ bản chất của các vấn đề giới trong bối cảnh mới, mà còn cung cấp cơ sở quan trọng cho việc hoàn thiện chính sách bình đẳng giới ở Việt Nam.

Trong giai đoạn phát triển tới, khi chuyển đổi số, chuyển dịch năng lượng và biến đổi khí hậu tiếp tục định hình nền kinh tế - xã hội, việc bảo đảm phụ nữ được tham gia, lãnh đạo và thụ hưởng bình đẳng sẽ quyết định mức độ bao trùm và bền vững của tăng trưởng.

Kết quả của Hội thảo là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và các đối tác quốc tế trong việc thúc đẩy nghiên cứu giới, hỗ trợ hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng khoa học, hướng tới một xã hội công bằng, nơi mọi phụ nữ và nam giới đều có cơ hội phát huy đầy đủ tiềm năng, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.

Đình Hiệp