NÂNG CAO VAI TRÒ, TRÁCH NHIỆM CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP TỈNH TRONG VIỆC BỐ TRÍ QUỸ ĐẤT PHÙ HỢP ĐỂ XÂY DỰNG NHÀ Ở CHO CÔNG NHÂN

Tạo điều kiện thuận lợi cho công nhân với thu nhập thấp tại các khu công nghiệp có nhà ở để yên tâm sinh sống, làm việc nhằm góp phần nâng cao hiệu suất lao động, tăng trưởng kinh tế là chủ trương luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm. Đây cũng là một trong những vấn đề quan trọng nhận được sự quan tâm của nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đóng góp vào dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) tại kỳ họp thứ 5 và tiếp tục cho ý kiến ở kỳ họp thứ 6 tới.

Quốc hội thảo luận về dự án Luật Nhà ở (sửa đổi).

Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh – Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình khẳng định: Vấn đề nhà ở cho công nhân trong khu công nghiệp là nhu cầu bức thiết hiện nay và Nghị quyết số 06 ngày 24/1/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã xác định nghiên cứu, ban hành thành cơ chế chính sách riêng về đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân khu công nghiệp. Việc xây dựng nhà ở theo hướng ưu tiên, bố trí đủ quỹ đất phát triển nhà ở cho công nhân và các thiết chế khác trong khu công nghiệp, coi nhà ở công nhân là một hạ tầng thiết yếu của khu công nghiệp.

Để thể chế hóa chủ trương này, chủ trương xây dựng nhà ở cho công nhân trong khu công nghiệp trong Nghị quyết số 06, dự án luật đã quy định loại hình nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp. Theo đó, tại khoản 9 Điều 3 dự thảo xác định nhà lưu trú công nhân là công trình xây dựng được đầu tư xây dựng trên phần diện tích đất dịch vụ thuộc phạm vi khu công nghiệp theo quy định của pháp luật về quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế để bố trí cho công nhân, người lao động thuê lưu trú trong thời gian làm việc tại khu công nghiệp đó theo quy định của luật này. Tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 89 dự án Luật quy định về việc xây dựng nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp; điểm c khoản 2 Điều 92 của dự án Luật quy định về yêu cầu đối với dự án xây dựng nhà lưu trú cho công nhân.

Theo quan điểm của đại biểu Trần Thị Hồng Thanh, việc quy định loại hình nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp như dự án Luật trình là không phù hợp, không đảm bảo tính chặt chẽ, khoa học và loại hình này không thể coi là nhà ở công nhân được. Về nguyên tắc nhà ở xã hội hay bất kỳ loại nhỏ nào đều phải được xây dựng trên đất ở, công trình trên đất dịch vụ trong khu công nghiệp không thể coi là nhà ở.

Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh – Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình.

Ngoài ra, theo quy định tại khoản 2 Điều 2 Luật Cư trú năm 2020 xác định lưu trú là việc công dân ở lại một địa điểm không phải nơi thường trú hoặc tạm trú trong thời gian ít hơn 30 ngày. Như vậy, việc lưu trú có tính chất kém ổn định hơn nhiều so với ở. Do vậy, đại biểu Trần Thị Hồng Thanh đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát lại nội dung quy định này để thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng về chính sách đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân trong khu công nghiệp. Đảm bảo đáp ứng nhu cầu ăn ở, sinh hoạt ổn định của công nhân và tính thống nhất, đồng bộ với quy định của pháp luật có liên quan.

Theo đại biểu Trần Thị Hồng Thanh, trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) quy định vấn đề trên theo hướng Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm xác định nhu cầu xây dựng khu nhà ở, công trình công cộng phục vụ đời sống người lao động làm việc trong khu công nghiệp để tích hợp vào quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch đô thị nông thôn thống nhất với quy định tại khoản 10 Điều 197 của dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Theo đó, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh phải bố trí quỹ đất phù hợp để xây dựng nhà ở cho công nhân, đảm bảo quyền lợi của công nhân trong khu công nghiệp theo chủ trương, đường lối của Đảng.

Xung quanh nội dung trên, đại biểu Cầm Hà Chung – Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ cho rằng, tại khoản 9 Điều 3 về nhà lưu trú công nhân quy định "nhà lưu trú công nhân là công trình xây dựng được đầu tư xây dựng trên phần diện tích đất dịch vụ thuộc phạm vi khu công nghiệp theo quy định của pháp luật về quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế để bố trí cho công nhân, người lao động, chuyên gia thuê lưu trú trong thời gian làm việc tại khu công nghiệp đó theo quy định của luật này". Mặc dù báo cáo tiếp thu, giải trình bước đầu của Bộ Xây dựng đề nghị giữ nguyên như dự án luật và giải trình theo hướng cho người lao động thuê lưu trú trong quá trình làm việc tại khu công nghiệp và khi nghỉ sẽ bàn giao lại cho chủ đầu tư để bố trí cho công nhân khác thuê lại.

Đại biểu Cầm Hà Chung – Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ.

Tại khoản 6 Điều 2 Luật Cư trú năm 2020 quy định "lưu trú là việc công dân ở lại một địa điểm không phải nơi thường trú hoặc nơi tạm trú trong thời gian ít hơn 30 ngày". Khoản 3 Điều 25 Nghị định số 35 ngày 28/5/2022 của Chính phủ quy định "cơ sở lưu trú được xây dựng tại phần diện tích đất dịch vụ của khu công nghiệp". Do vậy, khi so sánh giữa 2 quy định về lưu trú cho công nhân tại dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Cư trú hiện hành thì việc quy định loại hình cơ sở lưu trú cho công nhân trong khu công nghiệp như trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) là chưa đảm bảo tính chặt chẽ, khoa học. Về nguyên tắc, nhà ở xã hội hay bất kỳ loại nhà ở nào đều phải xây dựng trên đất ở, trong khi công trình trên đất dịch vụ nằm trong khu công nghiệp không thể coi là nhà ở.

Với lý lẽ nêu trên, đại biểu Cầm Hà Chung đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát, đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật, khắc phục mâu thuẫn, chồng chéo trong các quy định về lĩnh vực này, nhất là phù hợp với quy định của Luật Đất đai, Luật Xây dựng.

Trước những ý kiến của các đại biểu Quốc hội liên quan đến phát triển nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh: Quy định về nhà ở công nhân hiện nay cơ bản giống với nhà ở xã hội bán cho các đối tượng khác như được xây dựng trên đất ở, bán cho đối tượng công nhân và gia đình ở lâu dài, có thể cấp quyền sử dụng đất, được hưởng các hỗ trợ ưu đãi, trình tự đầu tư xây dựng thủ tục mua bán cũng tương tự như nhà ở xã hội. Còn nhà lưu trú công nhân theo dự án Luật là công trình xây dựng được đầu tư xây dựng trên phần diện tích đất dịch vụ thuộc phạm vi khu công nghiệp theo quy định của pháp luật về quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế để bố trí cho công nhân, người lao động thuê, lưu trú trong thời gian làm việc tại khu công nghiệp đó.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị.

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị, việc bố trí nhà lưu trú công nhân trên đất dịch vụ khu công nghiệp giúp giải quyết được nhiều vướng mắc, tạo thuận lợi cho công nhân khu công nghiệp như thủ tục đầu tư xây dựng rút gọn do đồng bộ với khu công nghiệp; chi phí đầu tư và chi phí quản lý vận hành nhà lưu trú công nhân sẽ giảm do giảm được chi phí hạ tầng; thuận tiện cho công nhân trong sinh hoạt; tiết kiệm thời gian đi lại, giảm ùn tắc giao thông; đảm bảo về môi trường sinh hoạt an ninh, an toàn và đảm bảo đầy đủ các khu chức năng, không gian phục vụ cho nhu cầu lưu trú bao gồm y tế, sinh hoạt, văn hóa, sân chơi, thể dục thể thao, dịch vụ, tiện ích công cộng...

Về việc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tham gia phát triển nhà ở xã hội cho công nhân lao động là phù hợp với chức năng, nhiệm vụ đại diện cho người lao động, chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của người lao động theo quy định của Hiến pháp năm 2013 và Luật Công đoàn năm 2012.

Liên quan đến nhiều nội dung khác của nhà ở xã hội, của phát triển nhà ở xã hội, Cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) dự kiến báo cáo Chính phủ tiếp thu nhiều ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội như trong Báo cáo số 119 ngày 16/6/2023. Đồng thời sẽ nghiên cứu thể hiện khái niệm nội hàm cho rõ hơn trong quá trình hoàn thiện dự án Luật./.

Bích Lan