Nâng cao vị thế, uy tín Việt Nam trong khu vực và trên thế giới

PV: Năm 2020 đã khép lại và được đánh giá là năm thành công của đối ngoại Việt Nam. Nhiều nhà phân tích và các chính trị gia trên thế giới nhận xét rằng, Việt Nam trong vai trò kép của mình là Chủ tịch ASEAN và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ) đã thể hiện được vai trò dẫn dắt và là chỗ dựa tin cậy, vững chắc trong khu vực cũng như cộng đồng quốc tế. Xin Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao đánh giá về thành tựu đối ngoại mà Việt Nam đạt được.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh:

Năm 2020 là một năm đặc biệt. Tình hình thế giới, khu vực đều biến động hết sức nhanh chóng và nhất là đại dịch COVID-19. Trong tình hình như vậy, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cả hệ thống chính trị chúng ta đã làm tốt nhiệm vụ kép, vừa kiềm chế được dịch COVID-19, đồng thời vẫn giữ được môi trường ổn định, phát triển kinh tế xã hội của đất nước chúng ta.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh.

Những thành tích hết sức lớn lao của đất nước chúng ta trong năm 2020 là cơ sở hết sức thuận lợi cho các hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Thông thường, khi dịch bệnh xảy ra, các hoạt động đối ngoại trên thế giới của các nước đều bị ảnh hưởng rất lớn. Chúng ta cũng không ngoại lệ nhưng trong năm 2020, chúng ta vẫn triển khai được các hoạt động hết sức quan trọng, cả đối ngoại song phương lẫn đối ngoại đa phương.

Chúng ta duy trì được quan hệ với các đối tác không phải qua các chuyến thăm nước ngoài mà bằng hình thức điện đàm, trực tuyến. 33 cuộc điện đàm của các đồng chí lãnh đạo cấp cao, từ đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng đến Chủ tịch Quốc hội và các cấp khác đã được triển khai. Trong năm 2020 chúng ta cũng hoàn thành xuất sắc vai trò Chủ tịch ASEAN, Chủ tịch Liên minh Nghị viện Đông Nam Á (AIPA) cũng như năm đầu tiên của nhiệm kỳ Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ với những kết quả hết sức cụ thể.

Về hội nhập kinh tế, trong năm 2020 chúng ta cũng đã cùng Liên minh châu Âu triển khai việc thúc đẩy và thông qua Hiệp định thương mại tự do (EVFTA) và cùng với các nước trong ASEAN thúc đẩy để ký kết được Hiệp định thương mại RCEP.

Đặc biệt, trong nhiệm vụ bảo hộ công dân khi COVID-19 xảy ra trên thế giới, có thể nói, Việt Nam là một trong số ít quốc gia đã có các chuyến bay đưa công dân đang học tập hoặc thăm viếng ở nước ngoài bị mắc kẹt muốn về nước. Chỉ riêng trong năm 2020 chúng ta đã triển khai trên 260 chuyến bay chở 73.000 công dân Việt Nam ở 59 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới về nước một cách an toàn.

Chưa hết, vấn đề quảng bá Việt Nam ra nước ngoài vẫn tiếp tục được thực hiện và vươn xa hơn, thông qua phương thức mới, đó là nền tảng số.

PV: Xin Phó Thủ tướng nói kỹ hơn về vai trò Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam?

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh: Thực tế mà nói, COVID-19 đã ảnh hưởng rất lớn đến vai trò của Chủ tịch ASEAN. Song, năm 2020 chúng ta đã hoàn thành xuất sắc vai trò Chủ tịch ASEAN trên các lĩnh vực. Đây là đánh giá không phải của chúng ta mà là của cộng đồng quốc tế. Trước tiên, chúng ta đã đề ra một chủ đề hết sức đúng với tình hình, đó là “gắn kết và chủ động thích ứng”, đạt được mục tiêu là tăng cường vai trò trung tâm đoàn kết của ASEAN, sự thích ứng nhanh chóng không phải của từng nước mà của cả khối ASEAN đối với tình hình thế giới bên ngoài cũng như khu vực và đối với từng nước.

Tại phiên họp của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc ngày 29-7-2020, Việt Nam đã kêu gọi cộng đồng quốc tế giúp Syria đối phó với COVID-19.

Thứ hai là đảm bảo thực hiện được toàn bộ nội dung của năm Chủ tịch ASEAN đã đề ra, đó là vấn đề xây dựng Cộng đồng ASEAN. Trên 80 văn kiện đã được thông qua, 28 sáng kiến của Việt Nam được đưa vào văn kiện trong đó tập trung vào xây dựng Cộng đồng ASEAN, rà soát lại Hiến chương ASEAN và xây dựng Tầm nhìn ASEAN sau năm 2025.

Thứ ba là Việt Nam đã đưa ASEAN là một tổ chức khu vực có thể nói không phải là duy nhất nhưng trong số ít thích ứng rất nhanh với tình hình COVID-19. Chúng ta đã tổ chức được các hội nghị đặc biệt của ASEAN, giữa ASEAN với các đối tác để ứng phó với COVID-19 và đưa ra được 4 nội dung thích ứng với COVID-19 gồm: xây dựng được quỹ ứng phó; kho dự phòng; kế hoạch để thích ứng với từng kịch bản của COVID-19 và kế hoạch phục hồi kinh tế hậu dịch bệnh.

Cuối cùng là việc chuyển đổi phương thức họp của ASEAN, không giống như ASEAN của mọi năm. Hơn 550 cuộc họp trực tuyến, trong đó có 20 cuộc họp cấp cao đã được tổ chức. Điều đó chứng minh Việt Nam đã chuyển đổi phương thức rất nhanh mà vẫn đảm bảo được việc thông qua các văn kiện.

PV: Còn với tư cách là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ, chúng ta đã làm được gì trong năm qua?

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh: Đây là lần thứ hai chúng ta trở thành thành viên của Hội đồng Bảo an LHQ, với nhiệm kỳ 2020-2021 và là đại diện của các nước đang phát triển, của các nước vừa và nhỏ. Chúng ta đã được các nước đặt lòng tin với số phiếu bầu lớn nhất trong lịch sử của Hội đồng Bảo an là 192/193.

Trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ tại Hội đồng Bảo an LHQ, chúng ta đã tham gia đóng góp hết sức tích cực với tinh thần, nguyên tắc đảm bảo độc lập, tự chủ và tôn trọng luật pháp quốc tế, lợi ích của các nước. Chính vì nguyên tắc đó, chúng ta đã đóng góp một cách tích cực và hiệu quả vào đồng thuận trong Hội đồng Bảo an LHQ để giải quyết những vấn đề của khu vực cũng như những vấn đề mới nổi lên trên thế giới và khu vực.

Với vai trò Chủ tịch của Hội đồng Bảo an LHQ trong tháng đầu tiên (tháng 1-2020) - tháng duy nhất trong năm tổ chức được tất cả các cuộc họp trực tiếp, chúng ta đã phát huy tốt, kết hợp được với vai trò Chủ tịch của ASEAN, đưa vào 2 nội dung hết sức quan trọng: tổ chức được phiên họp mở của Hội đồng Bảo an LHQ về việc tăng cường thực thi Hiến chương LHQ và đưa vấn đề hợp tác giữa Hội đồng Bảo an LHQ với ASEAN.

Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng phái đoàn Việt Nam tại Liên hợp quốc phát biểu giới thiệu Nghị quyết thành lập Ngày quốc tế phòng, chống dịch bệnh 27-12

Trong năm 2020, chúng ta cũng đã thúc đẩy các ưu tiên của Việt Nam và cơ bản những ưu tiên đó chúng ta đã thực hiện được như: thúc đẩy vai trò của phụ nữ với hòa bình, an ninh với việc tổ chức Hội nghị toàn cầu về phụ nữ và hòa bình, an ninh.

Bên cạnh đó, lần đầu tiên Việt Nam dự thảo và đưa ra thông qua một nghị quyết của LHQ lấy ngày 27-12 là Ngày quốc tế phòng, chống dịch bệnh. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử tham gia LHQ, Việt Nam dự thảo một nghị quyết và được 112 nước đồng bảo trợ, là con số kỷ lục về đồng bảo trợ của một nghị quyết. Nghị quyết được thông qua bằng đồng thuận, đánh dấu một dấu ấn vươn tầm của đối ngoại Việt Nam, ngoại giao Việt Nam trên diễn đàn quốc tế, đặc biệt là tại LHQ.

PV: Năm 2021 là năm thứ hai của nhiệm kỳ Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ, vậy hướng tiếp theo của Việt Nam là gì và xin Phó Thủ tướng chia sẻ thêm về những nhiệm vụ trọng tâm của đối ngoại Việt Nam trong thời gian tới?

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh: Năm 2021, dịch COVID-19 có thể sẽ kiểm soát được mức độ và cũng có thể chưa được kiểm soát, sẽ tác động không nhỏ đến tình hình chung. Tình hình kinh tế thế giới cũng trên đà phục hồi chậm. Bên cạnh đó là những cuộc xung đột đang tiếp diễn cũng như những khả năng xung đột mới có thể xảy ra... Đó là những tác động không nhỏ đến hoạt động của Hội đồng Bảo an LHQ. Ưu tiên của chúng ta trong vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ là tiếp tục tham gia giải quyết các xung đột, quan tâm đến vấn đề trẻ em trong xung đột, phụ nữ với hòa bình, an ninh, vấn đề khôi phục kinh tế sau xung đột, vấn đề khắc phục hậu quả bom mìn sau xung đột... Một số vấn đề mới cũng hết sức đáng quan tâm là biến đổi khí hậu, vấn đề an ninh và hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ.

Thành tựu phòng, chống dịch COVID-19 giúp Việt Nam có tiếng nói hơn trên trường quốc tế.

Về quan hệ đối ngoại, chúng ta sẽ tiếp tục củng cố, làm sâu sắc hơn quan hệ của Việt Nam với các nước, các đối tác, đặc biệt các đối tác chiến lược, các đối tác toàn diện, các nước láng giềng bằng những phương thức mới, đạt hiệu quả cao; chủ động hội nhập quốc tế thông qua các hoạt động tại Hội đồng Bảo an LHQ; phát huy được những kết quả trong năm Chủ tịch ASEAN 2020. Chúng ta cũng đã tham gia, ký kết các hiệp định thương mại tự do và tiếp tục sẽ có các hiệp định thương mại tự do được phê chuẩn. Vì thế, chúng ta phải làm sao thực thi một cách hiệu quả, tận dụng được các cơ hội của các hiệp định thương mại tự do mang lại.

Và đặc biệt, nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, xuyên suốt là duy trì môi trường hòa bình, ổn định, bảo vệ chủ quyền biển đảo của chúng ta.

PV: Vâng, nhắc đến vấn đề biển đảo, xin Phó Thủ tướng cho biết, trong năm qua, chúng ta đã đóng góp như thế nào cho hòa bình ở Biển Đông?

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh: Trước tiên phải nói là tình hình Biển Đông trong năm 2020 vẫn tiếp diễn phức tạp và có nhiều những yếu tố làm cho tình hình bất ổn định. Song, chúng ta vẫn duy trì được môi trường ổn định ở Biển Đông thông qua nhiều biện pháp, trong đó có các biện pháp quan hệ song phương với các nước. Trong tất cả các cuộc trao đổi của lãnh đạo cấp cao với các nước cũng như trong các cuộc tiếp xúc các cấp, vấn đề Biển Đông luôn được nêu với mục tiêu, yêu cầu là phải đảm bảo môi trường hòa bình, ổn định tại Biển Đông, tôn trọng luật pháp quốc tế và đặc biệt là Công ước quốc tế về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982), không có các hành động làm phức tạp tình hình tại Biển Đông.

Tại các hội nghị quốc tế và đặc biệt trong ASEAN, Biển Đông tiếp tục là vấn đề được quan tâm. Trong năm Chủ tịch ASEAN 2020, chúng ta đã nêu và tạo được sự đồng thuận, ủng hộ trong ASEAN cũng như bên ngoài. Quan trọng nhất là vấn đề tuân thủ luật pháp quốc tế, coi UNCLOS 1982 là cơ sở pháp lý cho quyền và lợi ích hợp pháp của các nước. Đây là nội dung hết sức mới trong các văn kiện của ASEAN và được các nước ASEAN đồng thuận, được các nước bên ngoài ủng hộ. Trên thực tế, các nước trong 2020 đã nhấn mạnh nhiều vào yếu tố tuân thủ luật pháp quốc tế và UNCLOS.

PV: Xin trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng.

Huyền Chi (Ghi)