Nâng hạng thị trường: Bước khởi đầu thuận lợi cho hành trình mới

Cột mốc lịch sử của một hành trình dài

Thông tin từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) khẳng định, sự kiện này không chỉ là thành quả của những cải cách kỹ thuật, mà là kết tinh của ý chí, tầm nhìn và quyết tâm chính trị trong việc xây dựng một thị trường chứng khoán minh bạch, hiện đại, hiệu quả theo chuẩn mực quốc tế cao nhất.

Kể từ khi được FTSE Russell đưa vào danh sách theo dõi nâng hạng vào tháng 9/2018, thị trường Việt Nam đã trải qua nhiều thử thách. Hơn 7 năm nỗ lực cải cách, sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Bộ Tài chính, sự phối hợp của Ngân hàng Nhà nước, cùng các Sở giao dịch, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSDC) và các thành viên thị trường, đã hợp lực để tạo dựng nền tảng vững chắc cho sự thay đổi.

Khi lần đầu tiên được FTSE Russell đưa vào danh sách theo dõi nâng hạng, thị trường Việt Nam vẫn chưa đáp ứng 2 tiêu chí kỹ thuật cốt lõi: chu kỳ thanh toán giao dịch (DvP) và phương thức - chi phí xử lý giao dịch thất bại. Cả hai tiêu chí đều bị đánh giá ở mức “Restricted” - tức hạn chế, chưa đạt chuẩn quốc tế.

Để khắc phục, các cơ quan quản lý đã đồng loạt triển khai nhiều giải pháp căn bản. Đến tháng 11/2024, Việt Nam chính thức vận hành cơ chế “non-prefunding” - giao dịch không yêu cầu ký quỹ trước, cho phép các công ty chứng khoán trong nước đảm bảo nguồn vốn cần thiết hỗ trợ nhà đầu tư tổ chức nước ngoài thực hiện lệnh mua chứng khoán.

Đây được coi là bước ngoặt mang tính quyết định, khi rào cản kỹ thuật lớn nhất trong nhiều năm qua đã được tháo gỡ. Cùng thời điểm, quy trình xử lý giao dịch thất bại cũng được thiết lập và vận hành thống nhất, bảo đảm tính thông suốt cho hệ thống giao dịch.

Hội đồng Quản trị Chỉ số FTSE Russell (IGB) đã ghi nhận những thành quả này, đồng thời đánh giá Việt Nam đã đáp ứng toàn bộ các tiêu chí trong Khung phân loại thị trường cổ phiếu FTSE (FTSE Equity Country Classification Framework).

Song hành với cải cách thể chế là bước nhảy vọt về công nghệ, đặc biệt là việc triển khai hệ thống giao dịch mới KRX – một trong những thành tựu nổi bật của ngành chứng khoán Việt Nam trong năm 2025.

Theo chuyên gia kinh tế trưởng Phạm Lưu Hưng của SSI Research, việc KRX được vận hành thành công đã xóa bỏ độ trễ trong giao dịch, nâng năng lực xử lý của hệ thống lên chuẩn quốc tế và là “điểm cộng lớn trong mắt FTSE Russell”.

Sự ổn định, thông suốt và hiệu quả của hệ thống giao dịch mới giúp Việt Nam được xếp ngang tầm với nhiều thị trường mới nổi trong khu vực châu Á.

Cùng với đó, hệ thống pháp lý cũng được cải thiện mạnh mẽ. Nhiều thông tư quan trọng như Thông tư 155/2020/TT-BTC được sửa đổi, rút ngắn thời gian IPO - niêm yết, minh bạch hóa sở hữu nước ngoài và đơn giản hóa quy trình hành chính. Đặc biệt, yêu cầu công bố thông tin bằng tiếng Anh được áp dụng rộng rãi, đáp ứng tiêu chuẩn công khai của các nhà đầu tư toàn cầu.

Được nâng hạng từ “thị trường cận biên” lên “thị trường mới nổi thứ cấp” là một cột mốc lịch sử, đánh dấu bước tiến vượt bậc của thị trường chứng khoán Việt Nam

Cột mốc và hành trình phía trước

Có thể khẳng định những cải cách này không chỉ giúp Việt Nam đạt đủ tiêu chí của FTSE Russell mà còn tăng sức hấp dẫn đối với các quỹ đầu tư tổ chức quốc tế, vốn luôn đặt yếu tố minh bạch và ổn định lên hàng đầu. Nói cách khác, Việt Nam đã bước từ một thị trường “theo dõi” sang một nền tài chính đang thực sự hội nhập, nơi nhà đầu tư toàn cầu có thể yên tâm tham gia với niềm tin vào chất lượng quản trị và công nghệ vận hành.

Tuy nhiên chặng đường phía trước vẫn còn dài báo cáo của FTSE Russell nêu rõ: Việt Nam được nâng hạng lên Secondary Emerging Market, với ngày hiệu lực dự kiến 21/9/2026, sau đợt rà soát giữa kỳ vào tháng 3/2026. Trong giai đoạn này, FTSE Russell sẽ tiếp tục theo dõi việc mở rộng vai trò của các công ty chứng khoán toàn cầu (Global Brokers) - yếu tố quan trọng để nhà đầu tư chỉ số có thể mô phỏng danh mục chính xác hơn.

Dù vậy, FTSE Russell khẳng định đây không phải là điều kiện bắt buộc, mà là một phần trong tiến trình hoàn thiện, giúp Việt Nam tiến gần hơn tới các chuẩn mực quốc tế. Hội đồng IGB đánh giá cao nỗ lực của UBCKNN trong việc xây dựng mô hình cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài giao dịch qua Global Brokers, nhằm giảm rủi ro đối tác và tăng niềm tin của nhà đầu tư quốc tế.

Về phía Việt Nam, UBCKNN cam kết sẽ phối hợp chặt chẽ với FTSE Russell để đảm bảo tiến trình chuyển đổi diễn ra đúng lộ trình. Cơ quan quản lý cũng nhấn mạnh mục tiêu dài hạn là hoàn thiện khung khổ pháp lý, hiện đại hóa - số hóa hạ tầng, tạo môi trường thuận lợi cho cả nhà đầu tư trong và ngoài nước, hướng tới phát triển thị trường minh bạch, hiệu quả và hội nhập sâu rộng hơn với hệ thống tài chính toàn cầu.

Theo các chuyên gia của SSI, nâng hạng không phải là điểm kết thúc, mà chỉ là bước khởi đầu của một giai đoạn mới. Từ đây, thị trường chứng khoán Việt Nam bước sang “sân chơi lớn” - nơi yêu cầu về minh bạch, quản trị và chất lượng doanh nghiệp niêm yết sẽ ngày càng cao. Đó cũng là thời điểm để các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà đầu tư cùng tiếp tục nỗ lực - bởi phía trước còn một mục tiêu lớn hơn: nâng hạng theo chuẩn MSCI, hướng tới vị thế “thị trường mới nổi toàn phần” (Emerging Market - MSCI) trong vài năm tới.

Cột mốc 8/10/2025 chỉ là một điểm đánh dấu, nhưng hành trình nâng hạng - hành trình cải cách và hội nhập - vẫn tiếp tục. Đó là hành trình mà thị trường chứng khoán Việt Nam đã, đang và sẽ đi tới, với niềm tin rằng: sự minh bạch, chuyên nghiệp và hội nhập chính là con đường duy nhất để phát triển bền vững.

Trần Hương