Năng lực không vận Nga ảnh hưởng nghiêm trọng khi An-124 bị Ukraine bắt giữ?

Trang Avia của Nga cho biết, 12 vận tải cơ khổng lồ An-124 của nước này đã bị bắt giữ tại Ukraine. Cùng với một chiếc bị bắt giữ tại Canada, như vậy Nga đã mất gần 1/2 số máy bay vận tải cơ chiến lược An-126.

Nga có 36 máy bay vận tải hạng nặng An-124, 16 chiếc trong số đó đang phục vụ cho Lực lượng Hàng không Vũ trụ Nga và 20 chiếc khác thuộc biên chế hãng Volga-Dnepr và Đội bay thứ 224.

Tuy vậy trang Avia cũng không cho biết vì sao số lượng lớn vận tải cơ chiến lược này lại bị phía Ukraine tiếp cận và bắt giữ.

Dù An-225 là vận tải cơ lớn nhất con người từng chế tạo, nhưng loại máy bay này hoạt động chủ yếu trong linh vực dân sự. Nếu chỉ tính hoạt động vận tải quân sự chuyên biệt thì An-124 mới là vận tải cơ lớn nhất thế giới.

Hiện có tổng cộng 48 chiếc An-124 đang hoạt động tích cực trong số 56 chiếc được sản xuất kể từ năm 1986. Chúng đang phục vụ đắc lực trong lực lượng vận tải đường không của không quân Nga và Ukraine.

An-124 cất cánh lần đầu năm 1982, Về hình dáng, nó tương tự loại C-5 Galaxy của Mỹ nhưng hơi lớn hơn, với khả năng chuyên chở nhiều loại hàng hóa quá cỡ đặc biệt.

Máy bay An-124 có thể hạ thấp độ cao tạo điều kiện thuận lợi cho việc chất hàng, ngoài cửa mở ở đuôi thì nó còn mở được cả ở cabin phía trước để dễ dàng đưa hàng hóa có kích thước lớn vào trong khoang.

Mặc dù là sản phẩm xuất xứ từ Ukraine nhưng An-124 Ruslan vẫn được xem như biểu tượng của lực lượng vận tải chiến lược của Không quân Liên Xô trước kia cũng như Không quân Nga ngày nay.

Với khả năng chở theo tới 150 tấn hàng hóa, An-124 giúp Nga có thể không vận lượng lớn trang thiết bị vũ khí và đạn dược khi cần thiết.

An-124 cũng có thể mang theo 88 người trong một khoang phía sau buồng lái, tuy vậy loại máy bay này hạn chế chở lính dù mà ưu tiên chở vũ khí đạn dược.

Thông số kỹ thuật cơ bản của vận tải cơ chiến lược An-124 bao gồm chiều dài 68,96 m; sải cánh 73,3 m; chiều cao 20,78 m; trọng lượng cất cánh tối đa 405 tấn; kíp điều khiển 6 người.

Máy bay được trang bị 4 động cơ turbine phản lực Lotarev D-18 cung cấp lực đẩy 230 kN mỗi chiếc, cho tốc độ lớn nhất 865 km/h; tầm bay 5.400 km; trần bay 12.000 m.

Tuy nhiên, Moscow cũng thấy rằng An-124 có triển vọng tốt trên thị trường thương mại quốc tế vì thế ngoài việc dùng trong quân sự, Nga cũng sửa đổi một số chiếc thành phiên bản dân sự với định danh An-124-100.

Trong lĩnh vực vận tải hàng hóa thông thường, An-124-100 thường được sử dụng để vận chuyển khối lượng hàng hóa khổng lồ.

Trước đó Nga và Ukraine đã đàm phán nối lại việc tái sản xuất An-124. Tuy nhiên, cuối cùng, các bên đã không thực hiện được ý định của mình.

Vào thời điểm đó, Moscow cho rằng việc chế tạo An-124 mới sẽ đòi hỏi quá nhiều đầu tư tài chính, do vậy quyết định đơn giản là Ukraine sẽ đại tu những máy bay An-124 của nga vốn được đưa vào lưu trữ trong thập niên 1990.

Chương trình hiện đại hóa của An-124 diễn ra khá thành công, nhưng vào năm 2014, việc đại tu tạm dừng do xung đột tại miền Đông Ukraine và việc Nga thu hồi bán đảo Crimea.

Tuy vậy, sau đó Antonov của Nga vẫn phục vụ người Nga theo các hợp đồng hiện có và Moscow có thể mua phụ tùng cho động cơ thông qua nước thứ ba. Khi tình hình leo thang hơn, hợp tác giữa Nga và Ukraine vẫn chấm dứt.

Vào tháng 1/2020, các phương tiện truyền thông thông tin rằng chính quyền Nga đang lên kế hoạch hiện đại hóa những chiếc An-124 hiện có trong biên chế.

Phía Nga còn lên kế hoạch cho chiếc đầu tiên trong loạt hiện đại hóa sẽ được Aviastar-SP Ulyanovsk bàn giao vào năm 2022.

Tuy vậy vấn đề động cơ D-18T trang bị trên An-124 được chế tạo ra ở Ukraine dành riêng cho An-124 và An-225. Nga không có phương án thay thế hiệu quả, cũng không tiếp cận được chúng.

Vì vậy cho tới nay, phương án nâng cấp những chiếc An-124 vẫn đang dậm chân tại chỗ.

Nga cố gắng phát triển động cơ PD-35 nhằm thay thế D-18T, nhưng Moscow vẫn chưa thành công.

Lĩnh vực động cơ công suất cao cho máy bay vận tải, chiến hạm, tên lửa chiến lược, xe tăng... của Liên Xô trước đây hầu hết đều được Ukraine thừa hưởng.

Việc mất đi các máy bay vận tải chiến lược An-124 khiến cho năng lực không vận của Nga gặp không ít khó khăn, bởi lẽ những máy bay vận tải IL-76 hiện có không thể có năng lực không vận như An-124.

Phía Nga vẫn chưa bình luận thông tin về việc 12 máy bay vận tải An-124 bị Ukraine và một chiếc khác bị Canada bắt giữ.

Việt Hùng