Nâng tầm thương hiệu gạo thành biểu tượng quốc gia

Thái Lan - định vị thương hiệu gạo jasmine trên bản đồ toàn cầu

Thái Lan nhiều năm liền nằm trong nhóm dẫn đầu thế giới về xuất khẩu gạo, đặc biệt với giống gạo thơm jasmine. Loại gạo này nổi tiếng với hạt dài, m

Đầu bếp quốc tế giới thiệu món paella khổng lồ tại Lễ hội Paella, Rượu vang và Bia ở San Diego, sự kiện quảng bá gạo bomba cùng văn hóa ẩm thực Tây Ban Nha. Ảnh: Courtesy

i thơm tự nhiên, mềm dẻo khi nấu và giữ được hương vị đặc trưng dù để nguội. Chính những đặc tính đó giúp gạo jasmine Thái phù hợp với khẩu vị người tiêu dùng ở các thị trường cao cấp như Mỹ và châu Âu, vốn ưu tiên gạo hạt dài, dẻo vừa phải.

Trong khi đó, tại Trung Đông, jasmine được ưa chuộng bởi mùi thơm đặc trưng và khả năng kết hợp tốt với các món ăn gia vị đậm.

Chính phủ Thái Lan đã ban hành chiến lược xây dựng thương hiệu quốc gia, coi gạo jasmine là “hạt ngọc” của đất nước, gắn liền với hình ảnh nền nông nghiệp chất lượng cao.

Bộ Thương mại Thái Lan thường xuyên tổ chức các hội chợ, sự kiện quốc tế để quảng bá thương hiệu “Thai Hom Mali Rice”, đồng thời triển khai hệ thống chứng nhận xuất xứ nhằm bảo đảm chất lượng đồng nhất.

Nhờ đó, gạo jasmine Thái Lan có mặt tại hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ, chiếm ưu thế tại các thị trường trọng điểm như Mỹ, Trung Quốc và Trung Đông.

Theo Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan, năm 2023 nước này xuất khẩu hơn 8 triệu tấn gạo, tăng so với mức 7,7 triệu tấn của năm 2022. Reuters dẫn lời Bộ trưởng Thương mại Thái Lan Jurin Laksanawisit cho biết kim ngạch đạt trên 4,6 tỷ USD, trong đó gạo jasmine chiếm tỷ trọng đáng kể và mang lại giá trị cao hơn nhiều so với gạo thường. Chính phủ cũng duy trì Quỹ Bình ổn Gạo để hỗ trợ nông dân khi giá giảm, nhằm bảo đảm nguồn cung ổn định và tránh tình trạng bán tháo.

Một kinh nghiệm khác là Thái Lan biết cách kết hợp quảng bá nông sản với văn hóa. Trong nhiều tour, bên cạnh trải nghiệm ẩm thực, du khách còn được giới thiệu về quy trình canh tác gạo thơm và có thể mua trực tiếp sản phẩm mang thương hiệu quốc gia. Việc gắn gạo với câu chuyện bản sắc đã giúp sản phẩm dễ tiếp cận hơn ở các thị trường cao cấp, vốn coi trọng giá trị văn hóa đi kèm chất lượng.

Trong một bài phỏng vấn với tờ China Daily năm 2025, ông Charoen Laothamatas, Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan, khẳng định: “Gạo

jasmine Thái Lan có chất lượng cao và uy tín trên thị trường quốc tế, điều này sẽ không bị lung lay bởi việc tăng thuế quan của Mỹ”. Theo ông, uy tín thương hiệu được xây dựng từ chất lượng và sự ổn định về hình ảnh đã giúp Thái Lan duy trì lợi thế cạnh tranh, ngay cả khi phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các nước lân cận.

Ấn Độ - kiểm soát thị trường để duy trì vị thế số 1 thế giới

Ấn Độ được biết đến là “vựa gạo toàn cầu”, chiếm hơn 40% tổng lượng gạo xuất khẩu thế giới với hơn 22 triệu tấn năm 2022, theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp quốc (FAO). Nước này sở hữu nhiều dòng gạo khác nhau, từ gạo basmati hạt dài có giá trị cao xuất khẩu sang Trung Đông và châu Âu, đến gạo non-basmati phổ biến ở châu Phi nhờ giá rẻ và nguồn cung dồi dào.

Sự đa dạng trong sản xuất giúp Ấn Độ vừa chiếm lĩnh phân khúc cao cấp, vừa giữ vai trò nhà cung cấp thiết yếu cho các thị trường thu nhập thấp.

Điểm nổi bật trong chính sách là cách quản lý xuất khẩu chặt chẽ. Chính phủ thường xuyên điều chỉnh thuế suất, hạn ngạch hoặc áp lệnh cấm xuất khẩu một số loại gạo để kiểm soát giá trong nước.

Năm 2023, quyết định ngừng xuất khẩu gạo trắng non-basmati khiến giá gạo toàn cầu tăng vọt, cho thấy tầm ảnh hưởng lớn của Ấn Độ đến thị trường thế giới.

Bên cạnh kiểm soát thị trường, Ấn Độ đầu tư mạnh cho chất lượng. Các bang Punjab và Haryana phát triển vùng chuyên canh gạo basmati, áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm nước và tiêu chuẩn canh tác bền vững. Nhờ vậy, sản phẩm đáp ứng được yêu cầu khắt khe của người tiêu dùng châu Âu và Trung Đông.

Trong một phát biểu tại New Delhi, Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Piyush Goyal nhấn mạnh: “Ấn Độ đang nhanh chóng hướng tới việc áp dụng một tiêu chuẩn duy nhất, đó phải là tiêu chuẩn chất lượng cao. Tiêu chuẩn này sẽ áp dụng cho thị trường nội địa và đồng thời cũng là chuẩn để chúng tôi xuất khẩu ra thế giới”.

Nhờ sự linh hoạt trong điều hành, cùng chiến lược kết hợp đa dạng dòng gạo với nâng cao chất lượng, Ấn Độ duy trì sức cạnh tranh bền vững, bất chấp sức ép từ các đối thủ lớn trên thị trường quốc tế.

Tây Ban Nha - giá trị gia tăng từ chỉ dẫn địa lý và ẩm thực

Khác với Ấn Độ hay Thái Lan, Tây Ban Nha không thuộc nhóm quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, nhưng lại là hình mẫu về phát triển thị trường nông sản dựa trên giá trị gia tăng.

Nổi bật là giống gạo bomba, hạt tròn ngắn, khi nấu hút nước gấp ba lần khối lượng mà không bị nát, được tin dùng là loại gạo lý tưởng cho món cơm chảo paella truyền thống.

Loại gạo bomba của Tây Ban Nha đã được Liên minh châu Âu cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý (GI), xác nhận sản phẩm được công nhận nguồn gốc và chất lượng gắn với vùng sản xuất đặc thù, qua đó bảo đảm tính độc quyền và nâng cao giá trị trên thị trường quốc tế.

Bên cạnh gạo, Tây Ban Nha là cường quốc nông sản với dầu ô liu, rượu vang và trái cây. Chính phủ nước này cùng Liên minh châu Âu triển khai chính sách Nông nghiệp chung (CAP), cung cấp trợ cấp trực tiếp cho nông dân, khuyến khích đổi mới giống cây trồng và mở rộng mạng lưới phân phối toàn cầu. Nhờ vậy, nông sản Tây Ban Nha được hiện diện trong hệ thống siêu thị của nhiều châu lục trên thế giới.

Theo số liệu Bộ Nông nghiệp Tây Ban Nha, năm 2022 kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt hơn 65 tỷ euro, trong đó gạo Bomba, dầu ô liu và rượu vang được coi là sản phẩm tiêu biểu.

Điểm nổi bật là chiến lược quảng bá gắn nông sản với văn hóa ẩm thực. Tại các hội chợ quốc tế, những món ăn truyền thống thường được trình diễn bởi đầu bếp danh tiếng, qua đó giới thiệu gạo bomba cùng thương hiệu nông sản Tây Ban Nha đến đông đảo người tiêu dùng.

Ngoài ra, các chiến dịch quảng cáo, chương trình trải nghiệm ẩm thực và tour nông nghiệp cũng được triển khai để đưa sản phẩm nông sản trở thành biểu tượng văn hóa, củng cố hình ảnh Tây Ban Nha như “bếp ăn của châu Âu”.

Trong buổi họp báo tại Madrid năm 2021, Bộ trưởng Nông nghiệp Luis Planas chia sẻ: “Chúng ta đang thực hiện nhiều hành động để bảo vệ bản sắc nông sản, giúp nông dân nhận được giá trị xứng đáng và đưa sản phẩm Tây Ban Nha đến với thế giới”.

Phát biểu này phản ánh rõ chiến lược của Tây Ban Nha, đó là tập trung vào chất lượng, tính bền vững và giá trị văn hóa để tạo lợi thế cạnh tranh lâu dài.

Thay vì chạy theo số lượng, nước này chú trọng xây dựng thương hiệu nông sản gắn với truyền thống và bản sắc địa phương, qua đó nâng cao uy tín trên thị trường quốc tế.

Kinh nghiệm từ Thái Lan, Ấn Độ và Tây Ban Nha cho thấy, phát triển thị trường xuất khẩu nông sản nói chung, gạo nói riêng, không chỉ là câu chuyện tăng sản lượng. Điều quan trọng là xây dựng thương hiệu quốc gia, kiểm soát chất lượng, đa dạng hóa thị trường và gắn nông sản với giá trị văn hóa.

Hoàng Nam