Nền tảng xây dựng 'Bình dân học vụ số'

Thủ tướng Phạm Minh Chính nghe giới thiệu về nền tảng “Bình dân học vụ số”. Ảnh: VGP

Trên hành trình đó, các cơ sở giáo dục đại học, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo (AI)… có vai trò quan trọng.

Vai trò quan trọng của cơ sở giáo dục đại học

Nhấn mạnh vai trò quan trọng của cơ sở giáo dục đại học trong triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”, PGS.TS Hà Minh Hoàng - Trưởng khoa Khoa học dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo, Trường Công nghệ (Đại học Kinh tế Quốc dân) phân tích, đây là nơi đào tạo tri thức. Các trường có thể tạo ra nghiên cứu chuyên sâu về công nghệ cũng như AI, hoặc sản phẩm giải quyết được các vấn đề của xã hội; từ đó giúp công nghệ tiếp cận gần hơn với người dân.

Ngoài ra, các đại học có cơ sở vật chất, đội ngũ chuyên gia có thể tham gia công tác thiết kế chương trình, soạn bài giảng. Giảng viên, sinh viên có mặt trong quá trình giảng dạy “Bình dân học vụ số”, hướng dẫn bà con sử dụng công nghệ, thành thạo kỹ năng số. Đặc biệt, các trường cũng có thể mở khóa học, bài giảng đại chúng hoặc đăng tải những bài giảng này lên mạng xã hội, website cho toàn dân học miễn phí. Điều này hoàn toàn khả thi và các trường có thể giúp phong trào “Bình dân học vụ số” hiệu quả hơn.

PGS.TS Hà Minh Hoàng thông tin, Đại học Bách khoa Hà Nội đã triển khai hệ thống MOOC (khóa học đại chúng mở trực tuyến) có thể cho toàn dân học miễn phí các kiến thức và kỹ năng số. Còn Trường Công nghệ (Đại học Kinh tế Quốc dân) cũng thực hiện một số hoạt động phù hợp với phong trào “Bình dân học vụ số”.

“Chẳng hạn, từ năm 2024, chúng tôi tổ chức khóa học trực tuyến “Khám phá khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo” hoàn toàn miễn phí cho học sinh THPT. Các em đăng ký rất đông, nhiều em ở tỉnh xa cũng có thể học”, PGS.TS Hà Minh Hoàng cho hay.

Mới đây, Khoa Khoa học dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo, Trường Công nghệ (Đại học Kinh tế Quốc dân) mở lớp “AI ứng dụng cho nghiên cứu khoa học và giảng dạy” cho toàn bộ cán bộ, giảng viên nhà trường.

PGS.TS Hà Minh Hoàng cho biết, trường mở các khóa học về công nghệ số cho phân tích dữ liệu, sử dụng trí tuệ nhân tạo cho sinh viên, người đi làm bằng hình thức dạy trực tuyến, cấp chứng chỉ của Đại học Kinh tế Quốc dân. Ngoài ra, nhà trường phối hợp với một số đơn vị: Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) để cung cấp bài giảng hữu dụng cho sinh viên, học viên có thể áp dụng ngay vào công việc.

“Đặc biệt, từ năm 2024, toàn bộ sinh viên Đại học Kinh tế Quốc dân phải học môn “Giới thiệu khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo”, giúp phổ cập kiến thức về công nghệ, nhất là công nghệ về khoa học dữ liệu, trí tuệ nhân tạo”, PGS.TS Hà Minh Hoàng chia sẻ.

Sinh viên Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam. Ảnh: NTCC

Bắt nhịp thời đại số

Bắt nhịp với xu hướng thời đại số, Đại học Bách khoa Hà Nội từng bước phát triển eHUST - nền tảng chuyển đổi số toàn diện. PGS.TS Huỳnh Quyết Thắng - Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội cho hay, hơn 90% hoạt động của nhà trường được thực hiện trên nền tảng này, phục vụ trên 42 nghìn người học và hàng nghìn giảng viên, nhà khoa học. Nền tảng eHUST đã giúp Đại học Bách khoa Hà Nội vận hành hiệu quả, thực hiện mô hình tự chủ, là minh chứng cho quyết tâm chuyển đổi số toàn diện của nhà trường.

Nhận thức rõ tính cách mạng, ý nghĩa và tầm quan trọng của “Bình dân học vụ số”, với phương châm “toàn dân, toàn diện, không ai bị bỏ lại phía sau”, PGS.TS Huỳnh Quyết Thắng khẳng định, Đại học Bách khoa Hà Nội cam kết huy động mọi nguồn lực, triển khai sâu rộng, hiệu quả phong trào và tập trung vào một số giải pháp trọng tâm như:

Thứ nhất, mỗi cán bộ giảng viên nhà trường luôn học hỏi, làm chủ kỹ năng số, nâng cao hiệu quả giảng dạy và nghiên cứu. Mỗi sinh viên sẽ học tập, ứng dụng làm chủ kỹ năng số để học tập, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

Cán bộ, giảng viên và sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội trở thành những chiến sĩ xung kích tiên phong của phong trào “Bình dân học vụ số”, huy động tối đa nguồn lực để hỗ trợ công tác xóa mù số. Các nhà khoa học của Đại học Bách khoa Hà Nội tiếp tục đồng hành cùng Bộ Công an và các đơn vị liên quan duy trì, vận hành nền tảng “Bình dân học vụ số”.

Thứ hai, chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo là yếu tố đặc biệt quan trọng tạo nên sự phát triển đột phá của mỗi cơ sở giáo dục đại học. Đại học Bách khoa Hà Nội đặt quyết tâm cao nhất để chuyển đổi số toàn diện, với trọng tâm hoàn thiện nền tảng chuyển đổi số eHUST, nghiên cứu, đào tạo, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, tiên phong thúc đẩy giáo dục số, đóng góp vào chiến lược chuyển đổi số và phát triển nguồn nhân lực của Việt Nam.

Thứ ba, Đại học Bách khoa Hà Nội sẽ phát triển Tổ hợp các trung tâm xuất sắc về công nghệ chiến lược gắn với thu hút, phát triển nhân tài và đào tạo sau đại học, nằm trong hệ sinh thái nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo tài năng của nhà trường. Từ đây sẽ tạo ra công nghệ lõi, giải pháp công nghệ có giá trị vượt trội.

Tuổi trẻ Khánh Hòa tuyên truyền, hướng dẫn người dân trải nghiệm công nghệ số. Ảnh: ITN

Triển khai “Bình dân học vụ số” trên toàn dân, chúng ta cần học hỏi kinh nghiệm của phong trào “Bình dân học vụ”, ông Nguyễn Nhật Quang - Hội đồng Sáng lập VINASA (Hiệp hội Phần mềm và Công nghệ thông tin Việt Nam) gợi mở.

Chia sẻ tại Tọa đàm “Bình dân học vụ số - Làm sao triển khai sâu rộng và hiệu quả?”, ông Nguyễn Nhật Quang nhấn mạnh, chúng ta có thể áp dụng cách “người biết một chữ dạy cho người biết nửa chữ”, tức là toàn dân đi học nhưng cũng là toàn dân đi dạy, người đã biết dạy cho người chưa biết, người biết nhiều dạy cho người biết ít…

“Nếu nhất định là giáo viên, phải có chứng chỉ học hàm, học vị mới được đi dạy thì không thể trở thành phong trào, cách mạng toàn dân”, ông Nguyễn Nhật Quang lưu ý và nhận thấy, nhiều nơi đã triển khai tổ chuyển đổi số cộng đồng, dựa trên đoàn thanh niên, học sinh, sinh viên đi dạy cho cộng đồng dân cư; trong từng gia đình thì con cái dạy cho cha mẹ, ông bà. Đây cũng được coi là sáng kiến hay. Thanh niên thường tiếp cận công nghệ số nhanh hơn; học sinh THCS, THPT bắt đầu sử dụng máy tính thành thạo thì có thể hướng dẫn cho ông bà, cha mẹ.

Trên thực tế, có nhiều sáng kiến triển khai trước khi chúng ta chính thức đặt ra phong trào “Bình dân học vụ số”. Tới nay, khi Đảng đặt ra việc phát động phong trào thì cần hệ thống hóa và triển khai ở quy mô lớn hơn, nhân rộng từ các sáng kiến của địa phương để trở thành phong trào toàn quốc. Rõ ràng, mọi miền phải có “Bình dân học vụ số”.

Để đảm bảo tính toàn diện trong triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”, theo ông Tô Hồng Nam - Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin (Bộ GD&ĐT), trước hết cần nâng cao vấn đề nhận thức. Mỗi người dân, học sinh, giáo viên phải nhận thức việc trang bị năng lực số là phục vụ chính mình, từ đó dẫn đến hành động trang bị kỹ năng số.

Bên cạnh đó, chúng ta cần hệ thống tài liệu, bài giảng và có hướng dẫn đưa lên để người dân tự học. Tự học bây giờ không phải là cầm quyển sách, mà có thể dùng ngay các nền tảng số để tự học mọi lúc, mọi nơi. “Với người không tự học được thì trên cơ sở tài liệu đó, thông qua các mentor (người hỗ trợ) giúp cho từng người dân, học sinh, giáo viên có thể học. Mentor sẽ được thông qua bởi các cấp ngành, tổ chức, cũng như chính quyền địa phương”, ông Tô Hồng Nam trao đổi.

Lớp học Giải tích 2 theo mô hình OMO của Đại học Bách khoa Hà Nội. Ảnh: HUST

Phong trào cách mạng

Tại Lễ phát động phong trào và ra mắt nền tảng “Bình dân học vụ số”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhắc lại, 80 năm trước, khi đất nước vừa giành được độc lập, hơn 95% dân số chưa biết đọc, biết viết, “giặc dốt” trở thành một trong ba thứ giặc nguy hiểm (cùng với “giặc đói” và “giặc ngoại xâm”). Từ đó, phong trào “Bình dân học vụ” ra đời với mục tiêu cấp bách là xóa nạn mù chữ, nâng cao trình độ văn hóa cho nhân dân.

Theo Thủ tướng, phong trào “Bình dân học vụ số” được truyền cảm hứng và kế thừa, phát huy từ phong trào “Bình dân học vụ” do Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động. Đất nước đang đứng trước cơ hội lịch sử để bước vào kỷ nguyên mới, phát triển mạnh mẽ với động lực chính đến từ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. “Chúng ta phải thực hiện nhiệm vụ đặc biệt quan trọng và cấp bách là: Phổ cập tri thức, công nghệ về chuyển đổi số, kỹ năng số cho toàn dân, tức là “xóa mù” về chuyển đổi số”, Thủ tướng nêu rõ.

Triển khai 3 nền tảng thực hiện phong trào “Bình dân học vụ số”, theo Thủ tướng là: Nền tảng học trực tuyến mở đại trà One Touch; nền tảng học trực tuyến mở đại trà MobiEdu (đã đào tạo cho hơn 1,2 triệu lượt cán bộ, công chức, viên chức và người lao động; phổ cập kỹ năng số miễn phí hơn 40 triệu lượt người); nền tảng “Bình dân học vụ số” đến nay đã đào tạo 200 nghìn lượt cán bộ, công chức, lực lượng vũ trang. Đây là tiền đề, cơ sở để thực hiện thành công mục tiêu của phong trào.

Về quan điểm, tư tưởng chỉ đạo, Thủ tướng nêu rõ, “Bình dân học vụ số” phải trở thành phong trào cách mạng, toàn dân, toàn diện, bao trùm, sâu rộng, không ai bị bỏ lại phía sau. Đảng đã chỉ đạo, Chính phủ đã thống nhất, Quốc hội đồng tình, nhân dân ủng hộ, Tổ quốc mong đợi thì chỉ bàn làm, không bàn lùi. Phong trào muốn “sống lâu”, phải mang lại hiệu quả thiết thực, hài hòa lợi ích riêng và chung, cá nhân với tập thể, lợi ích của Tổ quốc, đất nước.

Thủ tướng nhấn mạnh, phong trào này phải là nhiệm vụ chính trị quan trọng, mệnh lệnh của trái tim và tư duy thông minh của khối óc, hành động quyết liệt của mỗi người dân.

Mỗi đảng viên, cán bộ, công chức phải tiên phong, gương mẫu trong thực hiện phong trào, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động; chuyển đổi quá trình học tập, rèn luyện và ứng dụng tri thức, kỹ năng số trở thành nhu cầu tự thân của mỗi người; đẩy mạnh cắt giảm chi phí đào tạo, tập huấn; hướng tới miễn phí toàn bộ cho người yếu thế, vùng sâu xa, biên giới, hải đảo.

Tinh thần là “đi từng ngõ, đến từng nhà, hướng dẫn từng người” và với phương châm “Triển khai nhanh chóng - Kết nối rộng khắp - Ứng dụng thông minh”.

Thủ tướng đề nghị, tập trung thực hiện “Một mục tiêu, hai phát huy, ba bảo đảm, bốn nhiệm vụ trọng tâm” trong triển khai phong trào. Thủ tướng phân tích, một mục tiêu là, phổ cập tri thức, kỹ năng số cơ bản cho mọi người dân với tinh thần cách mạng, toàn dân, toàn diện, bao trùm, sâu rộng, không ai bị bỏ lại phía sau.

Hai phát huy gồm: Phát huy và huy động tổng thể, có hiệu quả các nguồn lực của Nhà nước, xã hội, doanh nghiệp và toàn dân; phát huy truyền thống văn hóa, hiếu học, tinh thần học tập suốt đời, khát vọng vươn lên của người Việt Nam.

Ba bảo đảm là: Bảo đảm cơ chế, chính sách thông thoáng, phù hợp để triển khai phong trào thiết thực, hiệu quả; bảo đảm thông suốt về hạ tầng, tính đồng bộ, liên kết, linh hoạt, không hình thức, màu mè và đúng đối tượng; bảo đảm sử dụng hiệu quả các nguồn lực, tăng cường công khai minh bạch, chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí.

Bốn nhiệm vụ trọng tâm gồm: Xây dựng hệ sinh thái học tập số (phát triển nền tảng học tập số toàn dân, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn); xây dựng cơ chế khuyến khích và tạo động lực học tập (đưa kỹ năng số vào hệ thống đánh giá lao động, tuyển dụng; ưu đãi cho đối tượng yếu thế; khuyến khích doanh nghiệp tham gia).

Tiếp đó là xây dựng và nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên số (phát triển đội ngũ giảng viên, tình nguyện viên số; huy động lực lượng đoàn viên, hội viên tham gia). Cuối cùng, xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả (xây dựng cơ chế đánh giá; đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền; thực hiện giám sát độc lập từ tổ chức xã hội, báo chí và cộng đồng để bảo đảm tính minh bạch).

Hải Minh