Nét văn hóa đặc sắc trong Lễ hội Đào Nương
Hòa trong không khí rộn ràng của lễ hội mùa xuân, những ngày này, Nhân dân thôn Đào Đặng, xã Trung Nghĩa (thành phố Hưng Yên) đang tất bật chuẩn bị cho Lễ hội Đào Nương. Lễ hội Đào Nương không chỉ là dịp để Nhân dân địa phương bày tỏ lòng tự hào, tự tôn về truyền thống của quê hương mà còn là dịp để giữ gìn bản sắc văn hóa cũng như gắn kết cộng đồng dân cư.
Nhân dân thôn Đào Đặng đang tích cực chuẩn bị tổ chức Lễ hội Đào Nương
Theo phả tích của đền Mẫu Đào Nương: Đào Nương (tên thật là Đào Thị Huệ) là một cô gái xinh đẹp, hát hay, múa khéo, nổi tiếng khắp tổng Cao Cương, huyện Tiên Lữ, phủ Khoái Châu (nay là thôn Đào Đặng, xã Trung Nghĩa, thành phố Hưng Yên). Vào đầu thế kỷ XV, nhà Minh mượn cớ “phù Trần diệt Hồ” đem quân sang xâm lược nước ta, chúng đóng đồn trại ở tận các thôn xóm, vơ vét của cải, giết hại dân thường. Đàn ông bị bắt làm phu dịch, đàn bà thì bị bắt làm nô tì.
Khi chúng kéo đến làng Đào Đặng, chúng bắt nàng Đào Nương phải múa hát, hầu hạ. Khi rượu tiệc no say, chúng lại lăn ra ngủ. Hồi bấy giờ, vùng đất Hưng Yên còn là vùng sình lầy, lau sậy um tùm, ruồi muỗi nhiều vô kể. Quân giặc không quen phong thổ nên nhiều người chết vì bệnh tật và muỗi độc. Để tránh cái lạnh và muỗi đốt, chúng làm những chiếc túi bằng bao tải gai, đêm đến chúng chui vào ngủ, buộc túi lại. Do đã được chúng tin cẩn, không đề phòng gì nữa nên nhiều khi chúng giao cho nàng Đào Nương việc thắt và mở túi.
Khi đã quen với việc, nàng Đào Nương đã bí mật tìm các bô lão và trai tráng đang ẩn nấp trong làng, ước hẹn cứ đêm khuya, đợi quân giặc ngủ say thì khiêng chúng ném xuống sông. Khi ném xuống sông thì buộc thêm đá, nút thắt chặt phía ngoài, để chúng có tỉnh dậy cũng không thể thoát. Cứ như thế, quân số của giặc ngày càng hao hụt mà không biết duyên cớ tại đâu, cuối cùng chúng tin rằng vùng đất này "động", "nghịch", "linh thiêng"… không thể ở được. Tướng giặc thấy vậy, vội ra lệnh rút quân. Dân làng Đào Đặng được trở về làm ăn sinh sống bình thường.
Sau khi bà Đào Nương mất, dân làng tưởng nhớ công lao của bà đã lập đền thờ có tên là đền Mẫu Đào Nương. Đền Mẫu Đào Nương đã được Bộ Văn hóa Thông tin (trước đây) xếp hạng là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia vào năm 1988 và trở thành niềm tự hào của người dân trong làng.Hằng năm, vào đầu tháng 2 âm lịch, Nhân dân thôn Đào Đặng lại tưng bừng tổ chức Hội làng Đào Đặng - Lễ hội Đào Nương. Lễ hội gồm hai phần chính: phần lễ và phần hội. Ông Trần Đức Hợi, Phó Trưởng ban Tổ chức lễ hội cho biết: Sau ba năm bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, năm nay Lễ hội Đào Nương sẽ được mở cửa từ ngày 1 đến 4/2 (âm lịch). Phần lễ bao gồm: Đại lễ, tế nội tán, ngoại tán diễn ra trong không khí trang nghiêm và long trọng. Điểm thu hút sự chú ý nhất trong phần nghi lễ là đoàn rước kiệu từ đền Mẫu Đào Nương đến đình làng, chỉ có phái nữ tham gia rước kiệu. Tham gia đoàn rước có các đội cờ lễ, múa lân, rồng, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương đến xem. Khi kiệu bà Đào Nương được rước tới đình làng, với lòng thành kính của con cháu hướng về tổ tiên, các nghi thức lễ dâng hương chính thức diễn ra. Sau phần lễ là phần hội với các trò chơi dân gian như cờ tướng, kéo co, bóng bàn, thi gói bánh tẻ… Ông Trần Đức Hợi cho biết thêm: Vì bà Đào Thị Huệ được suy tôn là một trong những tổ nghề hát ả đào của nước ta nên trong những ngày hội làng không thể thiếu những tiếng trống và làn điệu ca trù (hát ả đào) truyền thống làm say đắm lòng người.
Đến thời điểm này, công tác chuẩn bị cho lễ hội đã cơ bản được hoàn thành. Công tác vệ sinh môi trường đang được Nhân dân tập trung thực hiện; đồng thời triển khai các phương án bảo đảm an ninh trật tự, an toàn giao thông, phòng cháy, chữa cháy trong những ngày diễn ra lễ hội; Đài truyền thanh xã liên tục giới thiệu về lễ hội cũng như tuyên truyền người dân bài trừ các tệ nạn xã hội, mê tín dị đoan… Ban tổ chức tạo điều kiện thuận lợi nhất để phục vụ Nhân dân và du khách thập phương đến dự lễ hội.
Nhân dân thôn Đào Đặng dọn vệ sinh khu vực đền chuẩn bị cho Lễ hội Đào Nương
Với những hoạt động phong phú cả trong phần lễ và phần hội tại Lễ hội Đào Nương, du khách thập phương tới dự, tham quan sẽ dễ dàng cảm nhận được nét văn hóa đặc sắc của người dân nơi đây trong mỗi dịp đầu xuân mới. Đồng thời cũng là dịp để Nhân dân nơi đây tỏ lòng thành kính, tri ân với tổ tiên và khơi dậy niềm tự hào về truyền thống quý báu của dân tộc ta.
