Nét văn hóa truyền thống gắn kết cộng đồng của người Chăm Bà Ni

Phụ nữ Chăm diện trang phục truyền thống vào thánh đường cầu nguyện

Gắn bó giữa các cộng đồng

Lễ Suk Yưng còn gọi là Kinh hội, được tổ chức tuần tự vào các ngày thứ sáu hằng tuần, rơi vào khoảng cuối tháng 10 và tháng 11 theo Hồi lịch, tại các thánh đường (Sang Magik) của những làng Chăm Hồi giáo Bà Ni. Vào những ngày diễn ra lễ, không khí tại làng Chăm thôn Bình Hòa, xã Bắc Bình trở nên nhộn nhịp và rộn ràng hơn thường lệ.

Từ sáng sớm, bà con đã tất bật chuẩn bị lễ vật, trang phục truyền thống và dọn dẹp thánh đường. Khi 3 hồi trống vang lên từ thánh đường, không gian làng như bừng tỉnh, báo hiệu giờ lành đã đến. Cũng vào khoảnh khắc ấy, các thiếu nữ Chăm trong trang phục áo dài truyền thống nhẹ nhàng đội mâm lễ tiến vào thánh đường với dáng vẻ trang nghiêm, thành kính.

Bên trong thánh đường, các vị tu sĩ đã tề tựu đông đủ để thực hiện các nghi lễ theo truyền thống. Tiếng cầu kinh vang lên trầm bổng, ngân dài, tạo nên không gian linh thiêng, trang trọng. Phía bên ngoài thánh đường, hàng trăm người dân đứng tập trung cầu nguyện, ai nấy đều giữ thái độ thành kính, hướng lòng về tổ tiên và đấng thiêng liêng.

Bà Bá Thị Hiếu, người dân thôn Bình Thắng, xã Bắc Bình cho biết, đây là ngày vui chung của bà con Chăm trong vùng. Vì vậy, mọi người từ khắp nơi đều trở về, không phân biệt tôn giáo hay thành phần, để cùng chung vui và cầu chúc những điều tốt đẹp. Theo bà Hiếu, Lễ Suk Yưng không chỉ có người Chăm Hồi giáo Bà Ni mà còn có bà con Chăm Bà La Môn và người Kinh cùng tham dự, qua đó thắt chặt sự gắn bó, đoàn kết giữa các cộng đồng.

Theo tiếng Chăm, Suk Yưng có nghĩa là “thứ sáu xoay vòng”, bởi lễ được tổ chức luân phiên tại các thánh đường của các làng Chăm, mỗi năm 1 lần vào ngày thứ sáu. Lễ Suk Yưng của người Chăm Hồi giáo Bà Ni ở khu vực Đông Nam tỉnh bắt đầu từ thánh đường thôn Bình Hòa (xã Bắc Bình) và kết thúc tại thánh đường thôn Châu Hanh (xã Hồng Thái), tạo nên một vòng kết nối liên tục giữa các cộng đồng làng Chăm.

Khát vọng về cuộc sống ấm no, bình yên

Trong ngày lễ, hầu như gia đình nào cũng chuẩn bị đồ ăn, thức uống để đón bà con phương xa trở về. Những mâm cơm giản dị nhưng đượm nghĩa tình được bày biện chu đáo, thể hiện sự hiếu khách và tinh thần sẻ chia của người Chăm.

Ông Lâm Minh Đoan, người dân thôn Bình Hòa cho biết, dù đời sống còn nhiều khó khăn và vừa chịu ảnh hưởng của mưa lũ, bà con vẫn gìn giữ phong tục truyền thống. Với tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, người dân các làng vẫn vượt đường xa đến chung vui Lễ Suk Yưng, cùng thưởng thức chén trà, miếng bánh và trò chuyện thân tình.

Ông Đoan cũng cho biết thêm, trong 6 làng Chăm theo đạo Hồi giáo Bà Ni ở khu vực này, thôn Bình Hòa là nơi mở đầu cho Lễ Suk Yưng hằng năm. Dù cuộc sống còn nhiều vất vả, người dân nơi đây vẫn mở rộng vòng tay chào đón mọi người, đồng thời tổ chức thêm các hoạt động văn nghệ vào buổi tối để tạo không khí vui tươi, gắn kết thôn làng.

Không chỉ là một nghi lễ tín ngưỡng, Lễ Suk Yưng còn mang ý nghĩa quan trọng trong việc củng cố đời sống cộng đồng người Chăm Hồi giáo Bà Ni. Ông Imum Tal - chức sắc Chăm ở thôn Bình Minh cho biết, đây là dịp để bà con các nơi đến thăm viếng, chúc tụng nhau. Đồng thời, tiến hành phong chức cho các tu sĩ mới lên chức Khotip và Imum, những người sẽ chủ trì các nghi lễ quan trọng trong mùa Ramưwan sắp tới.

Điểm độc đáo của Lễ Suk Yưng là tính chất xoay vòng giữa các làng, tạo điều kiện để bà con gặp gỡ, giao lưu, đặc biệt là thanh niên, trai gái. Qua đó, tình làng nghĩa xóm được thắt chặt, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa và tăng cường sự cố kết cộng đồng. Hơn cả một nghi lễ tôn giáo, Lễ Suk Yưng là biểu tượng của tinh thần đoàn kết, lòng tôn kính tổ tiên và khát vọng về cuộc sống bình yên, no ấm của người Chăm.

Thu Hà .