Đồng bào Chứt - một trong những tộc người bí ẩn nhất thế giới - có trang phục truyền thống

Dân tộc Chứt gồm các tộc người Sách, Mày, Rục, Mã Liềng, Arem. Trong đó, tộc người Rục được xếp vào 1 trong 10 bộ tộc bí ẩn nhất thế giới. Đồng bào Chứt sinh sống chủ yếu ở rừng núi vùng cao, biên giới, nơi có địa hình chia cắt, hiểm trở của các huyện Minh Hóa, Tuyên Hóa, Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình cũ (nay là tỉnh Quảng Trị) và một nhóm tại huyện Hương Khê (cũ), tỉnh Hà Tĩnh.

Năm 1959, khi tộc người Rục còn sống trong hang đá giữa rừng sâu heo hút, tổ tuần tra thuộc lực lượng công an vũ trang (nay là Bộ đội Biên phòng) tình cờ phát hiện. Sau thời gian dài thuyết phục, 11 hộ và 34 người Rục rời hang đá về thung lũng Rục Làn (xã Thượng Hóa, huyện Minh Hóa - vùng núi giáp ranh biên giới Việt - Lào) dựng lều sinh sống (ảnh tư liệu).

Còn tộc người Arem được Bộ đội Biên phòng phát hiện năm 1956 khi đang sinh sống trang các hang đá trong rừng sâu của Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Họ săn bắt, hái lượm để kiếm miếng ăn, lấy vỏ cây để che thân, ra sức chạy trốn khi thấy người lạ. Sau đó, chính quyền vận động và đưa 18 người Arem còn lại rời rừng sâu về lập làng ở xã Tân Trạch, huyện Bố Trạch (nay xã Thượng Trạch, tỉnh Quảng Trị).

Theo các nhà nghiên cứu, trang phục truyền thống của người Chứt bao gồm áo, khố được làm từ vỏ cây rừng, lá rừng, hoặc một số da động vật. Sau này, người Chứt sử dụng các loại trang phục bằng vải khá giống các tộc người sinh sống lân cận. Hiện nay, hầu hết người Chứt mặc trang phục như người Kinh. Trong sinh hoạt cộng đồng, người Chứt còn sử dụng trang phục truyền thống của một số tộc người thiểu số khác. Do đó, người Chứt mong muốn có được một bộ trang phục riêng như bao dân tộc anh em khác.

Nhằm giải quyết vấn đề bảo tồn bản sắc văn hóa qua trang phục, Viện Dân tộc học chủ trì đề tài khoa học “Nghiên cứu thực trạng, nhu cầu và định hình trang phục sinh hoạt cộng đồng của dân tộc Chứt ở tỉnh Quảng Bình”. Nhóm nghiên cứu tiến hành khảo sát thực tế tại các bản làng có người Chứt định cư để thu thập ý kiến từ đồng bào và các già làng về một bộ trang phục cố định.

Trên cơ sở nghiên cứu khoa học, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Trị triển khai các bước nhằm đưa kết quả nghiên cứu vào thực tiễn đời sống cộng đồng. Mới đây, đơn vị này tổ chức giao nhận trang phục sinh hoạt cộng đồng cho các đội, câu lạc bộ văn nghệ truyền thống đồng bào Chứt trên địa bàn tỉnh.

Trang phục sinh hoạt cộng đồng dân tộc Chứt được thiết kế dựa trên nhu cầu, nguyện vọng và sự đồng thuận của người dân thể hiện được nét riêng, đặc sắc của văn hóa đồng Chứt.

Em Cao Thị Dung, học sinh đồng bào Chứt cho biết, trước đây dân tộc mình chưa có trang phục truyền thống nên có phần ghen tị với những bạn bè dân tộc khác. Nay đồng bào mình có trang phục riêng biệt, Dung rất vui mừng và sẽ trân quý và phát huy giá trị của nó. “Bộ trang phục không chỉ đẹp về hình thức, mà còn chứa đựng sự quan tâm của Đảng, nhà nước, các dân tộc anh em đối với đồng bào dân tộc Chứt chúng em”, Cao Thị Dung nói.

Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Trị mong rằng những bộ trang phục được trao sẽ phát huy đầy đủ giá trị và ý nghĩa.

Hùng Trần