Nếu Tổng thống Trump nêu điều kiện để gia hạn New START nó có thể là một liều thuốc độc gian xảo
Giám đốc điều hành Hiệp hội Kiểm soát vũ khí (ACA) Daryl Kimball ngày 28/6 nhận định, Mỹ và Nga dường như sẽ không nhất trí về một 'mô hình' mới cho một thỏa thuận kiểm soát vũ khí, đặc biệt là thỏa thuận bao gồm cả Trung Quốc, trước khi New START hết hiệu lực, song việc gia hạn hiệp ước này, ngược lại, có thể mở đường cho một thỏa thuận tham vọng hơn trong tương lai.
Tổng thống Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin đã có cuộc gặp kéo dài 1 tiếng rưỡi bên lề Hội nghị G20 tại Nhật Bản. (Nguồn: AP)
Ông Kimball cho biết: "Không có một cơ hội thực tế nào cho thấy một thỏa thuận mới sẽ được hoàn tất trước khi Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START) hết hạn. Bước đi đầu tiên nên là gia hạn thêm 5 năm New START, điều này sẽ tạo nền tảng cho một thỏa thuận kế tiếp tham vọng hơn".
Chuyên gia này cũng nhắc lại rằng, hồi tháng 5, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố ông đã đề cập với Trung Quốc về một thỏa thuận hạt nhân ba bên và Bắc Kinh "rất mong muốn là một phần của thỏa thuận đó". Tuy nhiên, sau đó vài ngày, Trung Quốc khẳng định không có ý định tham gia đàm phán một thỏa thuận như vậy.
Cuối cùng, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo phải thừa nhận rằng một thỏa thuận như vậy có thể "quá tham vọng" trong bối cảnh New START sắp hết hiệu lực.
Chuyên gia Kimball cho rằng: "Việc theo đuổi đàm phán với các nước được trang bị hạt nhân khác và cố gắng hạn chế mọi loại vũ khí hạt nhân là một mục tiêu đáng tuyệt vời, song một cuộc đàm phán như vậy sẽ vô cùng phức tạp và tốn thời gian. Sẽ vô cùng tệ hại nếu loại bỏ New START với hy vọng đàm phán một thỏa thuận kiểm soát vũ khí hạt nhân tham vọng, toàn diện hơn với Nga và Trung Quốc, cũng như làm cho thỏa thuận được thông qua và có hiệu lực".
Theo chuyên gia, khi mà Mỹ và Nga đã một lần nữa cam kết thực thi những nghĩa vụ hiện có và gia hạn New START, Trung Quốc, ngược lại, "có thể sẽ sẵn sàng hơn trong việc cung cấp thông tin về vũ khí hạt nhân và kho dự trữ nguyên liệu có thể tách rời", hoặc thậm chí "đồng ý đóng băng toàn bộ kho vũ khí hạt nhân và hạn chế một số loại vũ khí".
Ông đánh giá: "Nếu trong những tuần tới, Tổng thống Trump yêu cầu Trung Quốc phải tham gia New START hoặc Nga phải đồng ý hạn chế vũ khí hạt nhân chiến thuật như một điều kiện để gia hạn thỏa thuận này, đó sẽ được coi là một liều thuốc độc gian xảo để tạo cớ loại bỏ New START".
Trước đó cùng ngày, Tổng thống Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin đã có cuộc gặp kéo dài 1 tiếng rưỡi bên lề Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) tại Osaka (Nhật Bản). Nhà Trắng cho biết hai nhà lãnh đạo đã nhất trí "tiếp tục thảo luận về một mô hình kiểm soát vũ khí thế kỷ 21, mà Tổng thống Trump khẳng định cần phải có Trung Quốc".
