Nga, chuyển giao công nghệ Su-57, đòn bẩy chiến lược của Ấn Độ

Khả năng sản xuất nội địa máy bay chiến đấu tàng hình Su-57 của Ấn Độ đã nổi lên trở thành một chủ đề quốc phòng quan trọng được giới quan sát quân sự thế giới chú ý. Điều này có ý nghĩa sâu rộng đối với cả sức mạnh không quân của Ấn Độ và định hướng chiến lược dài hạn của chính sách mua sắm quốc phòng của nước này.

Khả năng sản xuất Su-57 theo thỏa thuận sản xuất chung giữa Hindustan Aeronautics Limited (HAL) và United Aircraft Corporation (UAC) của Nga không chỉ là sáng kiến hiện đại hóa quân sự mà còn là một canh bạc địa chính trị được tính toán gắn liền với chính sách "Sản xuất tại Ấn Độ" và chính sách Atmanirbhar Bharat của Ấn Độ.

Tiêm kích tàng hình thế hệ thứ 5 Su-57 của Nga.

Trong nhiều năm, Ấn Độ đã tìm kiếm năng lực máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm để thu hẹp khoảng cách với các đối thủ Trung Quốc và Pakistan, nhưng sự tham gia trước đây của nước này vào chương trình Máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm (FGFA) do Nga dẫn đầu đã thất bại do bất đồng về chi phí, tiêu chuẩn tàng hình và chuyển giao công nghệ toàn diện.

Tuy nhiên, các cuộc thảo luận đang diễn ra cho thấy rằng Moscow hiện có thể đưa ra các điều khoản chuyển giao công nghệ hào phóng bất thường, bất chấp những hạn chế được nhận thấy của Su-57 so với F-35 của Mỹ, điều này có thể mang tính quyết định đối với lộ trình công nghiệp quốc phòng của Ấn Độ.

Không quân Ấn Độ (IAF) đã công khai thừa nhận nhu cầu về ít nhất hai đến ba phi đội - khoảng 40 đến 60 đơn vị - máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm để bổ sung cho đội bay chiến đấu đang thu hẹp của mình, hiện đang phụ thuộc vào máy bay chiến đấu hạng nặng Su-30MKI, Rafales, Jaguar nâng cấp và TEJAS do nội địa sản xuất.

Tính cấp bách đã trở nên nghiêm trọng hơn khi Trung Quốc mở rộng đội bay chiến đấu tàng hình J-20 và có báo cáo, mặc dù đã được rút lại, về việc Không quân Pakistan đang xem xét mua tới 40 máy bay tàng hình J-35 của Trung Quốc vào giữa đến cuối những năm 2020. Trong bất kỳ kịch bản cường độ cao nào trong tương lai dọc theo mặt trận phía bắc hoặc phía tây, việc thiếu khả năng sống sót của máy bay thế hệ thứ năm có thể đặt Ấn Độ vào thế bất lợi.

Chuyển giao sản xuất Su-57 được nhận định tạo ra lợi ích lớn cho cả Nga và Ấn Độ. Ảnh: Sukhoi Corp

Máy bay F-35 Lightning II do Mỹ sản xuất vẫn là lựa chọn tiên tiến nhất hiện có trên toàn cầu, với khả năng tàng hình, kết hợp cảm biến và hệ thống điện tử hàng không vô song. Các chuyên gia hàng không thường trích dẫn tiết diện phản xạ radar (nhỏ tới 0,0015 mét vuông) của nó khiến nó gần như không thể bị phát hiện. Tuy nhiên, vẫn còn những rào cản chính trị mang tính cấu trúc. Washington liên tục từ chối các yêu cầu của Ấn Độ về chuyển giao công nghệ.

Trong bối cảnh này, New Delhi vẫn coi đề nghị mua Su-57 của Moscow là phù hợp hơn về mặt địa chính trị và công nghiệp với các yêu cầu chiến lược dài hạn về khả năng tự cung tự cấp của nước này. Vấn đề khả thi phụ thuộc vào một số yếu tố liên quan. ROSTEC đang tích cực nghiên cứu các dây chuyền lắp ráp Su-30MKI hiện có của HAL để đánh giá liệu chúng có thể được trang bị thêm cho việc sản xuất Su-57 hay không, qua đó giảm thiểu chi phí đầu tư công nghiệp ban đầu cần thiết.

Nga được cho là đang tiến hành kiểm toán nội bộ về chi phí và các tùy chọn tùy chỉnh mà Ấn Độ sẽ yêu cầu, bao gồm cả khả năng tích hợp hệ thống điện tử hàng không, cảm biến và vũ khí nội địa. Việc sản xuất Su-57 trong nước sẽ là sự tiếp nối với Su-30MKI, hiện vẫn là xương sống của phi đội IAF.

Hơn nữa, tình hình kinh tế khó khăn thời chiến của Nga và sự cô lập ngày càng tăng của nước này khỏi thị trường quốc phòng phương Tây có thể khuyến khích Moscow nhượng bộ hơn nữa về các yêu cầu chia sẻ công nghệ, có khả năng giúp Ấn Độ tiếp cận các nguyên tắc thiết kế tàng hình, công nghệ đẩy và chuyên môn về vật liệu composite có thể đẩy nhanh quá trình phát triển dự án Máy bay chiến đấu hạng trung tiên tiến (AMCA) của riêng mình.

Đối với New Delhi, điều này có thể có giá trị hơn về lâu dài so với việc mua một hệ thống nước ngoài đóng kín như F-35. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nghi ngại cấp bách. Các đánh giá độc lập về Su-57 đã chỉ ra những thiếu sót trong khả năng tàng hình của nó — đặc biệt là ở các khía cạnh bên hông và phía sau — cũng như những nghi ngờ dai dẳng về độ hoàn thiện của động cơ và hệ thống điện tử hàng không.

Năng lực không quân có vai trò cực kỳ quan trọng trong mối tương quan giữa Ấn Độ - Pakistan và Trung Quốc. Ảnh: Telegraph

Các cuộc thử nghiệm hoạt động ở Syria và Ukraine đã chứng minh được năng lực, nhưng chưa đạt đến quy mô, số lượng hoặc khả năng sống sót chiến đấu như mong đợi ở các nền tảng thế hệ thứ năm đã hoàn thiện. Các nhà đàm phán Ấn Độ hiểu rõ rằng Su-57 còn kém xa cả F-35 và J-20 của Trung Quốc về khả năng tàng hình, hoạt động mạng lưới và quy mô sản xuất.

Nếu Ấn Độ cam kết đồng sản xuất Su-57, cũng có nguy cơ kích hoạt các lệnh trừng phạt thứ cấp theo luật pháp Hoa Kỳ như CAATSA (Đạo luật chống lại các đối thủ của Hoa Kỳ thông qua lệnh trừng phạt), mặc dù New Delhi trước đây đã xoay xở để tránh những rủi ro như vậy khi mua hệ thống phòng không S-400 của Nga.

Hơn nữa, một quá trình đàm phán kéo dài có thể làm suy yếu khả năng phản ứng nhanh chóng của Ấn Độ trước các vụ mua sắm vũ khí của Pakistan và Trung Quốc. Tuy nhiên, xét về góc độ chiến lược, chương trình Su-57 "Make in India" có thể phù hợp chặt chẽ với hai mục tiêu quan trọng nhất của Ấn Độ: khôi phục uy tín của Không quân với năng lực thế hệ thứ năm vào năm 2030 và xây dựng hệ sinh thái hàng không vũ trụ nội địa có khả năng chống chịu trước sự gián đoạn của chuỗi cung ứng.

Ngay cả khi Su-57 không phải là máy bay chiến đấu tàng hình tiên tiến nhất thế giới, việc sản xuất tại địa phương sẽ đảm bảo quyền tiếp cận các kỹ thuật thân máy bay composite, vật liệu hấp thụ radar tiên tiến và chuyên môn về định hình tàng hình - những kiến thức có thể được áp dụng trực tiếp vào AMCA và các thiết kế thế hệ thứ sáu trong tương lai.

Do đó, vấn đề cốt lõi đối với Ấn Độ không phải là liệu Su-57 có vượt trội hơn F-35 hay không mà là liệu nó có thể đóng vai trò là bước đệm cho sự độc lập công nghiệp rộng lớn hơn với chi phí có thể chấp nhận được về mặt chính trị hay không. Đây vừa là biện pháp phòng ngừa chiến thuật trước các mối đe dọa trong khu vực, vừa là bước đi chiến lược nhằm xây dựng năng lực hàng không vũ trụ của quốc gia, đánh dấu sự tiếp nối cơ bản trong quá trình công nghiệp hóa quốc phòng lâu dài của Ấn Độ.

So kè Su-57 với F35, .

Tuệ Minh