Khi quan hệ giữa Nga và Ukraine tiếp tục xấu đi, tương lai về xung đột công khai giữa hai quốc gia từng chung dưới mái nhà Liên Xô đã tăng lên. Một cuộc xung đột tiềm tàng, dù tổng lực hay hạn chế, gần như chắc chắn sẽ bắt đầu và phần lớn được quyết định bởi các cuộc không kích vào các vị trí phòng không và sân bay của đối phương.
Vô hiệu hóa hệ thống phòng không của Ukraine, sẽ là giai đoạn đầu tiên trong cuộc tấn công của Nga, là chìa khóa để mở đường cho việc tiếp cận dễ dàng không phận Ukraine. Đồng thời phá hủy các căn cứ không quân, tạo điều kiện thuận lợi cho việc kiểm soát bầu trời và chiến thắng nhanh chóng hơn của Nga.
Không quân Ukraine chỉ còn là cái bóng của chính họ, khi chỉ còn một số ít máy bay chiến đấu, được Liên Xô chế tạo vào cuối những năm 1980 và được nâng cấp không đáng kể về khả năng chiến đấu. Số giờ bay của các phi công Ucraina chỉ giới hạn ở khoảng 40 giờ/ năm, càng hạn chế khả năng của họ trong việc giao tranh với đối thủ Nga.
Hiện lực lượng Không quân Ukraine có chiến đấu cơ Su-27 là loại hiện đại nhất; tuy nhiên Ukraine lại thiếu vũ khí không đối không tầm xa, có khả năng dẫn đường tiên tiến, hay những vũ khí dẫn đường theo kiểu "bắn-quên" như R-27ER hoặc R-77 của Nga. Do vậy Su-27 của Ucraina, dễ biến thành bia tập bắn cho máy bay Nga.
Do không được nâng cấp, nên số máy bay chiến đấu của Ukraine cũng thiếu các hệ thống tác chiến điện tử được hiện đại hóa, hay các cảm biến tiên tiến; cùng với mức độ sẵn sàng chiến đấu thấp. Như vậy chúng sẽ không phải mối đe đối với các máy bay chiến đấu thế hệ 4+ của Nga như Su-30 hoặc Su-27SM2.
Mặc dù lực lượng máy bay chiến đấu yếu kém, nhưng các hệ thống tên lửa đất đối không của Ukraine, thực sự mới là mối đe dọa tiềm tàng hơn nhiều, đối với các lực lượng không quân Nga đang chiếm ưu thế trên không.
Ukraine sở hữu nhiều vũ khí phòng không cao cấp của Liên Xô mà nước này kế thừa vào năm 1991; các hệ thống cũ hơn như S-75 và S-200 đã được cho loại biên. Hiện họ có các hệ thống tên lửa đất đối không tầm xa S-300P, PT, PS và tên lửa tầm ngắn BuK-M1, có khả năng đe dọa lớn với máy bay Nga.
Mặc dù các hệ thống phòng không mà Ukraine đang sở hữu, đã bị Nga cho loại biên từ lâu. Các biến thể P, PT và PS của S-300 chỉ có tầm bắn dưới 100km và không thể đánh chặn hiệu quả các loại vũ khí có khả năng bay bám địa hình, như tên lửa hành trình Kalibr của Hải quân Nga.
Không giống như S-300PMU-2 hiện đang được quân đội Nga trang bị, các biến thể cũ hơn của họ S-300P, không được thiết kế để phòng thủ các khu vực rộng lớn, hoặc được trang bị tên lửa tầm thấp, tương đương với hệ thống S-350 của Nga, để đánh chặn các vũ khí cận âm bay thấp.
Các khẩu đội S-300 cũ hơn của Ukraine, cũng kém cơ động hơn đáng kể so với các phiên bản hiện đại hơn, do đó có khả năng rất dễ bị tấn công trước một đợt tấn công mở màn của Nga. Máy bay chiến đấu cường kích Su-34 của Nga là lựa chọn lý tưởng để thực hiện các cuộc tấn công như vậy.
Các hệ thống tác chiến điện tử trên máy bay chiến đấu của Nga có năng lực vượt trội so với các biện pháp đối phó với tên lửa đất đối không của Ukraine, vốn được cho là chưa được hiện đại hóa đầy đủ. Yếu tố này sẽ cung cấp cho máy bay Nga khả năng sống sót cao, ngay cả khi chúng mạo hiểm tiến công trong tầm bắn của các loại tên lửa đất đối không của Ukraine.
Có lẽ điểm yếu lớn nhất của các hệ thống S-300 của Ukraine là chúng rất hạn chế về số lượng mục tiêu mà chúng có thể đánh chặn, với mỗi hệ thống chỉ có khả năng tấn công dưới 5 mục tiêu. So sánh với S-300PMU-2 và S-400 của Nga, có thể tấn công 36 và 80 mục tiêu, dẫn đường cho 72 hoặc 160 tên lửa đánh chặn.
Vì vậy, ngay cả khi các khẩu đội tên lửa Ukraine có khả năng đánh chặn các loại vũ khí của Nga đang nhằm vào họ, chúng vẫn rất dễ bị áp đảo bởi các loại bom dẫn đường như KAB-500 hoặc KAB-1500, hoặc bởi một số lượng nhỏ tên lửa hành trình.
Ukraine quá thiếu các vũ đánh chặn trong phạm vi ngắn hơn, để bổ sung cho các tầng trong mạng lưới phòng không của họ. Hiện loại tên lửa S-125 đã bị cho loại biên, nên chỉ còn lại BuK-M1, làm tăng đáng kể nguy cơ bị áp đảo của tên lửa hành trình tầm xa.
Hiện Nga sở hữu nhiều vũ khí, có khả năng vô hiệu hóa vũ khí phòng không của Ukraine. Điều quan trọng nhất, là Nga đã phân tích kỹ khả năng của Ukraine, trong một cuộc tấn công trả đũa vào các mục tiêu của Nga; từ đó có biện pháp đối phó hiệu quả.
Sau khi Liên Xô tan rã, Ukraine từng được xếp tiềm lực quân sự đứng thứ 4 thế giới. Kho vũ khí hạt nhân lớn của Ukraine và số máy bay khổng lồ gồm vài chục máy bay ném bom hạng trung Tu-22M và máy bay ném bom hạt nhân tầm liên lục địa Tu-160, là những vũ khí dùng cho cả mục đích chiến lược và chiến thuật.
Tuy nhiên, dưới áp lực đáng kể của phương Tây và Nga trong thập niên 1990, tất cả đều bị phá hủy. Số máy bay ném bom của Ukraine, một trong những máy bay tiên tiến nhất trên thế giới, đã bị loại bỏ, để đổi lấy sự hỗ trợ kinh tế của phương Tây, nhằm ngăn chặn việc Ukraine bán chúng cho Trung Quốc, Iran hay Triều Tiên.
Nga sẽ có thể sử dụng tàu ngầm, phóng tên lửa hành trình Kalibr và máy bay máy bay cường kích Su-34 phóng tên lửa hành trình Kh-101, Kh-65, thực hiện đòn tấn công phủ đầu, nhằm loại bỏ các hệ thống phòng không Ukraina, để các lực lượng không quân khác bước vào chiến đấu. Với khả năng hiện tại, Nga có thể "đè bẹp" hệ thống phòng không của Kiev chỉ trong vòng 24 giờ. Nguồn ảnh: Flickr.
Sức mạnh của Không quân Ukraine bao gồm toàn máy bay tuổi đời cao. Nguồn: Infinite.
Tiến Minh