Nga lần đầu đưa hệ thống phòng thủ tên lửa S-500 vào trực chiến

Theo thông tin được Bộ Quốc phòng Nga công bố ngày 17/12/2025, Moscow đã chính thức đưa trung đoàn đầu tiên trang bị hệ thống phòng thủ tên lửa S-500 Prometey vào trực chiến.

Đây là lần đầu tiên loại vũ khí được coi là tối mật và hiện đại bậc nhất của Nga được xác nhận sẵn sàng chiến đấu, sau nhiều năm thử nghiệm và trì hoãn.

Địa điểm triển khai cụ thể không được công bố, song giới quan sát nhận định S-500 nhiều khả năng được bố trí bảo vệ các khu vực chiến lược then chốt, bao gồm vùng thủ đô Moskva và những cơ sở hạ tầng quân sự trọng yếu.

Cùng với việc đưa S-500 vào trực chiến, Nga cũng thành lập một sư đoàn phòng không và phòng thủ tên lửa mới trong biên chế Lực lượng Hàng không Vũ trụ, cho thấy hệ thống này không hoạt động đơn lẻ mà là một phần của mạng lưới phòng thủ nhiều tầng.

S-500 Prometey được phát triển nhằm bổ sung và nâng cấp cho các hệ thống hiện có như S-400 Triumf.

Trong khi hệ thống S-400 chủ yếu tập trung đối phó máy bay, tên lửa hành trình và một số mục tiêu đạn đạo, thì S-500 được thiết kế để đánh chặn các mối đe dọa phức tạp hơn, bao gồm đầu đạn tên lửa đạn đạo liên lục địa và mục tiêu bay ở độ cao gần không gian.

Về mặt kỹ thuật, hệ thống S-500 được trang bị radar thế hệ mới có khả năng phát hiện và theo dõi nhiều mục tiêu cùng lúc ở cự ly rất xa.

Một số nguồn công khai cho biết hệ thống có thể theo dõi mục tiêu ở khoảng cách lên tới 600 km và đánh chặn ở độ cao từ 180 km đến 200 km.

Điều này cho phép hệ thống S-500 đối phó không chỉ với máy bay chiến đấu, mà còn với đầu đạn bay ở tốc độ siêu vượt âm trong giai đoạn cuối quỹ đạo.

Tên lửa đánh chặn của hệ thống S-500 được cho là có tốc độ tối đa khoảng Mach 10, đủ khả năng đối phó các mục tiêu cơ động cao. Mỗi tổ hợp bao gồm nhiều bệ phóng cơ động, radar trinh sát, radar điều khiển hỏa lực và trung tâm chỉ huy, cho phép triển khai linh hoạt và giảm nguy cơ bị tấn công phủ đầu.

Hệ thống S-500 được phát triển trong nhiều năm. Các thử nghiệm ban đầu được Nga tiến hành từ đầu thập niên 2010, song chương trình liên tục bị lùi tiến độ do yêu cầu kỹ thuật cao và chi phí lớn.

Đến giai đoạn 2021/2022, Nga bắt đầu thử nghiệm bắn đạn thật, đồng thời đưa một số thành phần của hệ thống vào triển khai thử nghiệm tại các khu vực nhạy cảm về an ninh.

Việc chính thức đưa hệ thống S-500 vào trực chiến trong bối cảnh an ninh khu vực và toàn cầu biến động mạnh mang ý nghĩa chiến lược rõ rệt.

Hệ thống này được xem là lớp phòng thủ trên cùng, bổ sung cho các tầng phòng không tầm trung và tầm xa hiện có, qua đó nâng cao khả năng bảo vệ trước các đòn tấn công đường không và tên lửa công nghệ cao.

Từ góc độ chiến lược,hệ thống S-500 không chỉ có giá trị phòng thủ thuần túy mà còn mang tính răn đe. Việc Nga tuyên bố sở hữu năng lực đánh chặn mục tiêu gần không gian buộc các đối thủ tiềm tàng phải tính toán lại kịch bản sử dụng tên lửa đạn đạo và vũ khí siêu vượt âm.

Trong so sánh quốc tế, S-500 thường được đặt cạnh các hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ, dù hiệu quả thực tế của nó vẫn cần thêm thời gian và dữ liệu vận hành để kiểm chứng.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều dấu hỏi xoay quanh mức độ sẵn sàng toàn diện của hệ thống S-500. Nga chưa công bố số lượng hệ thống được sản xuất, cũng như kế hoạch triển khai trên quy mô lớn.

Ngoài ra, việc hệ thống này đã trải qua thử thách trong điều kiện tác chiến thực tế hay chưa vẫn là vấn đề chưa được xác nhận.

Dù vậy, việc hệ thống S-500 Prometey chính thức trực chiến được xem là cột mốc quan trọng trong quá trình hiện đại hóa lực lượng phòng không và phòng thủ tên lửa của Nga, đồng thời phản ánh xu hướng cạnh tranh ngày càng quyết liệt trong lĩnh vực vũ khí công nghệ cao trên thế giới.

Việt Hùng