Nga lấy bom siêu lớn FAB-9000 từ kho dự trữ khi tình hình chiến sự nóng bỏng?

Bom siêu lớn FAB-9000 M54 được thiết kế để tiêu diệt đa dạng các mục tiêu quan trọng của đối phương trên và trong lòng đất như điểm trú quân, cụm hậu cần, cơ sở công nghiệp quân sự...

Bom FAB-9000 thuộc "gia đình" bom hàng không M54 như FAB-3000 và FAB-5000 khi có hình dáng và thiết kế tương tự, nó sử dụng nhiều giải pháp công nghệ chung, nhưng khác biệt lớn nhất nằm ở trọng lượng.

Quả FAB-9000 có thân bằng thép với phần đầu được gia cố và thành mỏng. Tổng chiều dài của bom trên 5 mét và đường kính thân 1,2 mét, trọng lượng thực tế vào khoảng 9,4 tấn.

Bom mang theo đầu đạn là khối thuốc nổ TNT nặng 4,3 tấn. Nhằm đảm bảo an toàn, 3 ngòi nổ được cài đặt với khả năng thiết lập các chế độ kích nổ khác nhau, chúng được lắp vào phần đầu và đuôi của quả bom.

Trong quá trình thử nghiệm, FAB-9000 cho thấy sức tàn phá khủng khiếp khi sóng xung kích từ vụ nổ đảm bảo tiêu diệt mọi binh lực đối phương ở khoảng cách lên tới 55 - 57 mét.

Trong bán kính 200 - 225 mét, quả bom sẽ gây ra những tác động khác nhau, mảnh vỡ sẽ văng xa hàng trăm mét, duy trì sức công phá. Tuy vậy do kích cỡ quá lớn, mỗi máy bay ném bom chiến lược Tu-16, Tu-22 hay M3/M4 chỉ có thể mang một quả duy nhất.

Không quân Liên Xô đã sử dụng bom FAB-9000 tại Afghanistan. Máy bay Tu-16 đã ném những quả bom lắp ngòi nổ tiếp xúc hoặc giữ chậm. Bom FAB-9000 được ghi nhận đã làm sập mái hang động rất dày và gây ra lở đất, phong tỏa các con đường và lối đi trên núi.

Mặc dù vậy trên địa hình bằng phẳng thì hiệu quả của bom FAB-9000 lại không thực sự cao. Mặc dù sóng xung kích dễ dàng phá hủy các tòa nhà, nhưng bán kính hủy diệt đối với nhân lực là không đủ.

Trong điều kiện như vậy, máy bay ném bom tỏ ra kém hiệu quả hơn so với cường kích hoặc trực thăng tấn công. Trên chiến trường Afghanistan, khi đặt cạnh những loại bom đường kính nhỏ hơn, chiến công của FAB-9000 bị nhận xét khá khiêm tốn.

Ngoài Không quân Liên Xô thì Iraq cũng sử dụng bom nổ mạnh nặng 9.000 kg trong cuộc chiến với Iran khi họ có trong biên chế máy bay ném bom Tu-16 để mang vũ khí này.

Trận ném bom diễn ra ngày 16/2/1986 vẫn được nhắc đến, khi đó biên đội Tu-16 của Iraq đã tấn công quân Iran trên đảo Al Fao với 3 quả bom, gây ra thiệt hại nặng nề và ảnh hưởng đến diễn biến của các trận chiến tiếp theo.

Từ sau năm 1988, bom FAB-9000 không còn được sử dụng nữa. Bất chấp xuất hiện thông tin về việc vũ khí trên tái xuất trong cuộc chiến Chechnya lần thứ nhất, nhưng điều này chưa từng được xác nhận.

Hiện tại các máy bay ném bom chiến lược Tu-95MS và Tu-160 của Không quân Nga chỉ được trang bị tên lửa hành trình, trong khi chiếc Tu-22M3 phải đến năm 2022 mới được sửa đổi để mang bom FAB-3000, khung thân của nó theo nhận xét tối đa chỉ chịu được bom FAB-5000.

Như vậy lực lượng hàng không vũ trụ Nga hiện không có phương tiện mang theo loại bom thông thường có sức nổ mạnh nhất còn trong kho vũ khí, cho nên việc vũ khí trên không được sử dụng là điều dễ hiểu.

Bom FAB-9000 tỏ ra quá khó để sử dụng, việc thiếu khả năng tích hợp hệ thống dẫn đường chính xác còn không cho phép phát huy hết tiềm năng. Cuối cùng, quả bom nặng hơn 9 tấn này tỏ ra dư thừa cho hầu hết các nhiệm vụ.

Bom dẫn đường kích cỡ nhỏ hơn hoặc tên lửa có độ chính xác cao vẫn thực hiện xuất sắc các nhiệm vụ cơ bản, không đòi hỏi nhiều đối với phương tiện mang phóng, vì vậy chúng khiến sự xuất hiện của FAB-9000 trở nên thừa thãi.

Trong tương lai không xa, Bộ Quốc phòng Nga chắc chắn chưa lên kế hoạch "gọi tái ngũ" bom siêu lớn FAB-9000 và vũ khí này vẫn sẽ nằm yên trong các kho dự trữ,

Nhưng cũng có ý kiến cho rằng nếu cần tạo tiếng vang trên chiến trường, hay để răn đe đối phương trong một tình huống cụ thể nào đó, một vài quả bom FAB-9000 sẽ được sử dụng trên diện hẹp, cho dù điều này tương đối khó xảy ra.

Việt Dũng