Nga muốn xây nhà máy điện hạt nhân trên Mặt Trăng

Trong bối cảnh cuộc chạy đua vũ trụ bước sang giai đoạn mới, tham vọng này đánh dấu nỗ lực của Nga nhằm giành lại vị thế trong lĩnh vực từng là niềm tự hào dân tộc. Ảnh: Reuters

Kể từ khi phi hành gia Yuri Gagarin trở thành người đầu tiên bay vào không gian năm 1961, Nga (khi đó là Liên Xô) đã khẳng định vai trò tiên phong trong ngành hàng không vũ trụ.

Tuy nhiên, trong những thập kỷ gần đây, Nga đã dần bị Mỹ và đặc biệt là Trung Quốc vượt qua cả về công nghệ lẫn tốc độ phát triển. Sự cố tàu thám hiểm Luna-25 đâm xuống bề mặt Mặt Trăng vào tháng 8/2023 càng cho thấy những khó khăn mà Nga đang gặp phải.

Thêm vào đó, sự xuất hiện của các công ty tư nhân như SpaceX của Elon Musk đã thay đổi toàn diện cách tiếp cận không gian, khiến Nga - từng là chuyên gia hàng đầu về tên lửa đẩy - bị lép vế rõ rệt.

Kế hoạch của Nga

Theo thông báo của Tập đoàn Vũ trụ Quốc gia Nga (Roscosmos), một hợp đồng đã được ký kết với Tập đoàn hàng không Lavochkin để bắt đầu xây dựng nhà máy điện trên Mặt Trăng, dự kiến hoàn thành năm 2036.

Dù Roscosmos không công bố chi tiết kỹ thuật, sự tham gia của Tập đoàn hạt nhân Rosatom và Viện nghiên cứu Kurchatov, cơ quan đầu ngành về năng lượng nguyên tử của Nga, khiến giới quan sát tin rằng công trình này sẽ sử dụng năng lượng hạt nhân.

Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực vũ trụ và năng lượng dự đoán giá trị đầu tư cho dự án này có thể lên tới hàng chục tỷ USD.

Roscosmos khẳng định nhà máy sẽ cung cấp năng lượng cho toàn bộ hệ sinh thái của chương trình Mặt Trăng, bao gồm các thiết bị tự hành, đài thiên văn và các cơ sở nghiên cứu. Đây là bước chuyển quan trọng từ các sứ mệnh đơn lẻ sang chương trình thám hiểm Mặt Trăng dài hạn, trong đó việc duy trì hoạt động bền vững đóng vai trò then chốt.

Dự án nhà máy điện Mặt Trăng không chỉ mang ý nghĩa công nghệ mà còn thể hiện sự liên kết ngày càng chặt chẽ giữa Nga và Trung Quốc trong lĩnh vực vũ trụ. Hai nước đã thống nhất xây dựng Trạm Nghiên cứu Quốc tế trên Mặt Trăng, một đối trọng với Trạm Gateway do Mỹ và các nước phương Tây phát triển.

Bên cạnh yếu tố địa chính trị, Mặt Trăng, nằm cách Trái Đất 384.400 km, còn được xem là "cửa ngõ" cho các sứ mệnh sâu hơn vào không gian, chẳng hạn như Sao Hỏa. Ngoài ra, Mặt Trăng còn đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định trục quay của Trái Đất và điều tiết thủy triều.

Dù đang đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế và kỹ thuật, Nga vẫn không từ bỏ khát vọng chinh phục vũ trụ. Dmitry Bakanov, người đứng đầu Roscosmos, từng khẳng định mục tiêu dài hạn của Nga là không chỉ đặt nhà máy điện hạt nhân trên Mặt Trăng mà còn hướng tới khám phá sao Kim - hành tinh “chị em” với Trái Đất.

Nếu thành công, Nga sẽ trở thành quốc gia đầu tiên thiết lập một cơ sở phát điện lâu dài ngoài Trái Đất. Đây là một cột mốc lịch sử, không chỉ với riêng nước Nga mà còn với toàn nhân loại.

Cuộc đua của thế kỷ 21

Tháng 8 vừa qua, NASA cũng tuyên bố ý định xây dựng một lò phản ứng hạt nhân trên mặt trăng vào năm 2030.

"Đây là cuộc chạy đua lên mặt trăng thế hệ mới với đối thủ chính là Trung Quốc. Và để có một căn cứ trên mặt trăng, chúng ta cần năng lượng", Bộ trưởng Giao thông Vận tải Mỹ Sean Duffy cho biết khi được hỏi về kế hoạch này.

Ông chia sẻ thêm rằng Mỹ đang dần tụt hậu trong cuộc đua lên mặt trăng. Do đó, Mỹ tập trung vào năng lượng, vốn là yếu tố thiết yếu để duy trì sự sống trên mặt trăng, và từ đó giúp con người có thể đến sao Hỏa.

Hiện nay, tuy quy định quốc tế cấm đưa vũ khí hạt nhân vào không gian, không có lệnh cấm cụ thể về việc đưa các nguồn năng lượng hạt nhân vào không gian.

Một số nhà khoa học đưa ra dự đoán về một cơn sốt vàng trên Mặt Trăng khi NASA ước tính có khoảng một triệu tấn Helium-3, một đồng vị của heli hiếm gặp trên Trái Đất, trên Mặt Trăng.

Theo nghiên cứu của Boeing, các kim loại đất hiếm - được sử dụng trong điện thoại thông minh, máy tính và các công nghệ tiên tiến - cũng có mặt trên Mặt Trăng, bao gồm scandium, yttrium và 15 nguyên tố lanthanide.

Tiến Lợi