Nga rót 8 tỷ USD vào Iran: Nước cờ thay thế thị trường khí đốt châu Âu?
Với khoản đầu tư khủng vào hạ tầng khí đốt Iran, Nga kỳ vọng chuyển hướng khỏi châu Âu, tiến thẳng đến các thị trường năng lượng giàu tiềm năng như Pakistan và Ấn Độ.
Một cơ sở khai thác khí đốt ở gần thành phố Novy Urengoi, Nga. Ảnh: Getty Images/TTXVN
Theo báo Izvestia (Nga) ngày 7/6, Nga đang chuyển hướng mạnh mẽ sang phía Đông để bù đắp những tổn thất đáng kể trên thị trường khí đốt châu Âu. Với khoản đầu tư lên tới 8 tỷ USD vào các dự án khí đốt của Iran, Nga không chỉ tìm kiếm một thị trường tiêu thụ mới mà còn hướng tới một hành lang trung chuyển chiến lược sang Nam Á, đặc biệt là Pakistan và Ấn Độ.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh mối quan hệ năng lượng giữa Nga và châu Âu bị ảnh hưởng nghiêm trọng sau các lệnh trừng phạt và những thay đổi địa chính trị. Thị trường châu Âu, từng là "miếng bánh béo bở" chiếm hơn 100 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm của Nga, nay đã thu hẹp đáng kể. Để đối phó với tình hình này, việc tăng cường hợp tác với Iran được xem là một bước đi mang tính chiến lược, có thể giúp Nga mở rộng các tuyến xuất khẩu khí đốt tự nhiên.
Theo Đại sứ Iran tại Moskva Kazem Jalali, Nga đang đầu tư 8 tỷ USD vào các dự án khí đốt của Iran, trong đó khoảng 5 tỷ USD đã được đảm bảo thông qua các thỏa thuận chính thức. Đây là một con số đáng kể, cho thấy cam kết mạnh mẽ của Moskva trong quan hệ hợp tác năng lượng với Tehran.
Minh chứng cho điều này là việc Gazprom và Công ty Khí đốt Quốc gia Iran đã ký một biên bản ghi nhớ chiến lược vào tháng 6/2024 để tìm hiểu về việc tổ chức cung cấp khí đốt của Nga cho Iran. Chỉ một tháng sau, Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Javad Owji tuyên bố rằng biên bản ghi nhớ này hướng đến một hợp đồng 30 năm giữa hai bên về xuất khẩu khí đốt qua đường ống sang Iran, với khối lượng dự kiến khoảng 110 tỷ mét khối mỗi năm, cùng với việc xây dựng một hệ thống truyền tải khí đốt mới. Con số 110 tỷ mét khối này gần như tương đương với khối lượng khí đốt mà Nga từng cung cấp cho châu Âu trước đây, cho thấy tiềm năng to lớn của thị trường Iran và khu vực lân cận.
Iran – Cánh cửa mới đến Nam Á
Các chuyên gia được báo Izvestia phỏng vấn tin rằng sự tham gia của Nga vào phát triển năng lượng ở Trung Đông không chỉ cho phép xuất khẩu khí đốt trực tiếp sang Iran mà còn mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường béo bở ở Nam Á.
Valery Andrianov, Phó Giáo sư tại Đại học Tài chính thuộc Chính phủ Nga, nhận định: "Không có gì bí mật khi Iran được coi không chỉ là người tiêu dùng cuối cùng của khí đốt Nga mà còn là hành lang trung chuyển. Trước hết, điều này liên quan đến đề xuất xây dựng đường ống dẫn khí đốt Mir từ Iran đến Pakistan và xa hơn nữa là Ấn Độ, với tổng chiều dài 2.700 km và công suất thông qua là 55 tỷ mét khối". Điều này cho thấy tầm nhìn chiến lược của Nga không chỉ dừng lại ở Iran mà còn vươn xa hơn nữa, hướng tới các nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng ở Nam Á, nơi nhu cầu năng lượng đang tăng cao.
Ekaterina Kosareva, đối tác quản lý tại WMT Consult, bổ sung rằng dù chưa có xác nhận chính thức, Gazprom vẫn không mạo hiểm đầu tư thêm vào việc tăng nguồn cung cấp khí đốt cho châu Âu. Bà Kosareva khẳng định: "Gazprom có thể quay trở lại thị trường châu Âu nếu các quốc gia đó quyết định tái hợp tác. Tuy nhiên, hiện tại, tập trung vào các kênh xuất khẩu thay thế có thể bù đắp cho sự mất mát của thị trường đó là hợp lý hơn".
Việc tăng cường hợp tác khí đốt với Iran, cùng với sáng kiến xây dựng một trung tâm khí đốt ở Thổ Nhĩ Kỳ, được coi là những chiến lược quan trọng trong việc đa dạng hóa và mở rộng các tuyến xuất khẩu khí đốt tự nhiên của Nga. Khối lượng xuất khẩu chính xác sẽ phụ thuộc vào nhu cầu khí đốt trong nước của Iran cũng như cơ sở hạ tầng hiện có để vận chuyển khí đốt từ Iran sang các nước thứ ba. Với những bước đi quyết liệt và khoản đầu tư lớn, Nga đang cho thấy quyết tâm mạnh mẽ trong việc tái định hình chiến lược năng lượng của mình, chuyển trọng tâm từ châu Âu sang châu Á. Đây là một cuộc dịch chuyển lớn, có thể định hình lại bản đồ năng lượng toàn cầu trong những thập kỷ tới.
