Nga tăng cường hiện diện quân sự ở châu Phi

Kế hoạch lập căn cứ hải quân trên bờ Biển Đỏ của Sudan mà Moscow theo đuổi đang ở giai đoạn đầu sau khi hai nước đạt được sự nhất trí về vấn đề này. Trải qua một quá trình đàm phán kéo dài, hai bên đã hoàn thiện các điều khoản cần thiết của thỏa thuận. Đây được coi là một thắng lợi ngoại giao của Moscow vì vị trí căn cứ nằm dọc theo Biển Đỏ có ý nghĩa chiến lược mà nhiều nước khác cũng thèm muốn. Chuyên gia quân sự Nga Evgeny Mikhailov cho rằng, sự hiện diện của Nga tại đây không chỉ mang lại lợi ích quân sự mà còn củng cố ảnh hưởng chính trị của Moscow tại châu Phi.

Việc thiết lập căn cứ quân sự tại Sudan giúp mở ra cơ hội tiếp cận các tuyến hàng hải quan trọng đối với thương mại và an ninh toàn cầu, từ đó nâng cao vị thế của Nga trên trường quốc tế. Căn cứ sẽ tăng cường khả năng hỗ trợ hậu cần cho các đơn vị quân đội Nga trong khu vực, đồng thời giảm bớt các mối đe dọa đối với tàu chở dầu và tàu, thuyền của Nga từ các nhóm cướp biển. Bước đi này phù hợp với mục tiêu mở rộng ảnh hưởng tại châu Phi của Nga thông qua việc thiết lập các trung tâm hậu cần quân sự và kinh tế. Nó cũng đóng vai trò quan trọng thúc đẩy nỗ lực mở rộng hợp tác giữa Nga và các nước “thế giới thứ ba”, từ đó củng cố vị thế của Moscow trong một thế giới đa cực, góp phần thực hiện chống lại ảnh hưởng và sự cô lập của phương Tây.

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov và Ngoại trưởng Sudan Ali Youssif (bên trái) tại cuộc họp báo hôm 12-2 ở Moscow, cho biết về thỏa thuận thiết lập căn cứ hải quân ở Sudan. Ảnh: Reuters

Còn tại Libya, Nga cũng đang đẩy mạnh hiện diện quân sự tại quốc gia này, tập trung vào căn cứ không quân Maaten Al Sarra gần biên giới Chad và Sudan. Theo báo cáo mới nhất từ tổ chức nghiên cứu rủi ro địa chính trị Special Eurasia, Moscow đang hiện đại hóa căn cứ này và tận dụng quan hệ với các phe phái chủ chốt tại Libya, đặc biệt là Quân đội Quốc gia Libya (LNA). Nhiều khả năng, căn cứ này sẽ trở thành trung tâm hậu cần cho các chiến dịch quân sự của Nga tại Mali, Burkina Faso và có thể là Sudan.

Nga thúc đẩy hiện diện quân sự tại Libya sau khi bị hạn chế tiếp cận các căn cứ không quân và hải quân ở Syria sau sự sụp đổ của chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad hồi cuối năm ngoái. Các căn cứ của Nga tại Latakia và Tartus ở Syria từng là trung tâm hậu cần quan trọng, đóng vai trò là điểm trung chuyển thiết bị và nhân sự tới các khu vực xung đột tại châu Phi.

Sự hiện diện quân sự tại quốc gia Bắc Phi này sẽ giúp Nga kiểm soát những mối đe dọa khủng bố gia tăng từ khu vực Sahel bao gồm các quốc gia như: Senegal, Mauritania, Mali, Burkina Faso, Niger, Nigeria, Chad, Sudan, Eritrea-những điểm nóng xung đột tiềm tàng. Thông qua hợp tác và hậu thuẫn các chiến dịch quân sự chống khủng bố tại khu vực này, Nga sẽ củng cố chỗ đứng lâu dài cũng như vai trò của mình tại đây.

Bằng cách tăng cường hiện diện quân sự tại Libya và thiết lập căn cứ hải quân lớn tại Sudan, Nga đang từng bước mở rộng ảnh hưởng trên toàn châu Phi. Giới chuyên gia cho rằng, châu Phi đang trở thành một trung tâm chiến lược đối với Nga, không chỉ về mặt quân sự mà còn về kinh tế và chính trị. Với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và vị trí địa lý quan trọng, châu Phi là điểm đến lý tưởng để Nga mở rộng ảnh hưởng cũng như thiết lập các liên minh mới. Việc thiết lập các căn cứ hậu cần tại đây sẽ giúp Nga tăng cường khả năng triển khai lực lượng, hỗ trợ các hoạt động quân sự, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu vũ khí và thiết bị quân sự. Theo TASS, Nga đang đàm phán với Sudan về sự tham gia kinh tế của các công ty Nga, đồng thời tìm cách hiện đại hóa các cơ sở tại Libya để bảo đảm an toàn cho những tuyến đường vận chuyển.

Tuy nhiên, các mục tiêu của Nga tại châu Phi cũng vấp phải không ít trở ngại. Thỏa thuận thiết lập căn cứ hải quân tại Sudan và tăng cường sự hiện diện quân sự tại Libya có thành công hay không vẫn phụ thuộc vào khả năng ổn định tình hình nội bộ của các quốc gia châu Phi này cùng sự hợp tác lâu dài giữa Nga với hai nước. Sudan đang trải qua giai đoạn chuyển tiếp phức tạp sau sự sụp đổ của chính phủ trước đây, trong khi Libya vẫn chìm trong nội chiến và chia rẽ. Một trong những thách thức lớn nhất đối với mục tiêu chiến lược của Nga ở châu Phi chính là sự bất ổn chính trị và xung đột tại nhiều quốc gia châu Phi.

Bên cạnh đó, Nga cũng phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các cường quốc khác, đặc biệt là Mỹ và các nước phương Tây, những nước đang nỗ lực duy trì ảnh hưởng của mình tại châu Phi.

MAI NGUYÊN