'Nga vẫn chưa biết chính xác CEO Telegram bị Pháp buộc tội gì'

“Pavel Durov không có gì phải che giấu, thật vô lý khi buộc chủ sở hữu phải chịu trách nhiệm về việc lạm dụng nền tảng nhắn tin và mạng xã hội”, Telegram cho biết trong một tuyên bố.

Pavel Durov, tỷ phú gốc Nga là người sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Telegram, bị bắt tại sân bay Le Bourget bên ngoài Paris (thủ đô Pháp) ngay sau khi hạ cánh trên một chiếc máy bay phản lực tư nhân cuối ngày 24.7 từ Azerbaijan. Pavel Durov (39 tuổi) từng được coi là "Mark Zuckerberg của Nga”.

Nga gửi cảnh báo tới Pháp rằng Pavel Durov nên được hưởng các quyền của mình. Trong khi Elon Musk, chủ sở hữu X, đề nghị Pháp thả Giám đốc điều hành Telegram và cho biết quyền tự do ngôn luận ở châu Âu đang bị tấn công.

Dù không có bình luận chính thức nào của Pháp về vụ bắt giữ, kênh tin tức Franceinfo cho biết Pavel Durov vẫn bị giam giữ hôm 26.8 và có thể bị tạm giữ tới 4 ngày.

Trong một tuyên bố ngắn, Telegram không đưa ra thông tin chi tiết về vụ bắt giữ nhưng cho biết công ty có trụ sở tại Dubai (UAE) này tuân thủ luật pháp của Liên minh châu Âu. Theo Telegram, việc kiểm duyệt của họ "nằm trong tiêu chuẩn của ngành và liên tục được cải thiện".

"Giám đốc điều hành Telegram, Pavel Durov, không có gì phải che giấu và thường xuyên đi lại ở châu Âu. Thật vô lý khi tuyên bố rằng một nền tảng hoặc chủ sở hữu của nền tảng đó phải chịu trách nhiệm cho việc lạm dụng nền tảng đó. Chúng tôi đang chờ giải quyết nhanh chóng tình hình này. Telegram luôn sát cánh cùng các bạn", Telegram thông báo.

Pavel Durov (có quốc tịch Pháp và UAE) đã bị bắt giữ trong khuôn khổ cuộc điều tra sơ bộ của cảnh sát về cáo buộc cho phép nhiều loại tội phạm hoạt động do thiếu người kiểm duyệt trên Telegram và thiếu hợp tác với cảnh sát. Một nguồn tin từ cảnh sát Pháp tiết lộ thông tin này.

Một đơn vị an ninh mạng và cảnh sát chống gian lận quốc gia của Pháp đang dẫn đầu cuộc điều tra, đồng thời thẩm phán điều tra là chuyên gia về tội phạm có tổ chức.

Khi được hỏi về vụ bắt giữ Pavel Durov, Điện Kremlin hôm 26.8 cho biết vẫn chưa thấy bất kỳ cáo buộc chính thức nào của Pháp với Giám đốc điều hành Telegram.

"Chúng tôi vẫn chưa biết chính xác Durov bị buộc tội gì. Họ đang cố gắng buộc tội Durov bằng điều gì? Nếu không biết, có lẽ sẽ là sai lầm khi đưa ra bất kỳ tuyên bố nào", Dmitry Peskov (người phát ngôn Điện Kremlin) phát biểu trong một cuộc họp báo.

Maria Butina, nhà làm luật Nga từng phải ngồi tù 15 tháng tại Mỹ vì hoạt động như điệp viên Nga không đăng ký. Người này bình luận: “Pavel Durov là một tù nhân chính trị - nạn nhân của cuộc săn lùng phù thủy của phương Tây".

Pavel Durov bị bắt tại sân bay Le Bourget bên ngoài Paris hôm 24.7 - Ảnh: Reuters

Pavel Durov lập ra Telegram vào năm 2013 và rời Nga năm 2014 vì từ chối tuân thủ các yêu cầu đóng cửa các cộng đồng đối lập trên VK (VKontakte), nền tảng truyền thông xã hội mà ông đã bán.

Telegram là ứng dụng nhắn tin được mã hóa, với gần 1 tỉ người dùng, đặc biệt có ảnh hưởng ở Nga, Ukraine và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ. Telegram được xếp hạng là một trong những nền tảng truyền thông xã hội lớn sau Facebook, YouTube, WhatsApp, Instagram, TikTok và WeChat.

Pavel Durov liệt kê quan điểm chính trị của mình là "chủ nghĩa tự do" và cho biết ông được truyền cảm hứng từ người đồng sáng lập Apple - Steve Jobs.

Pavel Durov có được hộ chiếu Pháp vào năm 2021 thông qua một thủ tục đặc biệt dành cho những người nước ngoài có địa vị cao, miễn cho họ các yêu cầu pháp lý thông thường, gồm cả việc phải sống ở quốc gia này ít nhất 5 năm.

Bộ Ngoại giao Pháp, đơn vị chịu trách nhiệm về thủ tục này, không trả lời ngay lập tức khi Reuters đề nghị bình luận. Văn phòng Tổng thống Pháp - Emmanuel Macron cũng từ chối bình luận, chuyển câu hỏi sang Bộ Ngoại giao.

Theo luật của Pháp, bất kỳ người nước ngoài nào cũng có thể được trao quyền công dân theo các quy tắc đặc biệt miễn là họ nói tiếng Pháp và "góp phần thông qua công việc xuất sắc của mình vào ảnh hưởng của Pháp và sự thịnh vượng của quan hệ kinh tế quốc tế".

Pavel Durov chưa bao giờ sống ở Pháp và chưa rõ ông có mối liên hệ đặc biệt nào với nước này hay không. Hôm 10.6, Pavel Durov đã đăng trên kênh Telegram của mình: "Là một công dân Pháp, tôi đồng ý rằng Pháp là điểm đến nghỉ dưỡng tuyệt vời nhất".

Phương tiện truyền thông nhà nước Nga đưa tin Pavel Durov cũng có quyền công dân của Nga, St Kitts và Nevis (đảo quốc nằm trong Quần đảo Leeward, Tây Ấn, nằm trong vùng Biển Caribe).

Được tạp chí Forbes ước tính có tài sản trị giá 15,5 tỉ USD, Pavel Durov cho biết vào tháng 4 rằng một số chính phủ đã tìm cách gây sức ép với ông, nhưng ứng dụng này nên vẫn là nền tảng trung lập chứ không phải là "một bên tham gia vào địa chính trị".

Nhà hoạt động Vladislav Mazur tham gia cuộc biểu tình để phản đối vụ bắt giữ Pavel Durov gần Đại sứ quán Pháp tại Nga ngày 25.8 - Ảnh: Reuters

Lý do đặt trụ sở Telegram ở UAE

Pavel Durov đã nảy ra ý tưởng về một ứng dụng nhắn tin được mã hóa trong khi phải đối mặt với áp lực từ chính quyền Nga. Em trai của ông, Nikolai Durov, đã thiết kế hệ thống mã hóa.

"Tôi muốn được tự do còn hơn phải nghe lệnh của bất kỳ ai", Pavel Durov nói vào tháng 4 về việc rời khỏi Nga và tìm kiếm trụ sở cho công ty của mình, gồm cả thời gian làm việc tại Berlin (thủ đô Đức), London (thủ đô Anh), Singapore và San Francisco (thành phố ở Mỹ).

Pavel Durov nói thủ tục hành chính, đặc biệt là để tuyển dụng nhân tài toàn cầu, ở những nơi này quá phức tạp và ông đã bị tấn công trên đường phố ở San Francisco bởi những kẻ trộm điện thoại.

Tỷ phú sinh năm 1984 nói điều đáng báo động hơn là ông đã nhận được quá nhiều sự chú ý từ các cơ quan an ninh Mỹ, gồm cả Cục Điều tra Liên bang (FBI). Pavel Durov cáo buộc các cơ quan Mỹ đã cố gắng thuê một trong những kỹ sư của ông để tìm cửa hậu vào nền tảng Telegram. FBI không trả lời khi được Reuters đề nghị bình luận về chuyện này.

Khi nói đến quyền tự do ngôn luận, Pavel Durov cho biết những thách thức lớn nhất không phải từ các chính phủ mà là đối thủ cạnh tranh lớn như Apple và Google.

“Hai nền tảng đó về cơ bản có thể kiểm duyệt mọi thứ mà bạn có thể đọc và truy cập trên smartphone của mình”, Pavel Durov nói. Theo ông, Apple và Google tuyên bố rằng nếu Telegram không tuân thủ các nguyên tắc của họ thì sẽ bị xóa khỏi cửa hàng ứng dụng.

Hồi tháng 11.2022, Pavel Durov từng chỉ trích Apple tàn phá giấc mơ kinh doanh của doanh nghiệp khi bắt các nhà phát triển trả mức phí 30% cho việc mua hàng trong các ứng dụng được tải về từ App Store.

Pavel Durov cho biết ông đã chọn UAE làm trụ sở Telegram vì đây là một "quốc gia trung lập", muốn làm bạn với tất cả mọi người và không liên kết với bất kỳ siêu cường nào, vì vậy ông cảm thấy đây là nơi tốt nhất cho một "nền tảng trung lập".

Ông nói Telegram được cả các nhà vận động đối lập và chính phủ sử dụng nhưng sẽ không đứng về phía nào.

“Quan điểm khác nhau được tự do thể hiện và tranh luận với nhau có thể mang lại sự tiến bộ và một thế giới tốt đẹp hơn cho mọi người”, Pavel Durov cho hay.

Tỷ phú gốc Nga nói rằng ngoài tiền hay Bitcoin, ông không có tài sản lớn nào như bất động sản, máy bay phản lực hay du thuyền vì muốn được tự do.

Telegram hiện có doanh thu "hàng trăm triệu USD" kể từ khi giới thiệu tính năng quảng cáo và đăng ký gói trả tiền cách đây hai năm. Theo Pavel Durov, Telegram được định giá hơn 30 tỉ USD từ các nhà đầu tư tiềm năng. Ông loại trừ việc bán nền tảng vì "muốn duy trì sự độc lập".

Từng là ngôi nhà chung của cộng đồng tiền điện tử, Telegram nay đã bùng nổ nhờ các tính năng nhắn tin bảo mật mã hóa đầu cuối. Không chỉ cộng đồng tiền điện tử, Telegram trở thành một công cụ giao tiếp quan trọng cho các chính phủ và quan chức cũng như người dùng trên toàn cầu.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cảnh báo Telegram không được kiểm duyệt nên vẫn là điểm nóng cho hoạt động tội phạm, lừa đảo cũng như nội dung cực đoan, khiêu dâm, khủng bố và thông tin sai lệch.

Theo Reuters, Pavel Durov từng được ca ngợi là "Mark Zuckerberg của Nga" sau khi đồng sáng lập VK, mạng xã hội phổ biến nhất tại Nga mà ông đã bán. Pavel Durov nhiều lần công khai ủng hộ quyền tự do ngôn luận và Telegram ra đời với lý do này.

Telegram hiện có 5 trung tâm dữ liệu đặt tại các khu vực khác nhau trên thế giới:

- Thủ đô Amsterdam của Hà Lan: Đây là trung tâm dữ liệu đầu tiên của Telegram, được thành lập vào năm 2014.

- Thành phố Frankfurt, Đức: Trung tâm dữ liệu này được mở vào năm 2016 để phục vụ cho nhu cầu ngày càng tăng của người dùng châu Âu.

- Singapore: Đó là trung tâm dữ liệu được mở vào năm 2018 để phục vụ cho nhu cầu của người dùng châu Á.

- Thành phố Mountain View, bang California, Mỹ: Trung tâm dữ liệu này được mở vào năm 2020 để phục vụ cho nhu cầu của người dùng Bắc Mỹ.

- Dubai (UAE): Đây là trung tâm dữ liệu được mở vào năm 2021 để phục vụ cho nhu cầu của người dùng Trung Đông và Bắc Phi.

Việc đặt các trung tâm dữ liệu ở nhiều khu vực khác nhau giúp Telegram đảm bảo tính an toàn và bảo mật cho dữ liệu người dùng, đồng thời giảm độ trễ và tăng tốc độ truy cập trên toàn thế giới.

Ngoài ra, Telegram cũng sử dụng mạng lưới máy chủ phân tán để lưu trữ dữ liệu người dùng. Điều này giúp Telegram có khả năng chống chọi tốt hơn trước các cuộc tấn công mạng và đảm bảo tính sẵn sàng của dịch vụ. Số lượng trung tâm dữ liệu của Telegram có thể thay đổi theo thời gian tùy thuộc vào nhu cầu người dùng và chiến lược phát triển của công ty.

Giữa tháng 4 vừa qua, Pavel Durov cho biết Telegram có thể sẽ vượt 1 tỉ người dùng hoạt động hàng tháng trong vòng một năm tới vì nó đang lan rộng như "cháy rừng".

Sơn Vân