Ngăn chặn bạo lực học đường từ sớm, từ xa

Các em học sinh tham gia một chương trình về phòng, chống bạo lực học đường.

Tại môi trường vốn là nơi gieo mầm tri thức, nhân cách và văn hóa, các hành vi bạo lực lại xuất hiện ngày càng thường xuyên và nghiêm trọng, thậm chí có nhiều vụ việc vượt khỏi phạm vi kỷ luật của nhà trường và trở thành án hình sự. Thực trạng này không chỉ là lời cảnh báo về sự an toàn trong giáo dục mà còn đặt ra yêu cầu cấp bách về những giải pháp xử lý triệt để, lâu dài.

Gần đây, tại Thành phố Hồ Chí Minh và nhiều địa phương khác, trên các trang mạng xã hội liên tiếp xuất hiện những clip ghi lại cảnh học sinh sử dụng bạo lực với nhau. Những hình ảnh tưởng như chỉ có trong phim lại đang diễn ra trong đời sống học đường với những hành vi mang tính côn đồ. Thậm chí, ở một số nơi, bạo lực học đường đã dẫn đến những hành vi tiêu cực, khiến cho dư luận không khỏi lo lắng.

Điều đáng lo ngại là trong nhiều vụ việc, hành vi bạo lực không được ngăn cản kịp thời mà thậm chí còn có một bộ phận học sinh đã quay clip, chia sẻ, bình luận trên mạng với mục đích câu view. Không chỉ là bạo lực thể xác, các hành vi bắt nạt, dọa dẫm, xúc phạm cũng diễn ra phức tạp, gây ra những tổn thương tâm lý nặng nề cho nạn nhân.

Nhiều em rơi vào trạng thái căng thẳng, trầm cảm, thậm chí tìm đến cái chết. Sau những vụ việc nghiêm trọng, phần lớn nhà trường chỉ xử lý theo công thức chung: Tư vấn, động viên nạn nhân; truy xét học sinh quay clip; tổ chức tuyên truyền; yêu cầu gia đình thỏa thuận bồi thường… Những giải pháp này chỉ mang tính tạm thời, xoa dịu dư luận, nhưng khó có thể ngăn chặn tận gốc các vụ bạo lực trong tương lai.

Để trường học thật sự là nơi “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, cần những giải pháp mang tính lâu dài, gắn với giáo dục nhân cách từ gốc rễ. Sự hình thành nhân cách, tri thức của học sinh phụ thuộc vào ba trụ cột: Gia đình, nhà trường và xã hội. Khi một trong ba trụ cột này bị suy yếu hoặc đi lệch hướng, tâm lý và hành vi của học sinh sẽ chịu tác động tiêu cực.

Trong bối cảnh hiện nay, học sinh lớn lên trong môi trường bị chi phối bởi mạng xã hội, game độc hại và các luồng thông tin tiêu cực, vai trò của gia đình, nhà trường và xã hội càng trở nên quan trọng. Gia đình là tấm gương; nhà trường gieo mầm tri thức và đạo đức; xã hội đóng vai trò lá chắn, tăng sức đề kháng cho các em trước những tác động tiêu cực. Khi ba yếu tố phối hợp đồng bộ, hiệu quả, nhân cách học sinh sẽ được hun đúc, tạo nền tảng cho nhận thức tích cực và hành xử đúng mực.

Bên cạnh đó, nhà trường cần xây dựng mạng lưới phối hợp với các cơ quan chức năng để tuyên truyền, giáo dục, hỗ trợ và cảnh báo sớm. Học sinh phải được tiếp cận những giải pháp tin cậy để biết tự bảo vệ bản thân, bảo vệ bạn bè, thay vì chỉ chờ xử lý hậu quả. Tư duy giáo dục cần chuyển từ “xử lý vụ việc” sang “ngăn chặn, phòng ngừa chủ động”.

Khi một tin báo được gửi đi kịp thời, một vụ bạo lực có thể được ngăn chặn từ xa. Đồng bộ với giải pháp này, nhà trường cần phối hợp với công an và chính quyền địa phương, trong đó công an tiếp nhận, xử lý và tư vấn an ninh; nhà trường tuyên truyền, đào tạo kỹ năng; địa phương điều phối, giám sát.

Hiện nay, pháp luật mới chỉ có Nghị định số 80/2017/NĐ- CP quy định về môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng chống bạo lực học đường. Tuy nhiên, các chế tài, quy định cụ thể để xử lý các bên liên quan còn thiếu, khiến cho công tác phòng ngừa và xử lý chưa thật sự hiệu quả. Theo các chuyên gia, việc xây dựng Luật Phòng, chống bạo lực học đường với trách nhiệm rõ ràng của các chủ thể liên quan là yêu cầu cấp bách, nhằm tạo cơ sở pháp lý vận hành hệ thống cảnh báo sớm thống nhất trên toàn quốc.

Thành phố Hồ Chí Minh đang tích cực triển khai các mô hình trường học hạnh phúc, hướng tới việc học sinh coi trường là “ngôi nhà thứ hai”. Trong quá trình này, bạo lực học đường phải là một trong những vấn đề được giải quyết triệt để, cùng với sự đồng hành của chính các em học sinh - chủ thể trung tâm của giáo dục. Khi nhà trường, gia đình, xã hội và học sinh đồng bộ hành động, môi trường giáo dục toàn diện, an toàn và hạnh phúc sẽ trở thành hiện thực.

QUANG QUÝ