Ngăn chặn ma túy 'núp bóng' thuốc lá điện tử

Hiện nay chỉ có một số ít cơ quan có năng lực xét nghiệm phát hiện ma túy tổng hợp được như: Viện Giám định Pháp y – Bộ Y tế, Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an. (Nguồn ảnh: Thanh Loan)

Học sinh nhập viện cấp cứu vì hút thuốc lá điện tử chứa ma túy

TS. BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai cho biết, Trung tâm mới đây đã tiếp nhận nam bệnh nhân 14 tuổi, học sinh lớp 8, Trường THCS ở Hà Nội, bị ngộ độc thuốc lá thế hệ mới.

Bệnh nhân cho biết, trước đó đã từng hút thuốc lá điện tử nhưng gần đây được bạn bè rủ dùng thử hương vị mới. Theo nam sinh, trước khi sử dụng cũng không biết lọ tinh dầu để hút thuốc lá điện tử có chất gì bên trong. Bệnh nhân cho hay, lúc đầu hút không có cảm giác gì, sau khoảng 30 phút thuốc ngấm tác dụng, đã ngủ thiếp đi. Khi tỉnh dậy thì bị ảo giác, nôn nhiều và thấy đầu óc choáng váng.

Một trường hợp khác cũng vừa vào cấp cứu tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai là nam bệnh nhân 23 tuổi do được chẩn đoán ngộ độc ma túy sau khi sử dụng thuốc lá điện tử tại phòng trọ. Chủ phòng trọ phát hiện thanh niên này và đưa đi cấp cứu. Nam bệnh nhân nhập viện trong tình trạng co giật, kích thích vật vã, rối loạn ý thích, tiêu cơ vân, tổn thương cơ rất nặng và suy thận. Nam thanh niên cho biết đã hút thuốc lá điện tử được 3 năm và thường mua sản phẩm này trên mạng xã hội. Lần này, khi hút xong đầu óc lơ mơ, rồi lịm đi và không nhớ gì xảy ra sau đó. Sau gần 1 tuần điều trị, nam bệnh nhân vẫn xanh xao, thất thần, mệt mỏi...

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, một số khảo sát trong cộng đồng sử dụng thuốc lá điện tử cho thấy rõ ràng về mối liên quan giữa sử dụng thuốc lá điện tử với các tệ nạn xã hội khác như ma túy, hút shisha và các chất gây nghiện khác. Trên thực tế, một số trường hợp nhập viện cấp cứu do sử dụng thuốc lá điện tử có pha trộn ma túy đã được ghi nhận ở Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai trong thời gian gần đây.

Theo TS. BS Nguyễn Trung Nguyên, tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai, hằng ngày Trung tâm tiếp nhận các ca ngộ độc thuốc lá thế hệ mới với biểu hiện ngộ độc của ma túy như: hôn mê, co giật, tụt huyết áp, suy đa tạng, sốc, tổn thương cơ tim, viêm cơ tim cấp, tổn thương não lan tỏa, nhồi máu não, phù não diện rộng, xuất huyết não... Có thể nói, bệnh nhân nhập viện với trạng thái suy đa tạng - trạng thái nặng nhất của hồi sức cấp cứu.

Xuất hiện nhiều loại ma túy tổng hợp mới

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên cho biết, ngộ độc thuốc lá thế hệ mới có ma túy có thể gặp như: thần kinh bị lẫn lộn, hôn mê, co giật, rối loạn tâm thần; loạn nhịp tim, tăng huyết áp, tụt huyết áp, suy hô hấp... Thậm chí, có thể gây tử vong.

Sử dụng thuốc lá thế hệ mới có ma túy lâu dài sẽ gây nghiện. Nghiện ma túy tổng hợp sẽ gặp nhiều chứng bệnh mạn tính như: suy giảm miễn dịch, mắc bệnh phổi tắc nghẽn, bệnh mạch vành, hội chứng nôn nặng dai dẳng…

Nhiều loại ma túy tổng hợp mới xuất hiện, không thể dễ dàng nhận biết. (Nguồn ảnh: Thanh Loan)

Đặc biệt với người trẻ, nghiện ma túy làm giảm khả năng nhận thức và học hành, giảm quá trình hồi phục trí nhớ, giảm khả năng tập trung, giảm chức năng điều hành (giảm kiểm soát nhận thức và hành vi). Người nghiện ma túy tổng hợp cũng dễ bị tai nạn giao thông do giảm khả năng phản ứng, giảm tập trung).

Theo Thiếu tá Đặng Văn Đoàn, Phó Viện trưởng Viện Khoa học hình sự Bộ Công an, qua công tác giám định đã xác định, nhiều chất ma túy thuộc nhóm cần sa tổng hợp, nhóm chất hướng thần có trong thuốc lá thế hệ mới. Cụ thể, nổi lên 2 chất ma túy chính là: 5F-MDMB-PICA và ADP - Butinaca. Hai hoạt chất này tương tự như hoạt chất Delta 9 - tetrahydrocannabinol có trong cần sa thực vật gây ra ảo giác.

Chất hướng thần 5F-MDMB-PICA trước đây chỉ có trong cỏ Mỹ, nhưng đến nay các đối tượng đã sử dụng những loại vật mang mới như: tinh dầu thuốc lá điện tử, thuốc lào. 5F-MDMB-PICA là một trong những loại ma túy tổng hợp kích thích thần kinh trung ương gây ảo giác mạnh về không gian và thời gian. Khi sử dụng lâu dài, 5F-MDMB-PICA khiến cấu trúc của thần kinh bị tổn thương và dẫn đến bị tâm thần phân liệt. Các loại ma túy thế hệ mới còn có thể dẫn tới ngộ độc và tử vong nhanh chóng.

Ngoài ra, cũng xác định nhiều loại tinh dầu cần sa có trong thuốc lá điện tử. Bằng mắt thường, người dân không thể phát hiện được, chỉ có các cơ quan chức năng bằng các phương tiện chuyên môn mới có thể phát hiện được ma túy trà trộn trong thuốc lá điện tử.

Ma túy tổng hợp là dạng hóa chất từ các phản ứng hóa học nên có thể sản xuất từ bất cứ nơi nào. Vì vậy, việc kiểm soát ma túy tổng hợp khó khăn rất nhiều. Có thể có hàng trăm chất ma túy tổng hợp trà trộn trong thuốc lá điện tử. Nhưng điều đáng nói là hiện nay chỉ có một số ít cơ quan có năng lực xét nghiệm phát hiện ma túy tổng hợp được như: Viện Giám định Pháp y - Bộ Y tế, Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an. Còn các cơ sở y tế khác rất khó khăn trong việc xác định. Người dân khi phát hiện, thấy nghi ngờ nên nhanh chóng cung cấp thông tin cho các cơ quan công an nơi gần nhất để xử lý vụ việc theo quy định.

Theo ông Đoàn, điều đáng nói là các đối tượng cho các chất ma túy vào trong dung dịch thuốc lá điện tử với hàm lượng không được xác định. Vì vậy, khi sử dụng thuốc lá điện tử có ma túy sẽ rất nguy hiểm, dẫn tới ngộ độc và ảnh hưởng tính mạng.

Bà Trần Thị Trang - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho hay, hiện nay, theo quy định của pháp luật Việt Nam, thuốc lá thế hệ mới chưa được phép sản xuất, kinh doanh bởi Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá chưa điều chỉnh. Vì vậy, tất cả các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đều được xếp vào dạng thuốc lá lậu. Nếu bán các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trên thị trường sẽ là hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống buôn lậu. Nếu thuốc lá thế hệ mới trà trộn ma túy thì sẽ vi phạm Luật Phòng, chống ma túy.

Biện pháp ngăn chặn

Để ngăn chặn các loại ma túy “núp bóng” thuốc lá điện tử, cùng với sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan chức năng trong việc xử lý cá nhân, tổ chức buôn bán, sử dụng thuốc lá điện tử, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền để thanh, thiếu niên hiểu, nâng cao nhận thức.

Đồng thời, gia đình, nhà trường cần phối hợp chặt chẽ trong việc quản lý, giáo dục, ngăn ngừa học sinh vị dụ dỗ, lôi kéo sử dụng thuốc lá điện tử. Các nhà trường cần tổ chức thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục về phòng, chống ma túy; phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống ma túy cho học sinh, sinh viên, học viên; quản lý chặt chẽ, ngăn chặn học sinh, sinh viên, học viên vi phạm pháp luật về phòng, chống ma túy và có biện pháp ngăn chặn hiệu quả... kiên quyết không để thuốc lá điện tử len lỏi vào môi trường học đường.

Theo Thiếu tá Đặng Văn Đoàn, ngoài việc đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy, thì công tác tuyên truyền để giới trẻ nhận thức được tác hại của thuốc lá cũng như tác hại của ma túy. Hãy nói “không với ma túy dù chỉ là một lần”. Cần cảnh giác với những chiêu trò của các đối tượng kinh doanh thuốc lá thế hệ mới như cho sử dụng không mất tiền, miễn phí. Khi người dùng đã “bị lệ thuộc”, có nhu cầu sử dụng thường xuyên, các đối tượng sẽ bán với giá thành cao hơn…

Theo bà Trang, các đối tượng kinh doanh thuốc lá thế hệ mới hướng tới giới trẻ, học sinh, sinh viên, hướng tới trẻ em bằng cách thiết kế bắt mắt, sành điệu. Vì vậy, việc quản lý và ngăn chặn thuốc lá thế hệ mới tiếp cận với học sinh, sinh viên là cách tốt nhất. Sử dụng thuốc lá thế hệ mới có nhiều nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe, sự phát triển của trẻ em. “Chúng tôi vẫn mong muốn, “cấm được thuốc lá thế hệ mới là tốt nhất”.

Theo bà Trang, các sản phẩm thuốc lá mới có nguy cơ cao tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện; đồng thời với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, ảnh hưởng đến sức khỏe, an ninh trật tự xã hội nghiêm trọng hơn rất nhiều so với thuốc lá thông thường.

Các danh mục chất ma túy và tiền chất

Nếu năm 2015 có 292 chất và tiền chất ma túy tại Việt Nam thì đến nay, theo quy định của Chính phủ Việt Nam, tại thời điểm hiện tại có tổng cộng có tới 559 chất được đưa vào danh mục là chất ma túy. Danh sách các loại ma túy mới chắc chắn không dừng lại mà ngày càng nhiều loại ma túy nguy hiểm hơn, trà trộn dưới nhiều hình thức hơn. Thậm chí có những chất ma túy mới xuất hiện chưa nằm trong danh mục các chất ma túy tại Việt Nam. Không chỉ tăng nhanh về số lượng, các loại ma túy tổng hợp ngày càng tăng nồng độ gây ảo giác, cực kỳ nguy hiểm cho bản thân người sử dụng và cả cộng đồng.

Thanh Loan