Ngăn El Nino hoành hành, người cổ đại 'cả gan' làm chuyện đáng sợ nào?

Tác động của chu kỳ El Nino đang trở nên ngày càng nghiêm trọng do biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, hiện tượng này đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống ở Peru trong quá khứ suốt hơn 1.000 năm.

Trong quá khứ, các cộng đồng người đã phải đối mặt với tác động của El Nino thông qua cả các biện pháp thực tế và việc tìm sự trợ giúp từ thế giới tâm linh. Ví dụ, họ đã tiến hành hiến tế trẻ em với một quy mô lớn chưa từng thấy trong lịch sử thế giới.

Kể từ năm 2011, nhà khảo cổ học Peru Gabriel Prieto đã tìm thấy bằng chứng về các nghi lễ hiến tế trẻ em hàng loạt xảy ra xung quanh Chan Chan, một thành phố được xây dựng bằng gạch bùn ở miền bắc Peru, mà từng là kinh đô của người Chimú từ thế kỷ 11 cho đến khi bị người Inca xâm chiếm vào năm 1470.

Cho đến nay, nhóm nghiên cứu đã phát hiện hơn 250 xác nạn nhân trẻ em chết vào khoảng năm 1400 - 1450. Hầu hết các nạn nhân đã bị chém gọn ngực và chôn cất cùng với một chiếc khăn đơn giản và một con lạc đà non không có bướu.

Đa số trẻ em Chimú bị hiến tế được khai quật ở các di chỉ khảo cổ ven biển Peru, nơi lưu giữ các bằng chứng rõ ràng về hiện tượng El Nino. Một bằng chứng đó là một lớp bùn cổ đại dày chôn vùi xác nạn nhân, cho thấy khu vực đã trải qua mưa lớn. Ở vùng ven biển khô cằn phía bắc Peru, kiểu mưa như vậy luôn liên quan mật thiết đến El Nino, giải thích của Prieto.

Người dân sống tại Chan Chan phụ thuộc vào hệ thống tưới tiêu quản lý cẩn thận và đánh cá ven biển, nhưng cả hai hoạt động này đều bị xáo trộn bởi nước biển nóng và mưa lớn, liên quan đến hiện tượng khí hậu lặp lại này. Theo giả thuyết của nhóm nghiên cứu, El Nino nghiêm trọng có thể tác động đến kinh tế và chính trị của vương quốc Chimú.

Có thể là các giáo sĩ và nhà lãnh đạo đã ra lệnh hiến tế tập thể như một cách kêu gọi các thần linh ngăn chặn mưa lớn. Jane Eva Baxter, một giáo sư nhân chủng học tại Đại học DePaul, chuyên nghiên cứu về lịch sử trẻ em và tuổi thơ, nhấn mạnh rằng người Chimú có thể xem trẻ em là món lễ vật quý nhất mà họ có thể dâng tặng cho các vị thần.

Nhu cầu xoa dịu tâm linh và ngăn chặn mưa lớn do El Nino có thể là vấn đề cấp bách đối với cộng đồng Chimú, nhưng các nghi lễ hiến tế dường như đã được tổ chức rất cẩn thận. Có hàng trăm cậu bé và cô bé khỏe mạnh được đưa từ nhiều vùng khác nhau trên vương quốc để hiến tế.

Cũng có một con lạc đà non được chọn cho sự kiện dựa trên độ tuổi và màu lông của nó, mà là một con lạc đà trong đàn gia súc của gia đình hoàng gia.

Nhóm nghiên cứu không thể xác định liệu nghi lễ hiến tế có giúp giảm bớt mưa lớn và lũ lụt hay không, nhưng sự kiện này tiết lộ những năm cuối cùng đầy tuyệt vọng của vương quốc đang trên bờ vực suy tàn. Trong khi các nhà khảo cổ học tiếp tục nghiên cứu Di sản Thế giới Chan Chan, họ có thể tìm thấy nhiều bằng chứng về những nỗ lực để đối phó với sự tàn phá của hiện tượng El Nino.

Lê Trang (theo National Geographic)