Ngân hàng Nhà nước sẽ thực hiện nhiệm vụ về phòng, chống rửa tiền
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có các dự thảo trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, đề xuất thành lập Cục Phòng chống rửa tiền, trên cơ sở tổ chức lại Cục Phòng chống rửa tiền từ đơn vị thuộc Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng thành đơn vị thuộc NHNN.
Tại Tờ trình Chính phủ về việc ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định có liên quan đến đơn vị thực hiện phòng, chống rửa tiền, NHNN cho biết, ngày 15/11/2022, Quốc hội đã thông qua Luật Phòng, chống rửa tiền số 14/2022/QH15 (Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022).
Trong đó, tại khoản 1 Điều 64 Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 quy định: “Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng là đơn vị thuộc cơ cấu tổ chức của NHNN, thực hiện nhiệm vụ thanh tra, giám sát ngân hàng, phòng, chống rửa tiền”.
Ngân hàng Nhà nước cho biết sẽ xử lý nghiêm ngân hàng nào thực hiện báo cáo về vấn đề này không nghiêm túc.
Điều này đặt ra yêu cầu cần sửa đổi, bổ sung các Nghị định có liên quan để giao một đơn vị đầu mối thuộc NHNN thực hiện nhiệm vụ về phòng, chống rửa tiền.
NHNN cũng cho biết, theo đánh giá của các tổ chức quốc tế, mô hình Cục Phòng chống rửa tiền thuộc Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng chưa đảm bảo tính độc lập cần thiết, chưa phù hợp với chuẩn mực quốc tế.
Ngoài ra, theo chuẩn mực quốc tế, Cơ quan Phòng chống rửa tiền phải là một cơ quan làm nhiệm vụ tách biệt về phòng chống rửa tiền và hạn chế có thêm các tầng trung gian kiểm soát để đảm bảo tính độc lập trong hoạt động.
Báo cáo đánh giá đa phương lần 2 của Nhóm Châu Á - Thái Bình Dương về Phòng chống rửa tiền (APG) được công bố vào tháng 2/2022, đánh giá Việt Nam chỉ đạt mức Tuân thủ một phần đối với Khuyến nghị số 29 của Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF) và chỉ ra việc Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền chịu trách nhiệm trước Chánh thanh tra, giám sát ngân hàng và Thống đốc NHNN về mọi hoạt động của Cục là chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu để Cục Phòng chống rửa tiền thực hiện chức năng của mình một cách độc lập và tự chủ; Việc Cục Phòng chống rửa tiền thuộc Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng có thể dẫn đến một số quan ngại về vấn đề bảo mật thông tin và lo ngại về tính độc lập trong hoạt động của các tổ chức tình báo tài chính (FIU), vốn được coi trọng đặc biệt.
Tại Hội nghị toàn thể tháng 6/2023 của FATF, cơ quan này đã chính thức đưa Việt Nam (cùng 2 quốc gia khác là Cameroon và Croatia) vào Danh sách Xám của FATF – Danh sách các quốc gia chịu sự giám sát và phối hợp chặt chẽ với FATF để giải quyết các thiếu hụt trong cơ chế Phòng chống rửa tiền, Phòng chống tài trợ khủng bố, Phòng chống tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt do Việt Nam không thực hiện một cách có hiệu quả các hành động khuyến nghị của APG tại Báo cáo đánh giá đa phương năm 2022.
Trước thềm Hội nghị toàn thể tháng 6/2023, thay mặt Chính phủ Việt Nam, Thống đốc NHNN đã ký cam kết cấp Chính phủ với FATF về việc thực hiện Kế hoạch hành động gồm 17 hành động do FATF đưa ra cho Việt Nam trong khoảng thời gian nhất định (hoàn thành trước tháng 5/2025). Hai trong số 17 hành động trong Kế hoạch hành động của FATF liên quan đến đảm bảo tính độc lập của FIU và tăng cường chất lượng và số lượng các sản phẩm phân tích và chuyển giao thông tin tình báo tài chính.
Do đó, NHNN đã có các dự thảo trình lên Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, đề xuất thành lập Cục Phòng chống rửa tiền, trên cơ sở tổ chức lại Cục Phòng chống rửa tiền từ đơn vị thuộc Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng thành đơn vị thuộc NHNN.
Trước đó, tại một tọa đàm về phòng chống rửa tiền, Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng cho rằng đây là lĩnh vực vừa mới vừa khó nhưng lại rất quan trọng với hoạt động kinh doanh của các ngân hàng do đó cần phải quan tâm đúng mức đối với hoạt động này để hạn chế rủi ro xảy ra gây tổn thất cho ngân hàng về tài chính, danh tiếng...
NHNN thường xuyên theo dõi, giám sát tình hình triển khai, chỉ đạo các tổ chức tín dụng thực hiện các biện pháp ngăn ngừa hành vi rửa tiền và các tội phạm có liên quan, giảm thiểu rủi ro trong hoạt động ngân hàng và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, cơ quan điều tra trao đổi thông tin, kịp thời xử lý nhiều vụ việc.
Đồng thời, NHNN luôn lắng nghe và đề nghị các tổ chức tín dụng chia sẻ ý kiến để giải quyết được "câu chuyện" phòng, chống rửa tiền, cải thiện được thực trạng tội phạm tài chính tại Việt Nam.
NHNN yêu cầu các tổ chức tín dụng báo cáo đầy đủ các giao dịch đáng ngờ, giao dịch có giá trị lớn; nghiên cứu giải pháp sớm phát hiện dấu hiệu giao dịch nghi ngờ, gian lận để xử lý; tăng cường thực hiện qua eKYC, phối hợp với Bộ Công an và lưu ý dấu hiệu gian lận.
Theo lãnh đạo NHNN, trong thời gian tới, cơ quan này sẽ ban hành kế hoạch triển khai công tác phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và sẽ xử lý nghiêm ngân hàng nào thực hiện báo cáo về vấn đề này không nghiêm túc.
Theo dự thảo đề án thành lập Cục Phòng, chống rửa tiền từ năm 2009 đến tháng 6/2023, Cục đã tiếp nhận khoảng 19.400 báo cáo giao dịch đáng ngờ từ các đối tượng báo cáo, trong đó đã xử lý xong 16.500 báo cáo, chuyển giao thông tin cho cơ quan chức năng gần 8.694 báo cáo liên quan đến khoảng 1.262 vụ việc.
Kể từ năm 2013 đến nay, số lượng báo cáo giao dịch đáng ngờ của Cục phòng chống rửa tiền không ngừng gia tăng qua các năm. Từ những thông tin mà Cục phòng chống rửa tiền cung cấp, các cơ quan chức năng tiến hành điều tra, thanh tra, kiểm tra. Trong đó có 21 vụ việc có quyết định khởi tố; 15 vụ việc được truy thu thuế với tổng số tiền truy thu được trên 257 tỷ đồng; 159 vụ việc có văn bản đề nghị cung cấp bổ sung thông tin; 1 vụ việc có có quyết định xử phạt vi phạm hành chính; 5 vụ việc có kết quả xử lý khác.
