Ngăn hiểm họa cháy nổ từ các công trình tạm

Vụ cháy lán tạm tại khu vực đường Tân Triều mới, phường Thanh Liệt. Ảnh: Công an cung cấp

Thực tế đau lòng

Khoảng 12h40 ngày 13-1-2025, một vụ cháy lớn xảy ra tại khu vực nhà kho là nhà tạm lợp tôn ở xã Tân Triều, huyện Thanh Trì (cũ). Mặc dù người dân đã hô hoán và tham gia chữa cháy, nhưng chỉ trong ít phút, toàn bộ khu nhà kho đã bị thiêu rụi. Sáng 28-8-2025, tại đường Tân Triều mới (phường Thanh Liệt), một lán tạm khác rộng khoảng 230m² cũng bốc cháy dữ dội. Dù không gây thiệt hại về người, nhưng toàn bộ tài sản bên trong đã bị thiêu rụi, khiến nhiều hộ dân lao đao, trắng tay.

Tiếp đó, tối 6-9-2025, một vụ cháy xảy ra tại Công ty cổ phần Olasen Việt Nam (đường Ngô Gia Tự, phường Việt Hưng) đã thiêu rụi khoảng 700m² nhà xưởng, đe dọa cả khu dân cư lân cận. Đáng nói, địa điểm này từng bị cơ quan công an đình chỉ hoạt động do vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy, song chủ cơ sở vẫn cố tình sản xuất. Đặc biệt nghiêm trọng là vụ cháy xảy ra hồi 4h43 ngày 16-9-2025 tại xưởng cơ khí ở thôn Văn Giáp (xã Thường Tín) khiến 4 người tử vong. Căn nhà xảy ra cháy được dựng trái phép trên đất nông nghiệp bằng khung thép, mái tôn, không bảo đảm yêu cầu về phòng cháy, chữa cháy.

Các vụ cháy trên là hồi chuông báo động khi nhiều công trình tạm không bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy vẫn đang ngang nhiên tồn tại, bất chấp cảnh báo từ cơ quan chức năng.

Theo thống kê của Công an thành phố, trong gần 4 năm qua, toàn thành phố đã xảy ra 3.403 vụ cháy và 5 vụ nổ, khiến 146 người thiệt mạng, 106 người bị thương, thiệt hại tài sản lên đến hàng trăm tỷ đồng. Đáng chú ý, phần lớn vụ cháy bắt nguồn từ các công trình tạm, nhà xưởng lợp tôn, nhà trọ giá rẻ thiếu an toàn phòng cháy, chữa cháy.

Siết chặt chế tài để phòng ngừa từ gốc

Địa điểm vụ cháy tại thôn Văn Giáp, xã Thường Tín. Ảnh: Công an cung cấp

Trước diễn biến phức tạp của tình hình cháy nổ, các địa phương đã đẩy mạnh tuyên truyền và vận động nhân dân nâng cao ý thức phòng cháy, chữa cháy. Hàng nghìn buổi hướng dẫn, tập huấn kỹ năng sử dụng bình chữa cháy, mở lối thoát hiểm, lắp đặt thiết bị cảnh báo cháy sớm đã được triển khai tại các khu dân cư, nhà trọ, cơ sở sản xuất.

Thiếu tướng Nguyễn Hồng Ky, Phó Giám đốc Công an thành phố Hà Nội cho biết, từ năm 2022 đến nay, lực lượng chức năng đã kiểm tra hơn 220.000 lượt cơ sở, phát hiện 15.634 hành vi vi phạm; xử phạt gần 8.000 tổ chức, 7.900 cá nhân với tổng số tiền hơn 159 tỷ đồng; tạm đình chỉ và đình chỉ 4.412 cơ sở không bảo đảm an toàn phòng cháy. Đặc biệt, ngày 15-5-2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 106/2025/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ. Tuy nhiên, mức xẻ phạt hành chính với khoảng 88,9% vi phạm vẫn được giữ nguyên mức cũ, chưa đủ sức răn đe, khiến một số chủ cơ sở sẵn sàng chấp nhận nộp phạt để tiếp tục vi phạm bởi lợi nhuận kinh doanh mang lại cao hơn tiền phạt.

Luật sư Đỗ Phương Thảo (Công ty Luật TNHH Công lý toàn dân) cho biết: “Các công trình xây dựng tạm có nguy cơ cháy nổ có thể bị phạt vi phạm hành chính theo các điều khoản tại Nghị định số 106/2025/NĐ-CP và Nghị định số 144/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình. Mức phạt từ 20 đến 50 triệu đồng nếu đưa vào sử dụng khi chưa được thẩm duyệt thiết kế phòng cháy, chữa cháy; hoặc từ 40 đến 50 triệu đồng nếu không bảo đảm khoảng cách an toàn. Ngoài phạt tiền, cơ quan chức năng có thể áp dụng hình phạt bổ sung như đình chỉ hoạt động, tịch thu tang vật, buộc khắc phục hậu quả. Tuy nhiên, trong bối cảnh các công trình tạm mọc lên nhiều ở vùng ven đô, nên xem xét nâng mức phạt lên gấp đôi hoặc gấp ba để bảo đảm tính răn đe, phòng ngừa chung”.

Đánh giá về tình hình cháy nổ thời gian qua, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Kinh tế - Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố - Đinh Hạnh đề nghị thành phố bổ sung một số điều về thưởng - phạt: “Nơi nào vi phạm các quy định trong phòng cháy, chữa cháy, ngoài việc xử phạt theo vụ việc, có thể phạt thêm bằng cách trừ vào mức điều tiết ngân sách xã, phường hằng năm để nâng cao trách nhiệm của cấp chính quyền cơ sở”.

Còn Tiến sĩ, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, cần quy định rõ thẩm quyền xử phạt cho từng cấp chính quyền, nhất là cấp xã, phường, nhằm thuận tiện trong giám sát và thực thi. Nên giao các tổ dân phố, doanh nghiệp, hộ gia đình cùng tham gia giám sát việc chấp hành quy định về phòng cháy, chữa cháy, tránh tình trạng “trên nóng, dưới lạnh” kéo dài.

Việc siết chặt quản lý, nâng mức xử phạt vi phạm là cần thiết nhưng quan trọng hơn cả là thay đổi nhận thức để không ai phải trả giá bằng tính mạng do sự lơ là của chính mình. Vì vậy, cùng với sự vào cuộc của lực lượng chức năng, công tác phòng cháy phải trở thành ý thức tự giác của từng người dân, từng hộ gia đình.

Nguyên Hoa