Ngăn ngừa người nước ngoài vi phạm pháp luật

Lãnh đạo Cục Quản lý xuất, nhập cảnh, Bộ Công an và Cục Quản lý di dân quốc gia của Trung Quốc trao đổi tại hội nghị đánh giá kết quả hợp tác phòng chống xuất, nhập cảnh trái phép đầu tháng 11/2025.

Sự năng động đó tạo thêm sức hút cho thành phố nhưng cũng đặt ra không ít thách thức trong quản lý cư trú, bảo đảm an ninh trật tự và xử lý các vi phạm pháp luật liên quan người nước ngoài.

Thời gian qua, một số vụ việc nghiêm trọng, thậm chí liên quan tội phạm có tổ chức xuyên biên giới, cho thấy yêu cầu cấp bách phải tăng cường phối hợp, hoàn thiện phương thức quản lý và siết chặt kỷ cương trong lĩnh vực này.

Nhiều hành vi vi phạm pháp luật

Theo thống kê của Công an Thành phố Hồ Chí Minh, từ đầu năm 2025 đến nay, có hơn 4,2 triệu lượt người nước ngoài khai báo tạm trú tại thành phố; hơn 168.000 công dân nước ngoài đang cư trú, riêng công dân Trung Quốc là khoảng 64.000 người. Trung bình mỗi ngày, thành phố tiếp nhận khoảng 15.000 lượt khai báo tạm trú mới. Song song đó, nhiều vấn đề về an ninh trật tự cũng phát sinh.

Từ đầu năm 2024 đến nay, lực lượng chức năng xử lý hơn 3.700 trường hợp vi phạm hành chính; phát hiện 212 vụ với 352 người nước ngoài liên quan vi phạm hình sự, trong đó đã khởi tố 108 vụ với 173 bị can. Đáng chú ý, công an các đơn vị đã phối hợp bàn giao 59 đối tượng truy nã quốc tế cho các nước liên quan.

Trong các vi phạm, nổi lên tình trạng xuất nhập cảnh trái phép và tổ chức môi giới đưa người vượt biên trái phép, chủ yếu giữa Việt Nam và Trung Quốc. Nhiều đối tượng bị lừa sang Việt Nam làm việc hoặc từ Việt Nam tìm đường sang nước thứ ba. Một số trường hợp là lao động tại các cơ sở việc làm ở Campuchia, bị tước giấy tờ, bị bóc lột nên bỏ trốn qua Việt Nam rồi tìm cách liên hệ Tổng Lãnh sự quán Trung Quốc tại Thành phố Hồ Chí Minh để được hỗ trợ hồi hương.

Có những trường hợp nhập cảnh trái phép nhằm tránh nợ, tránh truy nã, tham gia lừa đảo, tổ chức tội phạm hoặc tìm kiếm việc làm, kết hôn. Hoạt động xuất nhập cảnh trái phép diễn biến ngày càng tinh vi. Đối tượng thường sử dụng đường mòn, lối mở, di chuyển bằng đường biển, hoặc từ tuyến biên giới tây nam qua Campuchia rồi tìm đường vào Thành phố Hồ Chí Minh. Những người tham gia vận chuyển thường là cư dân sinh sống gần biên giới, am hiểu địa hình và biết cách né tránh lực lượng chức năng. Quá trình di chuyển được chia nhiều chặng, thay đổi liên tục phương tiện và người dẫn đường, hạn chế dừng nghỉ để tránh bị phát hiện.

Đáng lo ngại, thời gian gần đây xuất hiện việc đối tượng sử dụng cả xe cứu thương để vận chuyển người trái phép. Điển hình như vụ việc tháng 4/2025 tại Quận 7 (cũ), lực lượng chức năng phát hiện xe cứu thương chở 12 người nhập cảnh trái phép, không có giấy tờ hợp lệ. Chỉ tính từ năm 2024 đến nay, Công an thành phố phát hiện 146 vụ với 431 đối tượng liên quan hành vi này, trong đó có 195 người là công dân Trung Quốc; đã khởi tố 14 vụ với 42 bị can.

Tăng hiệu quả phối hợp

Những diễn biến trên đặt ra yêu cầu phải tăng cường phối hợp liên ngành, liên quốc gia về quản lý xuất nhập cảnh và xử lý các hành vi vi phạm.

Tại hội nghị đánh giá kết quả phối hợp giữa Cục Quản lý xuất nhập cảnh (Bộ Công an) và Cục Quản lý di dân quốc gia Trung Quốc tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh mới đây, Thượng tá Phan Huy Văn, Phó Giám đốc Công an thành phố cho biết: Đặc thù về kinh tế- xã hội, quy mô dân cư và sự đa dạng của cộng đồng người nước ngoài khiến nhiệm vụ quản lý, đấu tranh phòng chống xuất nhập cảnh trái phép của thành phố ngày càng nặng nề.

Không ít công dân nước ngoài nhập cảnh trái phép gặp tình trạng thiếu kinh phí sinh hoạt, không có người thân bảo lãnh, không đủ khả năng nộp phạt hoặc mua vé máy bay về nước. Có trường hợp đã mua vé nhưng khi làm thủ tục lại vướng nhiều vấn đề, không thể xuất cảnh. Điều này làm tăng chi phí lưu trú, quản lý và tạo áp lực lớn cho lực lượng chức năng. Việc trục xuất tại cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn) cũng gặp vướng mắc do phía Trung Quốc quy định thời gian tiếp nhận cố định (15 giờ ngày thứ ba và thứ năm hằng tuần).

Điều này buộc các đoàn công tác Việt Nam phải di chuyển quãng đường dài và chịu rủi ro lỡ thời gian tiếp nhận, phải lùi lịch trao trả sang ngày khác, gây tốn kém. Từ thực tiễn đó, Công an Thành phố Hồ Chí Minh kiến nghị Cục Quản lý xuất nhập cảnh tăng cường trao đổi thông tin về tình hình, phương thức hoạt động của các đường dây, tổ chức vi phạm; hướng dẫn cụ thể hơn về ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý người nước ngoài; chủ động phối hợp phía Trung Quốc nghiên cứu sửa đổi Quy chế phối hợp theo hướng nới rộng thời gian tiếp nhận, tạo điều kiện thuận lợi trong trao trả công dân vi phạm.

Công an các địa phương giáp ranh như Đồng Nai, Lâm Đồng, Tây Ninh, Đồng Tháp… cần phối hợp chặt chẽ truy xét các đối tượng cầm đầu, các đường dây môi giới, vận chuyển trái phép; đồng thời tăng cường kiểm tra lưu trú, quản lý cư trú và chia sẻ thông tin về người nước ngoài di chuyển qua địa bàn.

Phát hiện, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm; siết chặt kiểm soát xuất nhập cảnh; tăng cường hợp tác quốc tế để bóc gỡ các đường dây tội phạm xuyên biên giới… không chỉ bảo đảm an ninh trật tự mà còn góp phần xây dựng môi trường đầu tư-kinh doanh an toàn, minh bạch, củng cố hình ảnh một Thành phố Hồ Chí Minh hội nhập, phát triển và đáng sống.

Bài và ảnh: XUÂN PHÚ