Ngành chế biến, chế tạo tiếp tục dẫn đầu thu hút dòng vốn FDI

Dẫn đầu thu hút vốn ngoại

Theo báo cáo mới nhất của Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 5/2025, tổng vốn đầu tư đăng ký mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần, mua phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài đạt gần 18,4 tỷ USD, tăng 51,1% so với cùng kỳ. Vốn thực hiện của dự án đầu tư nước ngoài ước đạt khoảng 8,9 tỷ USD, tăng 7,9% so với cùng kỳ.

Việt Nam có lợi thế về chi phí nhân công, sự ổn định chính trị và ngày càng hoàn thiện cơ sở hạ tầng công nghiệp

Các nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư vào 18 ngành trong tổng số 21 ngành kinh tế quốc dân. Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo dẫn đầu với tổng vốn đầu tư đạt hơn 10,39 tỷ USD, chiếm gần 56,5% tổng vốn đầu tư đăng ký, tăng 31,8% so với cùng kỳ.

Nhiều dự án lớn đã được cấp phép, tiêu biểu như dự án sản xuất thiết bị điện tử trị giá 500 triệu USD của một tập đoàn Hàn Quốc tại Bắc Ninh; hay dự án đầu tư dây chuyền sản xuất pin lithium tại Hải Phòng trị giá hơn 400 triệu USD từ nhà đầu tư châu Âu. Đáng chú ý, xu hướng đầu tư đang dịch chuyển từ sản xuất gia công sang những phân khúc có giá trị gia tăng cao hơn, đi kèm với công nghệ hiện đại.

Ông Phan Hữu Thắng, nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài nhận định, việc ngành chế biến, chế tạo tiếp tục thu hút vốn FDI lớn không chỉ phản ánh vị thế sản xuất của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu, mà còn cho thấy niềm tin dài hạn của các nhà đầu tư vào môi trường kinh doanh trong nước.

Thực tế tại địa phương, dòng vốn FDI đổ vào chế biến, chế tạo đang tạo ra sự thay đổi đáng kể.

Theo TS. Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, Việt Nam có lợi thế về chi phí nhân công, sự ổn định chính trị và ngày càng hoàn thiện cơ sở hạ tầng công nghiệp. Ngoài ra, vị trí địa lý thuận lợi và các ưu đãi từ hiệp định thương mại tự do cũng là yếu tố quan trọng giúp ngành chế biến, chế tạo thu hút dòng vốn ngoại.

Đồng thời, Việt Nam hiện đang hưởng lợi từ chiến lược “Trung Quốc +1” khi các tập đoàn đa quốc gia muốn phân tán rủi ro sản xuất khỏi Trung Quốc sang các nước có môi trường ổn định và chi phí thấp hơn.

Thực tế tại địa phương cũng cho thấy dòng vốn FDI đổ vào chế biến chế tạo đang tạo ra sự thay đổi đáng kể.

Ông Nguyễn Văn Tùng, Giám đốc Khu công nghiệp Nam Đình Vũ (Hải Phòng) chia sẻ, chỉ riêng trong quý I/2025, chúng tôi đã tiếp nhận thêm ba dự án FDI trong lĩnh vực cơ khí và điện tử. Các doanh nghiệp rất quan tâm tới tốc độ giải phóng mặt bằng, kết nối cảng biển và dịch vụ logistics liền mạch.

Tập trung tận dụng lợi thế để không còn "làm thuê"

Mặc dù dòng vốn FDI vào chế biến, chế tạo tăng mạnh, song câu hỏi lớn vẫn là: Việt Nam có thực sự tận dụng được để nâng cao năng lực nội tại, hay chỉ dừng lại ở vai trò "công xưởng"?

Theo bà Trần Thu Trang, chuyên gia công nghiệp tại Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), nhiều doanh nghiệp FDI vào Việt Nam chủ yếu mang theo chuỗi cung ứng khép kín từ nước họ, ít có sự liên kết với doanh nghiệp trong nước. Điều này khiến tỷ lệ nội địa hóa trong nhiều ngành vẫn ở mức thấp, trung bình dưới 40%.

Để dòng vốn FDI vào chế biến chế tạo tạo ra giá trị lan tỏa, cần tập trung vào ba trụ cột: Phát triển công nghiệp hỗ trợ, giúp doanh nghiệp nội địa có thể cung ứng linh kiện, dịch vụ kỹ thuật cho các tập đoàn nước ngoài; Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là lao động kỹ thuật cao, đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư; Khuyến khích chuyển giao công nghệ, thông qua chính sách ưu đãi có điều kiện như yêu cầu tỷ lệ nội địa hóa, hoặc hỗ trợ doanh nghiệp FDI kết nối với các viện nghiên cứu trong nước.

Cần giải pháp đồng bộ để nâng cao nội lực của doanh nghiệp chế biến, chế tạo

Ông Nguyễn Văn Cường, Tổng Giám đốc Công ty Cơ khí Chính xác Việt Nhật (tại Khu công nghiệp Long Đức, Đồng Nai) cho biết, chúng tôi từng nhiều lần gặp khó khi muốn tham gia chuỗi cung ứng của doanh nghiệp Nhật Bản, do yêu cầu kỹ thuật cao và quy trình quản lý chặt chẽ. Nhưng sau khi được tham gia chương trình hỗ trợ công nghiệp hỗ trợ do Bộ Công Thương tổ chức, doanh nghiệp đã cải thiện được năng lực sản xuất và hiện cung cấp một phần linh kiện cho hãng Hitachi.

Nhiều chuyên gia nhận định, để tận dụng tối đa dòng vốn FDI vào chế biến, chế tạo, Việt Nam cần có chính sách "kéo dài" thay vì chỉ “kéo về”, nghĩa là không chỉ thu hút vốn, mà còn tạo nền tảng cho doanh nghiệp trong nước cùng phát triển.

TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Vietnam nhấn mạnh, chính sách cần tập trung vào tạo hệ sinh thái đầu tư đồng bộ, từ hạ tầng, nhân lực đến kết nối doanh nghiệp. Đồng thời, cơ quan quản lý cần tăng cường giám sát chất lượng đầu tư, tránh tình trạng doanh nghiệp FDI đầu tư theo hướng tận dụng ưu đãi mà không mang lại giá trị gia tăng cho nền kinh tế. Về phía doanh nghiệp, cần chủ động hơn trong việc học hỏi công nghệ, cải tiến quy trình và tìm cách kết nối vào chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua các tổ chức trung gian, hiệp hội ngành nghề và các chương trình hỗ trợ của nhà nước.

Đức Hiền