Ngành thuế tăng tốc hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn nước rút

Cán bộ thuế phối hợp với doanh nghiệp công nghệ trực tiếp hướng dẫn hộ kinh doanh tại chợ thực hiện chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai điện tử.

Chuẩn bị cho một bước ngoặt lớn

Thực tế, để chuẩn bị cho giai đoạn chuyển đổi sang kê khai điện tử, ngành thuế đã chủ động triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Đặc biệt, ngay từ đầu tháng 11/2025, ngành thuế đã phát động chiến dịch “60 ngày đêm hỗ trợ chuyển đổi”, và các cơ quan thuế trên cả nước đồng loạt vào cuộc, với sự tham gia tích cực của các nhà cung cấp giải pháp công nghệ.

Theo Phó Cục trưởng Thuế Mai Sơn, quá trình này nhận được sự phối hợp tích cực từ các doanh nghiệp cung cấp giải pháp công nghệ, các hiệp hội nghề nghiệp, cũng như sự đồng hành của cơ quan báo chí và truyền thông. Cục Thuế đã phân nhóm các hộ kinh doanh, tập trung nguồn nhân lực để hỗ trợ ngay từ những ngày đầu tháng 11, với nhiều hoạt động hỗ trợ được tổ chức cụ thể, bài bản. Trước hết, cơ quan thuế khảo sát cơ sở dữ liệu hiện có, tiếp tục bổ sung, làm giàu dữ liệu, đồng thời đánh giá điều kiện thực tế của từng hộ, từ trang thiết bị, mức độ hiểu biết chính sách, đến những khó khăn, vướng mắc trong quá trình chuyển đổi.

Cùng với đó, ngành thuế huy động các hiệp hội và doanh nghiệp phần mềm phối hợp trong công tác tập huấn và hỗ trợ trực tiếp. Nhờ đó, đến nay đã có hơn 18.000 hộ kinh doanh chuyển từ hình thức khoán sang kê khai, và hơn 2.500 hộ kinh doanh áp dụng phương pháp kê khai đã chuyển sang mô hình doanh nghiệp siêu nhỏ.

Ông Mai Sơn khẳng định, tất cả các vấn đề mà hộ kinh doanh còn băn khoăn trong thời gian qua đều đã được cơ quan thuế rà soát và chuẩn bị sẵn phương án hướng dẫn, giải đáp cụ thể. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi không tránh khỏi khó khăn, đặc biệt với các hộ quy mô nhỏ, ít nhân lực, chủ hộ kiêm luôn kế toán. Thực tế, phần lớn các hộ vẫn duy trì thói quen ghi chép thủ công, nên ngành thuế đang phối hợp với doanh nghiệp công nghệ để chuyển đổi thói quen này thành thao tác điện tử đơn giản, thân thiện. Mục tiêu là giúp hộ kinh doanh dễ dàng xác định doanh thu, chi phí, nghĩa vụ thuế, đồng thời giảm gánh nặng hành chính.

Trong giai đoạn đầu, dù việc xử lý vi phạm đã được hiến định và quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật, song ngành thuế sẽ ưu tiên hỗ trợ, hướng dẫn hơn là xử phạt.

Theo ông Sơn, cơ quan thuế tập trung với vai trò đồng hành, hỗ trợ và giúp người dân tránh sai sót, khắc phục kịp thời. Chỉ những trường hợp cố tình vi phạm mới bị xử lý, còn những sai sót do thiếu hiểu biết sẽ được hướng dẫn điều chỉnh.

Về điều kiện kỹ thuật, hộ kinh doanh cần có thiết bị điện tử cơ bản như máy tính, điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng, cùng phần mềm kê khai tương thích với quy mô hoạt động. Nhiều doanh nghiệp công nghệ đã cam kết hỗ trợ, thậm chí miễn phí phần mềm trong giai đoạn đầu, giúp giảm chi phí ban đầu cho người nộp thuế.

Theo lãnh đạo Cục Thuế, điều quan trọng nhất là các hộ kinh doanh cần vượt qua tâm lý e ngại, sẵn sàng thích ứng với phương thức quản lý mới, minh bạch, hiện đại và công bằng hơn.

Cán bộ thuế hướng dẫn hộ kinh doanh tại địa phương làm quen với quy trình kê khai thuế điện tử trước thời điểm bỏ thuế khoán.

Từ nộp thuế thụ động sang chủ động quản lý nghĩa vụ thuế

Bước ngoặt bỏ hình thức thuế khoán không chỉ thay đổi cách thu thuế mà còn thay đổi tư duy quản lý. Trong nhiều năm qua, phương thức thuế khoán đã quen thuộc với hàng triệu hộ kinh doanh trên cả nước. Cơ quan thuế ấn định doanh thu, tính tỷ lệ, ra thông báo; người nộp thuế chỉ việc nộp. Cách làm đó đơn giản, dễ kiểm soát, nhưng khi nền kinh tế phát triển và thương mại điện tử bùng nổ, mô hình này dần bộc lộ nhiều bất cập, thiếu công bằng giữa người nộp thuế trung thực và người tìm cách né khai.

Theo đánh giá của bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, việc bỏ thuế khoán là xu thế tất yếu, phù hợp với định hướng cải cách quản lý thuế hiện đại. Việc chuyển sang kê khai giúp người kinh doanh hiểu rõ doanh thu, chi phí, lợi nhuận và nghĩa vụ thuế của mình, từ đó chủ động hơn trong quản lý và phát triển.

“Việc chuyển sang kê khai thuế điện tử không chỉ thay đổi quy trình nộp thuế mà còn thay đổi căn bản cách thức quản trị của hàng triệu hộ kinh doanh, từ chỗ “nộp theo thông báo” sang tự khai, tự tính, tự chịu trách nhiệm. Đây là bước chuyển mang tính nền tảng, đặt hộ kinh doanh vào vị trí trung tâm trong quản lý thuế hiện đại”, bà Cúc nêu rõ.

Về phía cơ quan quản lý Nhà nước, ngay từ trước thời điểm chính thức bỏ thuế khoán (ngày 1/1/2026), ngành thuế đã và đang gấp rút hoàn thiện “Cổng kê khai thuế điện tử”, nền tảng cho phép hộ kinh doanh thao tác thử trước khi áp dụng chính thức. Đây được xem là bước trung gian quan trọng, giúp người nộp thuế làm quen dần với cơ chế tự khai, tự tính, tự chịu trách nhiệm.

Cục Thuế đặt mục tiêu đưa hệ thống vào hoạt động thử trong nửa cuối tháng 11/2025, để hộ kinh doanh có thể tập dượt kê khai, lập hóa đơn, nộp thử thuế, tránh bỡ ngỡ khi chính thức áp dụng. Giao diện hệ thống được thiết kế thân thiện, có hướng dẫn chi tiết, dễ thao tác thử nghiệm. Các hộ kinh doanh có thể trải nghiệm việc tính thuế theo doanh thu, gửi phản ánh, nhận hỗ trợ kỹ thuật; đồng thời cơ quan thuế phân nhóm hộ theo quy mô, điều kiện hoạt động để có phương án hỗ trợ phù hợp.

Đồng thời, ngành thuế cũng phối hợp với các doanh nghiệp công nghệ kết nối dữ liệu giữa phần mềm quản lý bán hàng, sổ kế toán và hệ thống kê khai thuế, qua đó hình thành tờ khai gợi ý, giảm thao tác thủ công và thời gian cho người nộp thuế.

Ông Mai Sơn chia sẻ, khi áp dụng phương thức kê khai điện tử, hộ kinh doanh không chỉ thực hiện nghĩa vụ thuế mà còn có thể quản lý hiệu quả hoạt động của mình từ doanh thu, chi phí đến lợi nhuận. Trong thời gian đầu, họ sẽ được hỗ trợ toàn diện, với hệ thống tư vấn trực tuyến và lực lượng hướng dẫn trực tiếp tại trung tâm hành chính, chợ, tuyến phố…

“Mục tiêu của chúng tôi là tạo ra môi trường công bằng, thuận tiện, giúp người dân thực hiện nghĩa vụ thuế một cách tự tin và chủ động,” ông Sơn nhấn mạnh.

Dù đây là hướng đi đúng đắn, song bà Nguyễn Thị Cúc vẫn thẳng thắn cảnh báo, giai đoạn đầu vẫn sẽ có nhiều lúng túng, nhất là với những hộ chưa có thiết bị công nghệ hoặc chưa quen thao tác trên môi trường mạng. Trước đây, hộ khoán chỉ cần nhận thông báo thuế do cơ quan thuế ấn định; nay họ phải tự kê khai và chịu trách nhiệm pháp lý, nên tâm lý e dè là điều dễ hiểu.

Thế nên, theo bà Cúc cùng, với chính sách, sự đồng hành của doanh nghiệp công nghệ được đánh giá là nhân tố quyết định thành công. Các nền tảng như Sapo, MISA, KiotViet… đang triển khai nhiều gói hỗ trợ miễn phí phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử, giúp hộ kinh doanh dễ dàng thực hiện nghĩa vụ thuế mà không phải đầu tư lớn.

Ông Mai Sơn cho biết thêm, sau khi giai đoạn trải nghiệm kết thúc, hệ thống kê khai chính thức sẽ vận hành đồng bộ với thời điểm bỏ thuế khoán vào ngày 1/1/2026. Cục Thuế sẽ bố trí lực lượng hỗ trợ tại trung tâm hành chính, chợ, tuyến phố, đồng thời mở rộng kênh tư vấn trực tuyến để kịp thời hướng dẫn, giải đáp cho người dân.

Nhờ đó, “với tính minh bạch, công bằng và thuận tiện mà phương pháp mới mang lại, quá trình chuyển đổi này không chỉ giúp thu đúng, thu đủ, mà còn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và tạo động lực phát triển bền vững cho khu vực hộ kinh doanh”, lãnh đạo Cục Thuế khẳng định.

MINH PHƯƠNG