Ngành thủy sản năm 2024: Cá tra hóa rồng?

Sản lượng xuất khẩu cá tra trong năm 2023 của Việt Nam đạt 805,3 nghìn tấn (giảm 7,32% so cùng kỳ), kim ngạch xuất khẩu đạt 1.846 triệu USD (cũng giảm mạnh 24,51% so cùng kỳ). Do 7 tháng đầu năm 2023, thị trường nhập khẩu chính bị ảnh hưởng bởi lạm phát và hàng tồn kho từ năm trước còn dư nhiều. Sau đó sản lượng xuất khẩu tăng trưởng trở lại từ 9-32% so cùng kỳ, nhờ nhu cầu hồi phục khi các dịp lễ hội phương Tây đến gần.

Do nhu cầu nhập khẩu thêm cá tra chưa cao nên giá cá tra xuất khẩu vẫn duy trì đà giảm, tại thời điểm tháng 12/2023, giá cá tra xuất khẩu trung bình ở mức 2,13 USD/kg (giảm 10% so cùng kỳ, mức giảm này đã thu hẹp khoảng 7-11% so với biến động lớn nhất từ hồi tháng 6/2023).

Về triển vọng ngành, VCBS cho rằng một phần phụ thuộc vào kết quả cuối cùng về thuế chống bán phá giá ở Mỹ.

Kết quả sơ bộ về đợt rà soát cho thuế chống bán phá giá đem lại nhiều triển vọng cho ngành xuất khẩu cá tra của Việt Nam cho năm 2024, khi mức thuế suất giảm 94% so với năm ngoái, giúp sản phẩm cá tra của Việt Nam có sức cạnh tranh hơn khi xuất khẩu vào thị trường Mỹ.

Cụ thể, ngày 1/9/2023 vừa qua, Bộ thương mại Mỹ đã công bố kết quả sơ bộ đợt xem xét hành chính lần thứ 19 (POR 19) đối với cá tra phi lê đông lạnh Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Mỹ trong giai đoạn 1/8/2021-31/7/2022. Theo đó, hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam sẽ được hưởng mức thuế chống bán phá giá là 0,14 USD/kg (giảm 94% so cùng kỳ), đáng chú ý có IDI. Những doanh nghiệp như VHC và ANV sẽ tiếp tục được hưởng mức thuế 0 USD/kg.

Kết quả cuối cùng sẽ được công bố sau 120 ngày kể từ ngày công bố kết luận sơ bộ của Bộ thương mại, tức là vào khoảng cuối tháng 2 hoặc đầu tháng 3/2024.

Thứ hai, nhu cầu tiêu dùng ở Mỹ được dự báo sẽ phục hồi trong năm 2024. Dự kiến trong năm 2024, Fed sẽ có 6 đợt cắt giảm lãi suất để thúc đẩy hoạt động kinh doanh, buôn bán sôi động trở lại. Trong tháng 12/2023, lạm phát của Mỹ tăng nhẹ hơn kỳ vọng ở mức 3,4% so cùng kỳ và 0,3% so tháng trước, tuy nhiên, Fed vẫn không có động thái thay đổi kế hoạch của mình. Fed Watch cho rằng xác suất để Fed bắt đầu cắt giảm lãi suất từ tháng 3 là 69%.

Chỉ số tiêu dùng cá nhân (PCE) của Mỹ đang có những diễn biến tích cực, cho thấy tiêu dùng ở quốc gia này đang được cải thiện. Cụ thể, trong năm 2023, độ giảm của chỉ số PCE thu hẹp dần so với năm trước, trong tháng 11/2023, chỉ số PCE tăng 0,1% so cùng kỳ (lần đầu tiên tăng trở lại kể từ tháng 2/2022).

Tỷ lệ hàng tồn kho/ doanh thu cho mặt hàng thực phẩm của Mỹ vẫn đang trong xu hướng hướng tăng và chưa đạt mức đỉnh kể từ năm 2019, dự báo mặt hàng thực phẩm sẽ vẫn tiếp tục được dự trữ thêm trong năm 2024.

Thứ ba, giá xuất khẩu cá tra được dự báo sẽ tăng trở lại trong năm 2024.

Cá minh thái của Nga (mặt hàng thay thế cho cá tra ở phương Tây) sẽ bị giảm lợi thế cạnh tranh trong năm 2024 do Mỹ và Châu Âu áp dụng biện pháp trừng phạt lên Nga thông qua mức thuế xuất khẩu. Từ đầu năm 2024, EU tuyên bố áp dụng mức thuế 13,7% cho tất cả các sản phẩm phile cá minh thái từ Nga và từ nước thứ 3 nhưng có nguồn gốc ở Nga. Từ cuối tháng 12/2023, Mỹ bổ sung lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm thủy sản được chế biến ở quốc gia thứ 3 nhưng có nguồn gốc từ Nga, điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến nguồn cung ở Alaska khi 35% sản lượng hải sản ở đây đều là cá minh thái Nga sơ chế ở Trung Quốc. Ngoài ra, các nhà xuất khẩu cá minh thái khác cũng phải đối diện với mức thuế mới 4-7% cao hơn so với năm ngoái.

Chi phí nguyên liệu đầu vào tăng, cùng nguồn cung sụt giảm sẽ là động lực giúp giá cá tra xuất khẩu tăng trở lại trong năm 2024. Cụ thể: (1) Giá cá giống đang tăng trở lại do nguồn giống đang bị khan hiếm khi dịch bệnh gan thận mủ lan rộng ở nhiều ao nuôi, các doanh nghiệp có chu trình khép kín sẽ kiểm soát được chi phí tốt hơn các hộ nuôi nhỏ lẻ. (2) Nguồn cung cá da trơn ở Mỹ đang có tín hiệu giảm khi lượng hàng tồn kho của 3 bang lớn 6T/2023 chỉ tăng nhẹ 1% so cùng kỳ (trong khi cùng kỳ năm 2022 tăng 8%).

Trong bối cảnh đó, VCBS đã đưa ra khuyến nghị cho 3 cổ phiếu gồm ANV, VHC và IDI.

Đối với CTCP Nam Việt (HoSE: ANV), năm 2023 tổng doanh thu thuần của đạt 4.439 tỷ đồng (giảm 9% so cùng kỳ), trong đó doanh thu mảng cá tra đạt 4.316 tỷ (giảm 9% so cùng kỳ), mảng điện mặt trời đạt 106 tỷ (giảm 1% so cùng kỳ), doanh thu các mảng khác đạt 17 tỷ (giảm 74% so cùng kỳ). Biên lợi nhuận gộp của mảng cá tra đạt 9% (giảm 29% so cùng kỳ), mảng điện mặt trời giảm 11% so cùng kỳ về mức 79%.

Cơ cấu doanh thu của ANV vẫn tập trung nhiều hơn vào thị trường Trung Quốc & Hong Kong do nền kinh tế sau khi mở cửa trở lại có nhu cầu cao dồn nén trong thời gian dài. Tỷ trọng doanh thu tại thị trường Mỹ tăng nhẹ 4% yoy, cho thấy quá trình quay lại thị Mỹ của ANV vẫn diễn ra thuận lợi.

Tiếp đà tăng trưởng tại Mỹ. Sau khi ghi nhận kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 8 triệu USD (tăng 300% so cùng kỳ) vào Mỹ trong 2023, VCSC kỳ vọng ANV sẽ tiếp tục duy trì tăng trưởng tại đây nhờ (1) tiếp tục được hưởng mức thuế chống bán phá giá là 0% (theo POR19); (2) Tồn kho cá tra tại Mỹ có dấu hiệu giảm hỗ trợ giá cá hồi phục, (3) Nguồn cung cá minh thái và Mỹ bị hạn chế

Doanh số tại Trung Quốc tiếp tục được đẩy mạnh, công ty đang mở rộng tập khách hàng tại Bắc Kinh và Quảng Châu.

Doanh thu nội địa tăng 63% so cùng kỳ, do ANV đã hợp tác với Bách Hóa Xanh từ tháng 3/2023 để tiếp cận thị trường nội địa.

Trong khi đó, chi phí đầu vào được kỳ vọng giảm nhờ xu hướng giá ngũ cốc tiếp tục đi xuống và dự báo thời tiết chuyển sang ôn hòa hơn trong năm tới.

Mảng C&G của ANV đã bắt đầu có doanh thu ở cuối quý 4/2023. ANV dự định sẽ tiếp tục triển khai giai đoạn 2 và 3 để nâng công suất từ 780 lên 1.200 và 2.400 tấn/ năm.

Do đó, VCSC dự báo, doanh thu thuần và lợi nhuận gộp của mảng C&G sẽ đạt lần lượt là 85 tỷ và 2,5 tỷ trong năm 2024.

VCSC dự báo năm 2024 và 2025 của ANV

Đối với CTCP Vĩnh Hoàn (HoSE: VHC), trong năm 2023, doanh thu thuần đạt 10.039 tỷ, giảm 24% so cùng kỳ. Trong đó, doanh thu mảng chính là cá tra giảm 26% so cùng kỳ, trừ doanh thu các sản phẩm từ gạo tăng 44% so cùng kỳ, doanh thu các mảng còn lại giảm từ 6-25% so cùng kỳ. Lợi nhuận sau thuế năm 2023 của VHC đạt 949,6 tỷ đồng (giảm 52,82% so cùng kỳ).

Tỷ trọng doanh thu xuất sang thị trường Mỹ trong năm 2023 giảm 11% về mức 30% trên tổng doanh thu, trong khi tỷ trọng doanh thu xuất sang Trung Quốc và Chây Âu đều tăng 2%. Như vậy, nhu cầu suy yếu ở thị trường chủ đạo - Mỹ là nguyên nhân khiến kết quả kinh doanh của VHC kém hơn so với năm trước.

Tương tự như ANV, VHC cũng được hưởng lợi từ thị trường Mỹ khi: (1) VHC dự kiến sẽ vẫn được hưởng mức thuế chống bán phá giá 0%; (2) Giá cá tra xuất khẩu sẽ được cải thiện nhờ nhu cầu ở Mỹ sẽ cải thiện hơn trong năm 2024 khi lượng tồn kho bước vào chu kỳ giảm; (3) Biên lợi nhuận sẽ được cải thiện nhờ chi phí nguyên liệu đầu vào cho thức ăn nuôi cá giảm.

Dự báo doanh thu xuất khẩu sang Mỹ năm 2024 của VHC sẽ đạt khoảng 4.010 tỷ (tăng 35% so cùng kỳ). Doanh thu mảng cá tra của VHC sẽ đạt 7.798 tỷ (tăng 6% so cùng kỳ).

VHC cũng đã tiến hành mở rộng dây truyền sản xuất nhà máy C&G trong năm 2023, công suất mảng C&G sẽ tăng 50% sau khi hoàn thành. Dự kiến, mảng C&G sẽ phục vụ chủ yếu cho thị trường Châu Âu với mức doanh thu thuần và lợi nhuận gộp cho năm 2024 đạt lần lượt là 1.136 tỷ và 466 tỷ đồng.

VCSC dự báo năm 2024 và 2025 của VHC

Với CTCP Đầu tư và Phát triển Đa quốc gia (HoSE: IDI), trong năm 2023, doanh thu thuần và lợi nhuận gộp của IDI đạt lần lượt là 7.221 tỷ đồng (giảm 9% so cùng kỳ) và 88 tỷ (giảm 84% so cùng kỳ). Trong đó doanh thu mảng cá tra đạt giảm 19%, mảng phụ phẩm từ cá giảm 2%, mảng thức ăn chăn nuôi và dịch vụ tăng lần lượt là 2% và 3%, mảng bất động sản giảm mạnh 59%.

Tỷ trọng doanh thu vẫn duy trì tương đối ổn định so với năm trước. Tuy nhiên, có sự dịch chuyển nhẹ khoảng 3% sang thị trường Trung Quốc và 2% sang thị trường Hong Kong khi nền kinh tế mở cửa trở lại, nhu cầu dồn nén nhiều từ năm cũ.

Dự kiến nhà máy chế biến cá tra fillet số 3 của IDI sẽ được hoàn thiện trong quý III/2024, nâng tổng công suất chế biến cá tra fillet thêm 400 tấn nguyên liệu/12 giờ/ ngày. VCBS dự báo tổng sản lượng xuất khẩu của IDI dự kiến sẽ đạt khoảng 64 nghìn tấn (tăng 42% so cùng kỳ) trong năm 2024.

Theo dự thảo POR19 của Bộ thương mại Mỹ, IDI sẽ được hưởng mức thuế chống bán phá giá mới là 0,14 USD/kg (giảm 94% so cùng kỳ). Điều này sẽ làm tăng lợi thế cạnh tranh cho sản phẩm cá tra xuất khẩu của doanh nghiệp. Theo dự phóng của chúng tôi, doanh thu xuất khẩu cá tra của IDI trong năm 2024 sẽ đạt khoảng 3.263 tỷ (tăng 13% so cùng kỳ).

Bên cạnh đó, IDI cũng đã lên kế hoạch để nâng khả năng tự chủ từ 85% lên 90% thông qua việc: (1) Nâng công suất nhà máy bột cá lên 600 tấn nguyên liệu/ngày; (2) Mở rộng vùng nuôi liên kết thêm 450 ha để chuẩn bị nguồn nguyên liệu khi nhà máy số 3 hoàn thiện. Nhờ tự chủ được nguồn nguyên liệu và kiểm soát chất lượng nuôi trồng thủy sản tốt hơn, dự kiến IDI sẽ cắt giảm được chi phí, nâng biên lợi nhuận thêm khoảng 4% cho mảng cá tra trong năm 2024.

VCSC dự báo năm 2024 và 2025 của IDI

Minh An