Ngành xây dựng Việt Nam cần tái cấu trúc toàn diện, hướng tới mục tiêu Net Zero

VSCF 2025 vinh danh 17 doanh nghiệp tiên phong phát triển bền vững trong ngành xây dựng Việt Nam.

Diễn đàn Phát triển bền vững ngành Xây dựng Việt Nam 2025 (VSCF 2025) được tổ chức ngày 19/12/2025, tại TP. Hồ Chí Minh, đã khẳng định một thông điệp rõ ràng: Phát triển bền vững không còn là xu hướng, mà đã trở thành chuẩn mực bắt buộc đối với ngành xây dựng Việt Nam.

Sự kiện do Hiệp hội Xây dựng và Vật liệu xây dựng TP. Hồ Chí Minh (SACA) chủ trì, với sự bảo trợ của Bộ Xây dựng; Bộ Nông nghiệp và Môi trường; UBND TP. Hồ Chí Minh; Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã thu hút sự tham gia của hơn 500 đại biểu, gồm lãnh đạo các cơ quan quản lý nhà nước, chuyên gia, doanh nghiệp xây dựng – vật liệu, tổ chức tài chính, tổ chức quốc tế và các hiệp hội nghề nghiệp.

VSCF 2025 được định vị là diễn đàn thường niên cấp quốc gia, đóng vai trò nền tảng đối thoại chính sách – kết nối doanh nghiệp – thúc đẩy chuyển đổi xanh cho ngành xây dựng.

NGÀNH XÂY DỰNG TRƯỚC SỨC ÉP CHUYỂN ĐỔI XANH

Theo Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), lĩnh vực xây dựng và vận hành công trình hiện chiếm khoảng 37% tổng lượng phát thải CO₂ liên quan đến năng lượng toàn cầu và tiêu thụ 34% tổng năng lượng thế giới. Tại Việt Nam, xây dựng cũng là một trong những ngành phát thải lớn, đồng thời giữ vai trò then chốt trong phát triển hạ tầng, đô thị và tăng trưởng kinh tế.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Bùi Xuân Cường, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh, nhấn mạnh VSCF 2025 không chỉ là sự kiện chuyên môn, mà còn là không gian hội tụ các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp nhằm cùng tìm kiếm lời giải cho tương lai ngành xây dựng Việt Nam trong kỷ nguyên kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Ông Bùi Xuân Cường: "TP. Hồ Chí Minh đã đi đầu trong nhiều chương trình thúc đẩy xây dựng bền vững".

Theo ông Cường, trên bình diện toàn cầu, đến năm 2050, khoảng 70% dân số thế giới sẽ sinh sống tại các đô thị, kéo theo nhu cầu rất lớn về nhà ở, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội. Nếu không thay đổi mô hình phát triển, ngành xây dựng sẽ trở thành “điểm nghẽn” trong nỗ lực giảm phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Tại Việt Nam, xây dựng hiện đóng góp khoảng 6–7% GDP, đồng thời có tác động lan tỏa mạnh đến các ngành công nghiệp vật liệu, năng lượng và dịch vụ. “Việc thúc đẩy công trình xanh, vật liệu xây dựng thân thiện môi trường và tiết kiệm năng lượng sẽ quyết định chất lượng tăng trưởng dài hạn của nền kinh tế”, lãnh đạo UBND TP. Hồ Chí Minh khẳng định.

Riêng TP.Hồ Chí Minh – đô thị đặc biệt, trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước – hiện đóng góp khoảng 20–22% GDP quốc gia, với mật độ xây dựng cao và tốc độ đô thị hóa nhanh. Điều này khiến yêu cầu phát triển bền vững trong xây dựng không chỉ mang tính chiến lược, mà còn mang tính sống còn đối với năng lực cạnh tranh và chất lượng sống của đô thị.

TỪ CÔNG TRÌNH XANH ĐẾN TÁI CẤU TRÚC TOÀN CHUỖI GIÁ TRỊ

Thực tế thời gian qua cho thấy, TP.Hồ Chí Minh đã đi đầu trong nhiều chương trình thúc đẩy xây dựng bền vững: phát triển đô thị thông minh, chuyển đổi số trong quản lý xây dựng, khuyến khích công trình xanh và tiết kiệm năng lượng, cải tạo chung cư cũ, đầu tư hạ tầng chống ngập và thích ứng biến đổi khí hậu.

Đáng chú ý, TP.Hồ Chí Minh là địa phương dẫn đầu cả nước về số lượng dự án áp dụng các bộ tiêu chí công trình xanh như LEED, LOTUS, EDGE, với hàng trăm dự án đã và đang triển khai, qua đó giúp giảm đáng kể tiêu thụ năng lượng và phát thải khí nhà kính.

Tuy nhiên, các diễn giả tại Diễn đàn cũng thẳng thắn chỉ ra những thách thức lớn. Đó là bài toán chi phí đầu tư ban đầu cao của công trình xanh; khoảng trống về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật tiệm cận thông lệ quốc tế; năng lực đổi mới công nghệ, vật liệu ít phát thải còn hạn chế; và đặc biệt là năng lực quản lý rủi ro khí hậu tại các đô thị lớn.

Ông Đinh Ngọc Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết ngành xây dựng Việt Nam đang chịu sức ép kép.

Thứ nhất, sức ép đến từ các hàng rào kỹ thuật mới trong thương mại và đầu tư quốc tế. Điển hình là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU, sẽ sớm áp dụng đối với các sản phẩm như xi măng, thép, đây là những mặt hàng cốt lõi của ngành xây dựng. Nếu không xanh hóa quy trình sản xuất, “cánh cửa xuất khẩu sẽ ngày càng thu hẹp”.

Thứ hai, sức ép đến từ chính điều kiện nội tại của Việt Nam. Theo Ngân hàng Thế giới, Việt Nam cần đầu tư khoảng 368 tỷ USD đến năm 2040 để nâng cao khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu và đạt mục tiêu Net Zero. Điều này đòi hỏi ngành xây dựng không chỉ giảm phát thải, mà còn phải nâng cao khả năng thích ứng của hạ tầng đô thị trước các hiện tượng thời tiết cực đoan và nước biển dâng.

Tại VSCF 2025, nhiều giải pháp mang tính hệ thống đã được thảo luận. Trong đó, chuyển đổi số được coi là nền tảng để “xanh hóa” ngành xây dựng, thông qua đo lường và minh bạch hóa dấu chân carbon, ứng dụng BIM, quản lý năng lượng thông minh và tối ưu vòng đời công trình.

Bên cạnh đó, chiến lược kinh tế tuần hoàn được xem là chìa khóa để giảm phụ thuộc tài nguyên thiên nhiên. Việc tái sử dụng phế thải công nghiệp và nông nghiệp làm nguyên liệu cho xi măng, bê tông phát thải thấp không chỉ giúp giảm phát thải, mà còn tạo ra chuỗi giá trị mới cho ngành vật liệu xây dựng.

Một trụ cột quan trọng khác là tài chính xanh và tín chỉ carbon. Khi các yêu cầu ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) ngày càng trở thành điều kiện tiếp cận vốn và thị trường, doanh nghiệp xây dựng buộc phải thay đổi tư duy từ “tuân thủ” sang “chủ động đầu tư” cho phát triển bền vững.

Ông Đinh Ngọc Tuấn: "Ngành xây dựng Việt Nam đang chịu sức ép kép".

Chủ đề của Diễn đàn năm nay: “Hội tụ và hợp tác để thúc đẩy xây dựng bền vững tại Việt Nam” được các diễn giả đánh giá là phù hợp với bối cảnh hiện nay. Phát triển bền vững chỉ có thể đạt được khi có sự hội tụ của chính sách – tài chính – công nghệ – thị trường, cùng với hợp tác chặt chẽ giữa khu vực công và khu vực tư nhân.

VSCF 2025 được kỳ vọng không dừng lại ở một diễn đàn thảo luận, mà sẽ trở thành nền tảng đối thoại thường niên, nơi các sáng kiến, mô hình và khuyến nghị chính sách được chuyển hóa thành hành động cụ thể.

Về phía cơ quan quản lý, Cục Biến đổi khí hậu cam kết tiếp tục đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc thực hiện các quy định về giảm phát thải, thích ứng với biến đổi khí hậu và tiếp cận các cơ chế tài chính xanh.

Tổng thể, VSCF 2025 cho thấy ngành xây dựng Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng. Trong bối cảnh cam kết Net Zero, biến đổi khí hậu và các “luật chơi” mới của thương mại toàn cầu, phát triển bền vững không còn là lựa chọn mang tính hình ảnh, mà là điều kiện tiên quyết để tồn tại và cạnh tranh.

Việc tái cấu trúc ngành xây dựng theo hướng xanh, tuần hoàn và phát thải thấp sẽ không chỉ giúp Việt Nam thực hiện cam kết quốc tế, mà còn nâng cao chất lượng tăng trưởng, khả năng chống chịu của hạ tầng và vị thế của doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Trưởng Ban tổ chức VSCF 2025, ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch SACA chia sẻ, Diễn đàn mang trong mình một thông điệp xuyên suốt: liên kết để chuyển đổi, chuyển đổi để dẫn dắt tương lai. Lần đầu tiên tại Việt Nam, các hệ chuẩn công trình xanh quốc tế như LEED, LOTUS, EDGE và BRI cùng hiện diện trong một không gian đối thoại thống nhất. Điều này cho thấy một tín hiệu rất rõ: ngành xây dựng Việt Nam đã sẵn sàng hội nhập, sẵn sàng tiếp cận những chuẩn mực cao hơn, minh bạch hơn và bền vững hơn.

Ban tổ chức cũng kỳ vọng: “VSCF 2025, với vai trò là điểm hội tụ của chính sách, tri thức và thực tiễn, đang góp phần đặt những viên gạch đầu tiên cho quá trình chuyển đổi đó, một quá trình dài hạn, nhiều thách thức nhưng không thể đảo ngược đối với ngành xây dựng Việt Nam”.

Nguyệt Hà