Ngập lụt diện rộng thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nói gì?

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến đã chỉ rõ nguyên nhân gây ngập lụt thời gian qua. Ảnh: CP

Nguyên nhân gây ngập lụt từng vùng

Thứ trưởng Bộ NN&MT Phùng Đức Tiến cho biết, các giải pháp, nguồn lực để phòng, chống ngập úng cho sản xuất nông nghiệp và hỗ trợ ngập úng đô thị, khu dân cư tập trung đã được xác định trong các quy hoạch thủy lợi phòng chống thiên tai và một số đề án tại các vùng thủy lợi lớn.

“Việc chống ngập úng trong nội vùng các thành phố, đô thị, khu công nghiệp không thuộc chức năng quản lý nhà nước của Bộ Nông nghiệp và Môi trường mà thuộc thẩm quyền của Bộ Xây dựng” - Thứ trưởng Phùng Đức Tiến lưu ý.

Cũng theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, Bộ NN&MT đã có quy hoạch phòng chống thiên tai được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đây là căn cứ pháp lý trên cơ sở đánh giá hiện trạng để có quy hoạch này. Hằng năm, trước mùa mưa bão, Bộ NN&MT đều có văn bản gửi các địa phương về việc chuẩn bị công tác phòng chống ngập úng, giải quyết các vấn đề về môi trường. Sau bão, Bộ cũng có văn bản chỉ đạo giải quyết các vấn đề môi trường và sản xuất nông nghiệp.

Về quy hoạch, các đề án về các công trình thủy lợi được xây dựng dựa trên điều kiện địa hình, khí tượng thủy văn, mưa lũ, được tổng kết trong nhiều năm.

Đối với vùng miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ, nguyên nhân gây ra lũ, ngập chủ yếu do nước tập trung ở các vùng núi cao, chảy tràn bờ các dòng sông, gây ngập trên diện rộng. Do vậy, giải pháp tập trung chủ yếu vào việc tăng khả năng tiêu thoát úng, đắp đê bảo vệ các vùng, khu đô thị quan trọng. Khu vực Thái Nguyên, Bắc Giang và một số tỉnh bị ngập vừa rồi, chúng ta thấy rất rõ giải pháp này rất trúng, phù hợp với điều kiện vùng miền núi phía Bắc.

Đối với vùng Đồng bằng sông Hồng, ngập úng chủ yếu do mưa. Bởi vậy, giải pháp chính là xây dựng các trạm bơm tiêu thoát nước chủ động ra sông, đồng thời tăng cường gia cố hệ thống đê điều bảo vệ vùng. Vừa rồi, Hà Nội và một số tỉnh tăng cường biện pháp rất quyết liệt để giải quyết ngập úng.

Đối với vùng Đồng bằng sông Cửu Long rộng lớn, tình trạng ngập chủ yếu do lũ từ thượng nguồn, tập trung chủ yếu tràn về biên giới Campuchia. Giải pháp là hoàn thiện hệ thống thủy lợi để kiểm soát lũ nội đồng. Các giải pháp này đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và phù hợp với thực tế.

Hai là Đề án phòng chống sụt lún, sạt lở, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2035 và tầm nhìn 2050.

“Hiện nay, Đảng ủy Bộ đã có tờ trình số 03 ngày 05/6/2025 và tờ trình số 05 ngày 21/10/2025 trình Chính phủ. Đề án xác định các công trình mang tính đa mục tiêu để củng cố, nâng cấp cơ sở hạ tầng phòng chống lụt, sụt lún, sạt lở bờ sông, bờ biển, ngập úng và hạn hán, xâm nhập mặn; đồng thời đề xuất hoàn thiện pháp luật về cơ chế chính sách quản lý nhà nước đối với hạn hán, xâm nhập mặn; xây dựng cơ sở dữ liệu; nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo. Nguồn lực để thực hiện đề án đã được xác định cụ thể trong các quy hoạch và kế hoạch đầu tư công trung hạn và các nhiệm vụ, mục tiêu thường xuyên cho Bộ NN&MT, các bộ liên quan quản lý” - Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nêu rõ.

Ba là Đề án phát triển tổng thể hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải để phục vụ đa mục tiêu và bảo vệ môi trường bền vững. Đề án đã đề xuất các giải pháp phát triển tổng thể công tác thủy lợi theo hướng hiện đại, phục vụ đa mục tiêu; trong đó có các giải pháp liên quan đến giải quyết tình trạng ngập úng cho các khu vực liên quan đến Bắc Ninh, Hưng Yên và thành phố Hải Phòng.

“Bộ NN&MT đã có Công văn 256 ngày 22/10/2025, báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện Đề án, trong đó đã đề xuất cụ thể, phân giao nhiệm vụ cho các bộ, địa phương liên quan; đồng thời, Bộ cũng đề xuất đầu tư trong kế hoạch trung hạn 2026-2030 công trình về quản lý” - Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho hay.

Về vốn, đầu tiên là ngân sách theo phân cấp. Các tỉnh thành, các bộ ngành trên cơ sở được phân cấp lập dự án, phê duyệt và sử dụng nguồn ngân sách nhà nước. Thứ hai là những nguồn hỗ trợ quốc tế. Thứ ba là vốn vay thương mại. Thứ tư là nguồn cộng đồng và xã hội. Chúng ta phải tập trung cả bốn nguồn lực này thì mới đảm bảo giải quyết được những vấn đề lớn xảy ra ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế - xã hội.

Quang cảnh Họp báo. Ảnh: HỒNG NHUNG

Xây dựng kịch bản ứng phó với thiên tai từ sớm, từ xa

Liên quan đến câu hỏi về rà soát, đánh giá công tác dự báo cũng như phòng chống thiên tai, đề ra phương hướng căn cơ, kịch bản ứng phó trong thời gian tới, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho hay, từ đầu năm 2025 đến nay, thiên tai diễn ra dồn dập, khốc liệt trên phạm vi rộng và mang nhiều yếu tố bất thường, vượt mức lịch sử.

Trong đó, 3 cơn bão rất mạnh đổ bộ khu vực miền Trung, mưa lớn cực đoan, lũ vượt lịch sử trên 10 tuyến sông Bắc Bộ và Trung Bộ, ngập lụt rất nghiêm trọng tại các địa phương, các đô thị ở vùng trũng, trong đó có Thủ đô Hà Nội. Thiên tai từ đầu năm đã khiến 300 người mất tích và chết, thiệt hại 69.000 tỷ đồng. Đây là những thiệt hại rất lớn.

Trước diễn biến thiên tai nghiêm trọng, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị tại kết luận số 98, Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Bộ NN&MT chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương chuẩn bị tổ chức Hội nghị toàn quốc về công tác phòng, tránh, khắc phục hậu quả thiên tai với mục đích đánh giá toàn diện, rút ra những bài học kinh nghiệm, đề ra những giải pháp cấp bách trước mắt và lâu dài nhằm chủ động phòng ngừa, hạn chế rủi ro, thiệt hại do thiên tai.

Bộ NN&MT đã phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xây dựng báo cáo chung để phục vụ Hội nghị, trong đó đánh giá toàn diện công tác phòng chống thiên tai vừa qua với 9 nhóm nội dung: Công tác chuẩn bị phòng ngừa; theo dõi giám sát, dự báo, cảnh báo; truyền thông, hướng dẫn kỹ năng, thông tin thiên tai; tổ chức bộ máy; công tác tham mưu, chỉ đạo, phối hợp, điều phối; tổ chức triển khai ứng phó với tất cả các cấp, ngành, địa phương; công tác cứu hộ, cứu nạn; công tác cứu trợ; công tác khắc phục hậu quả, phục hồi thiên tai.

Tất cả các khâu này đều gắn bó với nhau rất linh hoạt trên tinh thần "bốn tại chỗ". Và chính thực hiện việc này một cách chủ động và tích cực, mang tính ngay và luôn, nên nhiều năm qua, nông nghiệp vẫn duy trì tăng trưởng.

10 tháng đầu năm, chúng ta vẫn duy trì đà tăng trưởng. Sản xuất lương thực 39 triệu tấn lúa, đạt 99,2%; thịt các loại là 6,5 triệu tấn. Năm nay, dự kiến khoảng 8,6 triệu tấn, tức là tăng 4,6%. Thủy sản 8,12 triệu tấn, tăng 3,1%, năm nay dự kiến 9,7 triệu tấn. Gỗ rừng trồng được 29 triệu, năm nay dự kiến khoảng 33 - 34 triệu.

Đặc biệt, xuất khẩu 58,13 tỷ, tăng 12,9%. Hơn nữa, thặng dư thương mại 17,59 tỷ, tăng 16,4%. Năm nay chắc chắn chúng ta sẽ về đích xấp xỉ 70 tỷ.

Đồng thời với việc thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, trong các trận thiên tai lớn vừa qua như bão số 13, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ NN&MT tăng cường công tác dự báo, cảnh báo sớm về diễn biến bão, mưa lũ. Đồng thời chỉ đạo các địa phương, bộ, ngành xây dựng kịch bản ứng phó với các cấp rủi ro thiên tai, dự báo và triển khai ứng phó quyết liệt từ sớm, từ xa. Điều này góp phần làm giảm tối đa thiệt hại.

“ Cơn bão số 13 vào Philippines làm 323 người chết và mất tích nhưng vào Việt Nam, cập nhật đến nay chỉ có 8 người chết và mất tích tại các tỉnh Quảng Ngãi, Gia Lai và Đắk Lắk” - Thứ trưởng Phùng Đức Tiến dẫn chứng./.

HỒNG NHUNG