Ngày 16-6, công bố Hiến pháp sửa đổi, bổ sung

Chiều 13-6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ chín, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (lần thứ hai).

Phiên họp chiều 13-6. Ảnh: PT

Giữ quy định về quyền chất vấn của đại biểu HĐND

Trình bày báo cáo, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, Ủy viên Thường trực Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 cho biết: Tuyệt đại đa số ý kiến nhân dân (99,75% trong 280.226.909 lượt ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân) tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; tán thành phạm vi sửa đổi, bổ sung và nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Ủy ban thấy rằng, tại Nghị quyết số 194/2025/QH15, Quốc hội đã xác định rõ phạm vi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này là tập trung vào quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và việc phân định đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương để thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Trên cơ sở nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng ý kiến góp ý của nhân dân và đại biểu Quốc hội, Ủy ban thống nhất tiếp thu, chỉnh lý theo hướng tiếp tục khẳng định các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo theo đúng chủ trương, định hướng của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư; quy định “Công đoàn Việt Nam là đại diện duy nhất của người lao động trong quan hệ lao động ở cấp quốc gia và trong quan hệ quốc tế về công đoàn”.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo. Ảnh: PT

Ông Hoàng Thanh Tùng cho biết, dự thảo cũng tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định cơ quan Trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội; các tổ chức thành viên khác của Mặt trận sẽ thực hiện quyền này thông qua Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Dự thảo Nghị quyết đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do luật định; giữ lại quy định về việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến nhân dân địa phương như quy định hiện hành.

Về quyền chất vấn của đại biểu HĐND, để bảo đảm yêu cầu tiếp tục khẳng định và phát huy vai trò giám sát và thực hiện quyền làm chủ của nhân dân thông qua Hội đồng nhân dân các cấp, Ủy ban tiếp thu ý kiến của nhân dân, của các cơ quan có liên quan, ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội và đề nghị giữ lại quy định về quyền chất vấn của đại biểu HĐND, tức là không sửa đổi, bổ sung Điều 115 của Hiến pháp.

Đại biểu Quốc hội Đoàn Hà Nội tại phiên họp. Ảnh: PT

Ủy ban đề nghị xác định thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là từ ngày được Quốc hội thông qua (dự kiến ngày 16-6-2025); đề nghị Chủ tịch nước thực hiện việc công bố Nghị quyết này ngay trong ngày được Quốc hội thông qua để kịp thời thông tin rộng rãi về nội dung sửa đổi, bổ sung Hiến pháp đến đông đảo cử tri và nhân dân cả nước; đồng thời, đề nghị chỉnh lý quy định của dự thảo Nghị quyết theo hướng khẳng định các đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước kết thúc hoạt động từ ngày 1-7-2025.

Về quy định chuyển tiếp việc chỉ định các chức danh lãnh đạo của HĐND, UBND cấp tỉnh, cấp xã, Ủy ban đã báo cáo cụ thể lý do cần áp dụng cơ chế chỉ định các chức danh lãnh đạo của HĐND, UBND ở các đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp để phù hợp với tính chất hết sức đặc biệt của việc sắp xếp đơn vị hành chính trong năm 2025.

“Cơ chế này chỉ thực hiện từ nay đến hết nhiệm kỳ 2021 - 2026 để phục vụ việc sắp xếp các đơn vị hành chính trong năm 2025 gắn với nội dung được sửa đổi, bổ sung của Hiến pháp (về việc không tổ chức đơn vị hành chính cấp huyện). Sau bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 và các năm tiếp theo, tiếp tục thực hiện bầu nhân sự bình thường theo đúng quy định hiện hành. HĐND sẽ bầu các chức danh của HĐND, UBND”, ông Hoàng Thanh Tùng nói.

Đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa) phát biểu thảo luận. Ảnh: PT

Cần thống nhất mô hình chính quyền đô thị

Thảo luận tại phiên họp, các đại biểu Quốc hội đánh giá việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 có ý nghĩa rất quan trọng, mang tính lịch sử, góp phần mở rộng không gian phát triển của các địa phương, sắp xếp tinh gọn bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đưa chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể gần dân hơn, giải quyết tốt công việc của người dân và doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, các đại biểu Quốc hội cũng đánh giá, trong thời gian qua, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã tích cực trong chuẩn bị dự thảo Nghị quyết, chỉ đạo rất khẩn trương việc tổ chức lấy ý kiến toàn dân, các cấp, các ngành với nhiều hình thức phong phú.

Đóng góp ý kiến hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa) cho rằng quy định các đơn vị hành chính là nội dung được rất nhiều đại biểu Quốc hội, cử tri và nhân dân quan tâm.

“Dự thảo khẳng định mô hình chính quyền địa phương 2 cấp nhưng cấp dưới tỉnh, theo tôi vẫn chưa rõ”, đại biểu nói và cho rằng cần cân nhắc kỹ quy định này để tránh nhiều cách hiểu khác nhau về đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh.

“Tôi đề nghị quy định cụ thể các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm 2 cấp: cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các xã, phường, đặc khu”, đại biểu đề xuất.

Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) thảo luận. Ảnh: PT

Để bảo đảm sự thống nhất mô hình chính quyền địa phương cấp xã nói chung và mô hình chính quyền đô thị tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng (đang thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị - PV), đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) đề nghị Quốc hội cân nhắc, xem xét cho phép tại thành phố Hồ Chí Minh (sau sáp nhập) từ ngày 1-7-2025, chính quyền địa phương cấp phường có HĐND phường hoặc mô hình HĐND phường lâm thời.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị) cho rằng, Hiến pháp là văn bản pháp lý có tính nguyên tắc, có giá trị nền tảng lâu dài. Việc liệt kê cụ thể các tổ chức chính trị - xã hội trong Hiến pháp dễ dẫn tới bất cập khi thực hiện yêu cầu đổi mới tổ chức hệ thống chính trị hoặc phát sinh tổ chức chính trị - xã hội mới nhưng Hiến pháp không kịp điều chỉnh.

“Hiến pháp chỉ nên quy định Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên là đủ. Việc nêu tên cụ thể 5 tổ chức trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam vô hình trung tạo ra rào cản pháp lý cho sự ra đời, phát triển của các tổ chức chính trị - xã hội, nghề nghiệp trong tương lai, không phù hợp với yêu cầu mở rộng dân chủ xã hội chủ nghĩa trong kỷ nguyên mới”, đại biểu nói.

Về việc chỉ định các chức danh lãnh đạo của HĐND, UBND cấp tỉnh, cấp xã, đại biểu Lê Xuân Thân (Đoàn Khánh Hòa) đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu chuyển sang một nghị quyết khác, cụ thể là Nghị quyết thi hành Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Đại biểu Trần Văn Tiến (Đoàn Vĩnh Phúc) phát biểu. Ảnh: PT

Đại biểu Trần Văn Tiến (Đoàn Vĩnh Phúc) cho rằng, Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân không tổ chức ở cấp xã mà tổ chức theo khu vực. Do đó, đại biểu HĐND cấp xã không thể chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân khu vực được. “Nếu có thì tổ chức như thế nào?”, đại biểu đặt vấn đề.

Tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, lần sửa đổi này chỉ quy định khái quát về đơn vị hành chính, để quá trình phát triển có thể đáp ứng được yêu cầu khi cần thiết, có thể có loại đơn vị hành chính mới.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có văn bản gửi Văn phòng Chủ tịch nước, đề nghị báo cáo Chủ tịch nước ngay trong ngày Quốc hội thông qua Nghị quyết (ngày 16-6), Chủ tịch nước sẽ ký lệnh công bố, đồng thời buổi chiều cùng ngày sẽ tổ chức họp báo công bố.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu kết luận. Ảnh: PT

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định giao Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội khẩn trương nghiên cứu, tham mưu Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 chỉnh lý và hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, trình Quốc hội xem xét, thông qua vào sáng 16-6.

Cùng ngày, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Tiến Thành