Ngày càng nhiều việc làm bị thay thế bởi AI: Đáng lo hay đáng phải hành động ngay lập tức

Lao động luôn phải cập nhật kỹ năng để đảm bảo vị trí việc làm trong thời đại AI ngày càng lên ngôi. Ảnh minh họa: Getty Image/Báo Điện tử ĐCSVN

Cụ thể, theo báo cáo khảo sát 750 lãnh đạo doanh nghiệp sử dụng AI từ ResumeBuilder, 37% những người được hỏi cho biết, công nghệ này đã và đang thay thế lao động truyền thống vào năm 2023. Trong khi đó, 44% cho rằng với hiệu quả mà AI mang lại, sẽ có đợt sa thải lao động vào năm 2024.

Tuy nhiên, ngay cả giữa những báo cáo về việc sa thải nhân viên, do AI đã thay thế nhiều vị trí việc làm, nhiều chuyên gia vẫn không đồng tình với quan điểm của Giám đốc Elon Musk.

Nói rõ hơn, Julia Toothacre, nhà chiến lược về lý lịch và nghề nghiệp tại ResumeBuilder nhận ra rằng, những con số từ nghiên cứu của họ có thể không phản ánh chính xác bối cảnh kinh doanh rộng lớn của thực tế, bởi theo bà, vẫn còn nhiều tổ chức truyền thống và doanh nghiệp nhỏ không nắm bắt công nghệ theo cách mà các tập đoàn và doanh nghiệp lớn đã làm.

Sa thải là một thực tế, nhưng công nghệ AI cũng đang cho phép các nhà lãnh đạo doanh nghiệp tái cơ cấu và xác định lại công việc họ đang làm.

Trong một ý kiến khác có liên quan, Người sáng lập Leet Resumes and Ladders Marc Cenedella cho biết, với việc AI chỉ giải quyết công việc dựa trên nhiệm vụ, con người vẫn có cơ hội tiến lên và đạt được thành công mà không ai, hay không có công nghệ nào có thể thay thế được.

“Đối với toàn bộ nền kinh tế, người lao động có thể tập trung vào việc tích hợp, cơ cấu hoặc xác định công việc dựa trên nhiệm vụ là gì”, ông Marc Cenedella chia sẻ.

Lao động cổ trắng và AI “lấy con người làm trung tâm”

Lao động cổ trắng là những người làm công ăn lương có trình độ học vấn trên đại học (một số người có trình độ đại học), có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao, tỷ lệ lao động trí óc và lao động sáng tạo cao, chủ yếu làm việc trong các văn phòng.

Theo Báo cáo về trạng thái AI tại nơi làm việc năm 2023 của Asana, nhân viên cho biết, 29% nhiệm vụ công việc của họ có thể được thay thế bằng AI. Tuy nhiên, Asana đã đề xuất cái gọi là “AI lấy con người làm trung tâm”, nhằm tìm cách nâng cao khả năng và sự hợp tác của con người, thay vì để AI thay thế hoàn toàn lao động truyền thống.

Báo cáo chỉ ra rằng, mọi người càng hiểu nhiều về AI lấy con người làm trung tâm, họ càng có được niềm tin vững mạnh rằng nó sẽ có tác động tích cực đến công việc của họ.

Được biết, nhân viên văn phòng và lao động cổ trắng chiếm từ 19,6% - 30,4% tổng số người có việc làm trên toàn cầu, theo số liệu cung cấp bởi Liên hiệp quốc. Các công cụ phân tích và truyền thông đã định hướng lại công việc tri thức trong nhiều năm qua và đưa ra nhận định rằng, “AI nên được coi là một bước phát triển khác trong quá trình thay đổi liên tục và lâu dài này”.

Nhưng tính đến năm 2022, 34% dân số toàn cầu vẫn không có quyền truy cập internet. Vì vậy, bất kỳ cuộc thảo luận nào xung quanh tác động của AI đến việc sa thải và khả năng tái cơ cấu công việc cũng cần phải bao gồm việc thảo luận về khoảng cách đang ngày càng lớn hơn giữa người có kỹ năng công nghệ và người không có kỹ năng này.

Trách nhiệm cá nhân của người lao động và việc mày mò AI

Theo các chuyên gia đang tìm cách tránh tình trạng dư thừa trong môi trường việc làm được hỗ trợ bởi AI, hiện có một số bước cần thực hiện.

Trong đó, việc trở thành một chuyên gia cổ trắng hiện đại, bản thân mỗi lao động phải có tinh thần trách nhiệm. Người sáng lập Leet Resumes and Ladders Marc Cenedella giải thích: “Một phần công việc của mỗi lao động là tiếp tục phát triển các kỹ năng mới. Nếu bạn học phần mềm nào đó cách đây 5 năm thì hiện tại, điều đó vẫn chưa đủ. Ngay hôm nay, bạn phải học thêm phần mềm mới”.

Lời khuyên được ông Marc Cenedella đưa ra là hãy hiểu AI có tác động như thế nào đến vị trí việc làm của mỗi cá nhân. “Ít nhất bạn cũng phải biết điều gì có thể xảy ra để hành động, đảm bảo vị trí việc làm của mình, thay vì chẳng biết gì”.

Có thể nói rằng, mặc dù tình trạng sa thải nhân viên đang diễn ra là do hệ thống AI hiện tại, nhưng không có bằng chứng lịch sử nào cho thấy những tiến bộ công nghệ như thế này sẽ dẫn đến tình trạng thất nghiệp hàng loạt. Do đó, lực lượng lao động vốn có kiến thức, chuyên môn và năng lực công nghệ ngày một cải thiện có thể mang lại những công việc “có giá trị cao hơn”, năng suất hơn mà AI chưa thể thay thế.

HẠNH NHI (Lược dịch từ CNBC)