Ngày KH-CN Việt Nam 18.5: Khơi dậy đam mê, kiến tạo tương lai

Ngày 18.5 là dịp để chúng ta cùng nhau nhìn lại những thành tựu đáng tự hào, tôn vinh những đóng góp thầm lặng của đội ngũ trí thức, các nhà khoa học, kỹ sư, và hơn hết là khơi dậy niềm đam mê, tình yêu với KH-CN trong toàn xã hội, đặc biệt là thế hệ trẻ.

KH-CN đóng vai trò là nền tảng

Hiện ngành KH-CN tập trung triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị. Nghị quyết xác định phát triển KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là yếu tố then chốt, điều kiện tiên quyết và thời cơ tốt nhất để Việt Nam bứt phá, hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới.

Điều này thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước đối với vai trò then chốt của KH-CN trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, KH-CN càng trở thành động lực quan trọng, quyết định năng lực cạnh tranh và sự phát triển bền vững của đất nước.

KH-CN đóng vai trò là nền tảng, là chìa khóa để hiện thực hóa những mục tiêu chiến lược - Ảnh: Internet

Nhìn lại chặng đường đã qua, KH-CN Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trên nhiều lĩnh vực. Từ nông nghiệp với các giống cây trồng, vật nuôi năng suất cao, chất lượng tốt, đến công nghiệp với những ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất, chế tạo, cũng như chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của Internet và các nền tảng số.

Số lượng công bố khoa học quốc tế tăng lên, cho thấy sự hội nhập sâu rộng hơn vào cộng đồng khoa học thế giới. Công nghệ thông tin và truyền thông đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, như tài chính, ngân hàng, thương mại điện tử, và quản lý nhà nước, mang lại hiệu quả, tiện lợi cao hơn…

Tất cả những thành tựu này đều có dấu ấn đậm nét của trí tuệ và sự cống hiến của các nhà khoa học Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ KH-CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: “Khoa học không chỉ nằm trong phòng thí nghiệm, trên trang sách, mà phải đi vào cuộc sống, giải những bài toán lớn của quốc gia, mang lại ấm no, hạnh phúc cho nhân dân”.

Có thể thấy năm nay, Ngày KH-CN Việt Nam (18.5) mang một ý nghĩa đặc biệt khi đất nước đang tập trung đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số. KH-CN đóng vai trò là nền tảng, là chìa khóa để hiện thực hóa những mục tiêu chiến lược này.

Các lĩnh vực, như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data), công nghệ chuỗi khối (Blockchain)... đang mở ra những cơ hội to lớn, đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ về nghiên cứu và phát triển, cũng như việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Những hoạt động, như triển lãm khoa học, hội thảo chuyên đề, các cuộc thi sáng tạo... không chỉ cung cấp kiến thức mà còn khơi dậy niềm đam mê khám phá, tinh thần nghiên cứu khoa học trong các em học sinh, sinh viên.

Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cùng lãnh đạo Bộ KH-CN tham quan Triển lãm tại Ngày hội KH-CN Việt Nam - Ảnh: BTC

Giải phóng sự sáng tạo cho KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Theo Bộ trưởng Bộ KH-CN, Nghị quyết 57 là “khoán 10” cho KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Mong muốn của chúng ta là từ chỗ thiếu KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Việt Nam sẽ tiến tới đủ, thừa, xuất khẩu và xuất khẩu lớn về KH-CN, đổi mới sáng tạo, giống như nước ta đã làm được với nông nghiệp.

Nghị quyết khoán 10 là giải phóng sức lao động, Nghị quyết 57 là giải phóng sự sáng tạo. Tinh thần chung của cả Nghị quyết khoán 10 và Nghị quyết 57 là quản lý theo mục tiêu, không quản cách làm, là trao quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm cho người làm, chấp nhận rủi ro và đánh giá dựa trên hiệu quả tổng thể, là người làm được hưởng lợi từ thành quả lao động và sáng tạo.

Bộ trưởng phân tích rằng, theo Nghị quyết 57, sau khi tạo ra kết quả nghiên cứu, nhà khoa học có thể mang kết quả nghiên cứu của mình như là một tài sản trí tuệ để góp vốn cùng người khác lập ra doanh nghiệp; thậm chí họ có thể mang kết quả nghiên cứu đó để lập ra một doanh nghiệp nhằm biến kết quả nghiên cứu thành sản phẩm, tạo ra giá trị.

Khi nhà khoa học mang kết quả nghiên cứu đi kinh doanh, có doanh thu, họ tham gia đóng thuế và tạo ra công ăn việc làm cho xã hội. Đây là lợi ích nhà nước sẽ thu được từ cơ chế khoán trong nghiên cứu khoa học.

Lần đầu tiên bộ 3 KH-CN, ĐMST và CĐS đi cùng nhau

KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã có từ lâu, nhưng trước đây thường đứng riêng, rời rạc. Nghị quyết 57 đã lần đầu tiên đưa 3 yếu tố này vào cùng một chỗ và xác định đây là 3 trụ cột chính để phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, điểm mấu chốt để tạo ra sự phát triển là Đảng ta đã đưa bộ 3 KH-CN, Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi số vào chung một chỗ và nối chúng với nhau.

Trong bộ 3 này, KH-CN là nền tảng tạo ra tri thức và công cụ. Đổi mới sáng tạo là động lực, chuyển hóa các tri thức, công cụ mới thành ý tưởng và giải pháp. Chuyển đổi số tạo ra môi trường và công cụ để hiện thực hóa các ý tưởng, giải pháp đổi mới sáng tạo, thành các sản phẩm, dịch vụ và phổ cập vào cuộc sống để tạo ra giá trị thực tế...

Bộ trưởng cho rằng cách để duy trì sự khớp nối, liên kết của bộ 3 này nhằm tạo ra sự cộng hưởng, cộng lực là đưa 3 yếu tố này vào chung một nghị quyết, và sắp tới là cùng do một bộ quản lý. Việc đặt 3 trụ cột này vào chung một nhà cũng là cách tiếp cận cách mạng tính độc đáo và đột phá, giúp kết nối bộ 3 này với nhau.

Bộ trưởng nhận định chính sự liên thông, không thể tách rời của bộ này sẽ tạo động lực mới mang tính đột phá và cách mạng cho phát triển KH-CN và đổi mới sáng tạo trên môi trường số.

Nhật Anh