Nghệ An hướng tới giảm nghèo thực chất

Khơi dậy tinh thần tự lực trong Nhân dân

Những năm qua, các xã miền núi Nghệ An đã chủ động, linh hoạt trong chỉ đạo thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, bám sát hướng dẫn của Trung ương và tỉnh. Sau sáp nhập đơn vị hành chính, UBND các xã nhanh chóng kiện toàn Ban Chỉ đạo Chương trình giai đoạn 2021 – 2025, xây dựng kế hoạch cụ thể, phân công nhiệm vụ rõ ràng, đảm bảo việc triển khai đồng bộ từ cơ sở.

Toàn cảnh buổi giám sát. Ảnh: N.Vân

Việc tổ chức thực hiện các dự án, tiểu dự án thành phần được tiến hành phù hợp với điều kiện từng địa phương. Các xã tập trung hướng dẫn người dân phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, tạo sinh kế ổn định. Nhờ đó, diện mạo nông thôn miền núi ngày càng khởi sắc. Hệ thống hạ tầng cơ bản được đầu tư, nhiều bản vùng đồng bào dân tộc thiểu số trước đây còn cách trở nay đã có đường bê tông đến tận thôn bản, trường học được xây mới, trạm y tế được nâng cấp, giúp người dân tiếp cận dịch vụ thiết yếu thuận lợi hơn.

Số liệu thống kê cho thấy, tỷ lệ hộ nghèo ở hầu hết các xã giảm rõ rệt qua từng năm. Cụ thể, xã Quỳ Hợp giảm từ 8,5% năm 2021 xuống còn 5,2% năm 2024; Châu Lộc giảm từ 32,07% xuống 19,55%; Tam Hợp còn 5,4%; Mường Ham giảm từ 29,96% còn 18,24%; Mường Chọng từ 28,09% xuống 18,36%; Minh Hợp còn 8,33% năm 2025. Những kết quả này khẳng định hướng đi đúng đắn trong công tác lãnh đạo, điều hành và sự đồng thuận của người dân.

Các đại biểu nêu ý kiến tại buổi giám sát. Ảnh: N.Vân

Không chỉ hưởng lợi từ chính sách hỗ trợ của Nhà nước, người dân ngày càng chủ động hơn trong sản xuất, vươn lên thoát nghèo. Nhiều hộ đã mạnh dạn chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, phát triển mô hình trồng rừng gỗ lớn, cây dược liệu dưới tán rừng, chăn nuôi đại gia súc. Một số mô hình đã mang lại hiệu quả thiết thực, tạo sinh kế bền vững, góp phần cải thiện thu nhập, giảm nghèo đa chiều.

Song song đó, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tích cực đồng hành, hướng dẫn hộ nghèo tiếp cận chính sách, hỗ trợ kỹ năng sản xuất, quản lý kinh tế hộ. Từ cách làm “trao cần câu” thay vì “cho con cá”, phong trào thi đua thoát nghèo lan tỏa mạnh mẽ, khơi dậy tinh thần tự lực trong Nhân dân.

Bên cạnh kết quả tích cực, công tác giảm nghèo tại các xã miền núi vẫn còn nhiều khó khăn. Nguồn lực đầu tư hạn chế, đặc biệt là vốn đối ứng từ người dân và doanh nghiệp. Hạ tầng thiết yếu một số nơi chưa đồng bộ; tiến độ giải ngân các dự án còn chậm, ảnh hưởng tới hiệu quả thực hiện.

Một số chỉ tiêu của chương trình tuy đạt kế hoạch nhưng tính bền vững chưa cao. Từ năm 2021 đến 2024, xã Tam Hợp có 15 hộ tái nghèo, Châu Lộc 6 hộ, Minh Hợp 15 hộ. Nguyên nhân chủ yếu do bệnh tật, thiếu việc làm, thiếu tư liệu sản xuất, cùng tác động nặng nề từ thiên tai. Đặc biệt, sau các cơn bão số 5 và số 10, nhiều hộ bị thiệt hại nặng, nguy cơ tái nghèo cao.

Ngoài ra, một số dự án, tiểu dự án chưa thật sự phù hợp với thực tiễn địa phương. Điển hình như dự án cấp bò cái lai Sind thuộc Dự án 2 – Đa dạng hóa sinh kế, được triển khai nhưng không đạt hiệu quả mong muốn. Với đặc thù miền núi, địa hình dốc, thiếu nguồn thức ăn, việc cấp mỗi hộ một con bò khiến khó nhân đàn, người dân không đủ điều kiện chăm sóc.

Khảo sát mô hình trồng bưởi. Ảnh: N.Vân

Một bất cập khác là việc chuyển đổi mô hình chính quyền từ ba cấp sang hai cấp khiến bộ máy cơ sở gặp khó khăn trong điều hành. Cán bộ phụ trách chương trình phần lớn mới được phân công, thiếu kinh nghiệm; chức năng, nhiệm vụ giữa các phòng chuyên môn của UBND xã còn chồng chéo, gây lúng túng trong thực hiện.

Phát huy vai trò chủ thể của địa phương

Trước thực tế đó, lãnh đạo các xã kiến nghị các cấp có thẩm quyền đẩy mạnh phân cấp, trao quyền chủ động cho cấp xã trong lựa chọn mô hình, dự án phù hợp điều kiện địa bàn. Khi được trao quyền, chính quyền cơ sở sẽ linh hoạt hơn, phát huy vai trò “gần dân, hiểu dân”, kịp thời điều chỉnh cách làm. Cùng với đó, cần phân định rõ đầu mối chuyên môn, tránh trùng lặp chức năng; đồng thời tích hợp các Chương trình mục tiêu quốc gia để sử dụng hiệu quả nguồn lực, giảm chồng chéo trong đầu tư.

Khảo sát dự án cấp bò cái Lai sind tại xã Quỳ Hợp. Ảnh: N.Vân

Đánh giá cao tinh thần nỗ lực, sáng tạo của các xã trong triển khai Chương trình giảm nghèo bền vững, đặc biệt ở các địa phương vùng cao, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Nguyễn Như Khôi nhấn mạnh: “Nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới là thực hiện chương trình đảm bảo thực chất, gắn với nâng cao đời sống người dân, không chỉ dừng lại ở việc giảm tỷ lệ hộ nghèo". Do đó, các địa phương cần phát huy vai trò lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền, trách nhiệm người đứng đầu, đồng thời tăng cường giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể. Đặc biệt, cần khơi dậy tinh thần chủ thể của người dân, để họ không chỉ là người thụ hưởng mà trở thành trung tâm của quá trình phát triển.

Gặp gỡ người dân thụ hưởng chính sách giảm nghèo. Ảnh: N.Vân

Trên cơ sở đó, các xã được yêu cầu rà soát, đánh giá lại từng dự án, tiểu dự án, nhân rộng mô hình hiệu quả, mạnh dạn dừng mô hình không phù hợp; đồng thời huy động sự tham gia của doanh nghiệp, hợp tác xã, cộng đồng trong tạo việc làm, phát triển sinh kế.

Trong giai đoạn tới, Nghệ An định hướng đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên hạ tầng thiết yếu phục vụ dân sinh, hỗ trợ sản xuất phù hợp điều kiện miền núi; phát triển các mô hình đặc trưng như trồng rừng gỗ lớn, cây dược liệu, cây ăn quả, kết hợp du lịch cộng đồng để tạo nguồn thu ổn định.

Từ kết quả giám sát thực tế, HĐND tỉnh sẽ tiếp tục tổng hợp, kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương hoàn thiện cơ chế, chính sách giảm nghèo phù hợp đặc thù miền núi, đồng thời duy trì giám sát thường xuyên để đảm bảo chương trình đi vào thực chất, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân.

Diệp Anh