Nghệ sĩ Hoàng Mạnh Hùng – Người 'giữ lửa' cho những vần thơ

Nghệ sĩ Hoàng Mạnh Hùng

Tôi được tiếp xúc với nghệ sĩ Hoàng Mạnh Hùng khá muộn, mặc dù những năm đầu thập niên tám mươi – khi cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc đang diễn ra ác liệt – tôi đã được nghe giọng ngâm thơ của anh trên Đài Tiếng nói Việt Nam. Cùng với những giọng ngâm tuyệt vời của các nghệ sĩ như Linh Nhâm, Trần Thị Tuyết…, trong chương trình Tiếng thơ, giọng ngâm của nghệ sĩ Mạnh Hùng như tiếng kèn xung trận, lay động tâm hồn biết bao chiến sĩ và thính giả yêu thơ.

Đến bây giờ, tôi vẫn nhớ như in bài thơ Điểm tựa của cố nhà thơ Lê Đức Thọ được thể hiện qua giọng ngâm ngọt ngào, hào sảng của anh trong đêm khuya – khi đó tôi đang chiến đấu ở hang Làng Lò, huyện Vị Xuyên, Hà Giang. Tôi từng ước mong có một lần được gặp người nghệ sĩ tài hoa ấy, nhưng khi trở về Hà Nội, công việc cuốn hút khiến tôi vẫn chưa có dịp gặp lại anh.

Nghệ sĩ Hoàng Mạnh Hùng say sưa bên phòng thu

Cái duyên rồi cũng đến. Gần đây, tôi sáng tác một bài thơ tặng thương binh Vũ Tiến Dũng nhân dịp anh được bầu làm Chủ tịch CLB Cựu chiến binh – Doanh nhân thương binh phường Từ Liêm. Tôi nhờ cô bạn học cũ hiện sống ở Đắk Lắk (quen nghệ sĩ Mạnh Hùng) nhờ anh diễn ngâm bài thơ này. Thật là một duyên kỳ ngộ – tôi đã được gặp anh và trở thành người bạn tâm giao.

Nghệ sĩ Hoàng Mạnh Hùng là người sống giản dị, dễ gần và rất nhiệt tình. Khi đã định giúp ai, anh không hề nề hà. Ở bên anh, người ta cảm thấy bình yên, dễ chịu và tràn đầy năng lượng sống. Dù đã qua tuổi bảy ba, trông anh vẫn rất trẻ; dáng người nhỏ nhắn, khuôn mặt bầu bình mang nét hiền hậu.

Anh sinh ra ở làng quê ven sông Mã, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Anh mồ côi cha khi chưa đầy một tuổi. Cha anh là liệt sĩ chống Pháp, hy sinh năm 1954 tại chiến trường Điện Biên Phủ, khi trận chiến cuối cùng sắp kết thúc. Mẹ anh nén đau thương, ở vậy nuôi con khôn lớn. Học hết phổ thông, Hoàng Mạnh Hùng gia nhập ngành công an và công tác cho đến khi nghỉ chế độ, là sĩ quan cao cấp, đồng thời là luật sư thuộc Hội Luật sư Việt Nam. Cuộc đời anh nhiều thăng trầm, gian khó, nhưng bằng ý chí và nghị lực, anh đã vượt qua tất cả.

Nhiều thính giả (trong đó có tôi) từng tưởng anh là nghệ sĩ chuyên nghiệp, bởi từ năm 1974, anh đã là cộng tác viên của Đài Tiếng nói Việt Nam trong chương trình Tiếng thơ. Nhiều người khi nghe anh hát chèo hoặc ngâm thơ đã thốt lên: “Anh chọn nhầm nghề mất rồi!”, bởi giọng ngâm của anh vô cùng đặc biệt – ấm, dày và hết sức truyền cảm – một lợi thế quý mà trời đã ban tặng.

Nhà thơ Tịnh Yên trong bài Tiếng thơ đêm – Thanh âm sống mãi với thời gian đã viết: “Có những thanh âm đi qua rồi lặng mất trong dòng đời, nhưng cũng có những tiếng thơ, giọng ngâm ở lại như dòng suối mát chảy mãi trong tâm hồn người yêu nghệ thuật. Khi tiếng ngâm trầm ấm của nghệ sĩ Hoàng Mạnh Hùng – cựu sĩ quan cao cấp của lực lượng Công an nhân dân – vang lên, ta như thấy cả không gian lắng lại. Mọi âm thanh đời thường tan biến, chỉ còn tiếng thơ, tiếng lòng ngân nga trong miền sâu thẳm cảm xúc…

Ngày ấy, giữa những đêm khuya lặng, khi radio còn là sợi dây kết nối những tâm hồn, giọng anh cất lên – ấm như men rượu, sâu như khúc trầm – ngân dài trong những câu thơ. Mỗi thi phẩm qua giọng ngâm của anh dường như khoác thêm linh hồn, thấm đẫm hơi người và ký ức. Nghe anh ngâm, người ta không chỉ nghe bằng tai mà bằng cả trái tim – để thấy chữ nghĩa biết run rẩy, thấy thơ biết thở, biết khóc, biết cười. Giọng ngâm của anh, dẫu chỉ là nghệ sĩ không chuyên, nhưng đã đi vào lòng biết bao thế hệ yêu thơ.”

Nghệ sĩ Hoàng Mạnh Hùng và tác giả bài viết

Khi rời quân ngũ để trở về cuộc sống đời thường, “giọng ngâm vàng” của anh vẫn vang lên trong các chương trình của Ban Biên tập Chân dung bạn thơ – nơi thi nhân và bạn thơ cả nước cùng hội tụ. Ở đó, giọng ngâm của nghệ sĩ Hoàng Mạnh Hùng không chỉ là âm thanh, mà là nhịp cầu kết nối giữa tâm hồn thi nhân và người yêu thơ. Anh đọc, ngâm, hát, ngân nga… bằng tất cả niềm đam mê thuần khiết và lòng trân trọng văn chương.

Nhà thơ Tịnh Yên nhận xét: “Giọng anh là sự hòa quyện kỳ diệu giữa chất nghệ sĩ và phong thái người lính. Trong cái trầm hùng của âm sắc có nét nghiêm trang; trong cái ngọt ngào của âm điệu có hơi ấm tình người. Anh có thể đưa người nghe đi qua bao cung bậc – từ nỗi bi thương, sự day dứt đến nét duyên mộc mạc của ca dao mẹ. Giọng ngâm ấy không tô vẽ, không cầu kỳ, mà chân thật, thấm đẫm cảm xúc, khiến người nghe như được trở về miền ký ức bình yên.”

Ngày nay, khi giới trẻ không còn mấy mặn mà với thơ và giọng ngâm, nghệ sĩ Hoàng Mạnh Hùng vẫn như “con ong cần mẫn, mang mật ngọt đến cho đời”. Anh coi việc diễn ngâm và thu âm tặng bạn bè như một niềm vui giản dị. Anh chia sẻ:

“Tôi không thể bỏ được niềm đam mê này. Hiện nay, mỗi ngày tôi diễn ngâm và thu âm vài chục bài thơ. Đến nay, tôi đã ngâm 10.646 bài tặng các bạn thơ trong và ngoài nước. Tôi coi thơ là niềm vui sống mỗi ngày – như cơm ăn, nước uống.”

Hiện nay, mỗi tuần có ba đêm, giọng ngâm của anh lại ngân vang. Chất giọng thiên phú, trầm ấm, khỏe khoắn đã làm những áng thơ bay bổng, thăng hoa. Có lẽ, thơ cần người ngâm như hoa cần gió – để hương được lan xa, để sắc được nâng niu. Chỉ khi có những giọng ngâm như thế, thơ mới thật sự “sống”, thật sự “hát” trong lòng người.

Tiếng ngâm ấy không chỉ là âm thanh, mà là cảm xúc lan tỏa – chiếc cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa người viết và người nghe, giữa hồn thơ và hồn người. Nghệ sĩ Hoàng Mạnh Hùng quả thật là “người giữ lửa” cho những vần thơ.

Trong thời đại âm thanh điện tử và nhịp sống vội vàng hôm nay, giọng ngâm của Hoàng Mạnh Hùng như một nốt lặng quý giá, nhắc ta nhớ về vẻ đẹp tinh khiết của nghệ thuật. Anh vẫn miệt mài gieo những thanh âm vào lòng đời như người trồng hoa gieo hạt – không mong danh vọng, chỉ mong hương thơm ở lại.

Ở mỗi đêm phát sóng, người ta không chỉ nghe một giọng ngâm, mà nghe thấy cả tâm hồn người nghệ sĩ – chân thành, đằm sâu và chan chứa yêu thương. Nhiều người xúc động, mắt ươn ướt khi nghe Tiếng thơ đêm nồng ấm. Nghệ sĩ Hoàng Mạnh Hùng – người chiến sĩ công an, sĩ quan cao cấp – chưa một ngày lãng quên đam mê nghệ thuật. Anh thật xứng danh “người giữ lửa cho những vần thơ”, và xứng đáng là người nghệ sĩ của nhân dân.

Trần Anh Tuấn