Nghệ sĩ Việt duy nhất được Chủ tịch nước đặc cách phong tặng danh hiệu NSND, 2 tháng sau đó qua đời
Danh hiệu NSND của người nghệ sĩ Ê-Đê này được xem là trường hợp đặc biệt nhất được trao trong lịch sử phong tặng danh hiệu nghệ sĩ của Việt Nam.
Ca sĩ, nhạc sĩ Y Moan (1957 - 2010) tên đầy đủ là Y Moan Ênuỗl, tên thật là Y Bliêo, sinh ra tại buôn M'Đrắk, Đắk Lắk. Ông là là NSND duy nhất trong lịch sử phong tặng danh hiệu nghệ sĩ được Bộ VH-TT-DL trao tặng danh hiệu ngay trong đêm liveshow riêng, theo sự ủy quyền của Chủ tịch nước. Đồng thời, ông cũng là NSND duy nhất của đồng bào Ê-Đê.
Nghệ sĩ Y Moan thời trẻ
Được biết, hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu NSND của nghệ sĩ Y Moan được Hội đồng xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT lần thứ 7 ở các cấp cơ sở đồng thuận thông qua với số phiếu tuyệt đối. Trong thông tư 06/ 2010/TT-BVHTTDL thời điểm đó có quy định chi tiết về tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục hồ sơ xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT vừa ban hành thì phải tới ngày 30/8 mới có hiệu lực. Danh hiệu NSND, NSƯT sẽ được xét duyệt 2 năm/lần, đúng vào dịp 2/9. Như vậy, đợt xét tặng danh hiệu của Y Moan sẽ thực hiện vào năm 2011.
Nghệ sĩ Y Moan luôn cháy hết mình khi trình diễn
Thế nhưng lúc đó nghệ sĩ Y Moan đang mắc căn bệnh ung thư dạ dày, thời gian sống không còn nhiều. Chủ tịch nước khi ấy đã ký quyết định đặc cách phong tặng danh hiệu NSND cho Y Moan. Khi ông đang diễn live show "Ngọn lửa cao nguyên" vào ngày 6/8/2010 tại Nhà hát Âu Cơ (Hà Nội), Bộ VH-TT-DL dưới sự ủy quyền của Chủ tịch nước đã trao tặng danh hiệu NSND cho ông. Sự kiện có một không hai này có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với Y Moan, là sự công nhận và vinh dự mà ông xứng đáng có được khi cống hiến cho âm nhạc đến hơi thở cuối cùng. Y Moan còn được Hội Nhạc sĩ Việt Nam trao Huy chương Vì sự nghiệp âm nhạc ngay trong đêm nhạc "Ngọn lửa cao nguyên".
2 tháng kể từ đêm diễn ngập tràn hạnh phúc đó, NSND Y Moan đã qua đời tại nhà riêng ở Buôn Dhă Prông, Buôn Mê Thuột, Đắk Lắk, hưởng dương 53 tuổi. Dù ông đã đi xa nhưng sự nghiệp 35 năm ca hát vẫn để lại trong lòng công chúng ấn tượng không bao giờ phai. Hai con trai của ông là Y Vol Ênuôl (sinh 1980) và Y Garia Ênuôl (sinh 1983) hiện đang nối tiếp con đường nghệ thuật của NSND Y Moan.
