Nghị quyết 71: Tạo đột phá trong giáo dục toàn diện

Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo có quan điểm chỉ đạo: Giáo dục bảo đảm hài hòa giữa tính toàn dân và tinh hoa, toàn diện và chuyên sâu, dân tộc và toàn cầu. Phát triển giáo dục trên nền tảng văn hóa, giá trị truyền thống dân tộc, đồng thời tiếp thu tinh hoa nhân loại, chuẩn mực quốc tế; giáo dục, đào tạo công dân Việt Nam trở thành công dân toàn cầu. Nghị quyết cũng chỉ rõ những giải pháp nhằm đạt được những đột phá trong giáo dục toàn diện.

TS. Nguyễn Thị Mai Hoa, đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa-Xã hội của Quốc hội khẳng định Nghị quyết 71 là một trong 7 nghị quyết rất quan trọng mà Bộ Chính trị vừa ban hành trong thời gian vừa qua, có thể coi như Nghị quyết có tính chiến lược quyết định thời gian tới chúng ta sẽ thực hiện các mục tiêu phát triển về đột phá phát triển giáo dục đào tạo như thế nào.

TS Nguyễn Thị Mai Hoa, đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp, Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa-Xã hội Quốc hội cùng BTV tại phòng thu VOV2 trao đổi về mục tiêu giáo dục toàn diện theo Nghị quyết 71

Theo bà Mai Hoa, nội dung đột phá được thể hiện trên ba phương diện gồm: đột phá về tư duy, nhận thức về giáo dục - Giáo dục không chỉ giữ vai trò quốc sách hàng đầu mà còn quyết định tương lai đất nước; thứ hai là đột phá về cơ chế, chính sách tạo điều kiện bứt khá trong phát triển giáo dục, đào tạo trong thời gian tới; thứ ba là đột phá trong tư duy lãnh đạo, quản lí với giáo dục đào tạo.

"Nghị quyết 71 đóng vai trò như Nghị quyết hành động, làm ngay, làm luôn và cần có một chương trình mục tiêu quốc gia để triển khai thực hiện bắt đầu từ năm 2026, một số nội dung đã triển khai ngay từ năm học này”, TS. Nguyễn Thị Mai Hoa nhận định.

Mục tiêu phát triển toàn diện chưa đạt được mục tiêu bởi nhiều lí do

Từ ngày khai trường đầu tiên tháng 9/1945, Bác Hồ trong thư gửi học sinh đã nhắc đến “một nền giáo dục làm phát triển hoàn toàn những năng lực sẵn có của các em”. Giáo dục toàn diện được tiếp tục đề cập tại các kì đại hội Đảng khóa XI, XII, XIII và Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục đào tạo.

Giáo dục toàn diện được đề cập trong Nghị quyết 71 vừa là mục tiêu, vừa là một trong những giải pháp để đột phá phát triển giáo dục đào tạo.

Nhìn lại một hành trình dài, qua nhiều giai đoạn phát triển của đất nước, rõ ràng vấn đề giáo dục toàn diện đều đã được coi như mục tiêu của giáo dục. Tuy nhiên, thực tế đất nước, bà Mai Hoa cho rằng đã có những yếu tố cả chủ quan và khách quan khiến mục tiêu đầy tính nhân văn này chưa thực sự đạt được kết quả như mong muốn.

Về khách quan, giáo dục của chúng ta chưa có đủ điều kiện trang thiết bị, nguồn lực, kinh phí... cho việc phát triển đức, trí, thể mỹ ngay tại các nhà trường. Cụ thể như thiếu sân bóng, bể bơi, nhà thể thao đa năng, phòng học nghệ thuật, thư viện...

Về chủ quan theo bà Mai Hoa nằm ở cách suy nghĩ, tiếp cận, điều hành giáo dục của chúng ta ở không ít nhà trường, địa phương chưa tiệm cận yêu cầu để thực hiện mục tiêu. Quan trọng nhất giáo dục nhà trường, đặc biệt bậc phổ thông vẫn nặng về thành tích, thi cử, điểm số.

“Học để thi, để lấy điểm, chắc chắn thầy cô, bố mẹ, học sinh sẽ tập trung vào các môn văn hóa, sao nhãng những hoạt động nhằm phát triển về thể lực, thẩm mỹ... Thời gian qua, chúng ta cũng đã có những định hướng trong việc đưa nghệ thuật, thể thao trở thành môn học tự chọn trong nhà trường hoặc tổ chức buổi học thứ 2 trong ngày là tốt nhưng điều kiện để thực hiện còn nhiều khó khăn. Tất cả có thể xem như những lí do để mục tiêu phát triển toàn diện chưa thể đạt được như mong muốn”, bà Mai Hoa phân tích.

Nhìn vào rất nhiều vấn đề nảy sinh trong các nhà trường phổ thông hiện nay, đặc biệt tình trạng bạo lực học đường giữa học sinh với học sinh, thậm chí học sinh với thầy cô giáo có thể phần nào lí giải từ góc độ giáo dục đang bị “lệch” trong dạy học, thiếu những môn học giúp các em cân bằng cảm xúc hoặc giải tỏa bớt những năng lực dư thừa, giải tỏa áp lực, mệt mỏi như các môn âm nhạc, mỹ thuật, thể dục, thể thao...

Khi không có cơ hội phát triển toàn diện sẽ khiến sức khỏe tinh thần và khả năng cảm thụ, thích ứng với cái đẹp, với đời sống của mỗi cá nhân cũng yếu kém. Và đương nhiên sẽ nảy sinh nhiều vấn đề tiêu cực trong xã hội, trong cách hành xử cũng như xử lí các vấn đề của cuộc sống, chưa kể rất nhiều bệnh học đường gia tăng như các vấn đề về xương khớp, cận thị hoặc những rối nhiễu tâm trí... Đồng thời việc thiếu cơ hội, thiếu thời gian rèn luyện các kĩ năng cuộc sống khiến các em gặp khó khăn khi trưởng thành.

Âm nhạc, nghệ thuật góp phần giúp học sinh phát triển toàn diện. Ảnh: Trường Việt Đức, Hà Nội

“Ngay cả khi chúng ta đưa nội dung giáo dục Trải nghiệm vào dạy học theo chương trình 2018 có thể xem như một thành công lớn. Nhưng thực tế khi chúng tôi đi giám sát lại thấy việc triển khai của các trường hiện nay rất khó, vẫn nặng hình thức, không phong phú, thiếu sáng tạo và nhìn chung học sinh vẫn bị cuốn vào các môn văn hóa kiểu học để thi. Khi nào gỡ được những áp lực thi cử, thành tích mới quay lại thực hiện tốt mục tiêu phát triển giáo dục toàn diện cho học sinh”, Bà Mai Hoa chia sẻ.

Cần huy động nguồn lực xã hội lớn để đạt mục tiêu giáo dục toàn diện

Với nghị quyết 71, bà Mai Hoa cho rằng ngành giáo dục để thực sự tạo nên những đột phá trong nội dung phát triển giáo dục toàn diện cần quan tâm tăng cường nguồn lực bảo đảm các nhà trường đủ lớp, đủ phòng chức năng, đủ trang thiết bị cũng như đội ngũ để học sinh có cơ hội trải nghiệm cũng như phát triển thể lực, thẩm mĩ.

Ngay trước khai giảng năm học này, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Công văn số 5215, hướng dẫn cụ thể việc mời chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên tham gia các hoạt động giáo dục trong trường phổ thông. Đây có thể xem như một trong những bước đi nhằm hiện thực hóa Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và Chỉ thị 17 của Thủ tướng Chính phủ về tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, hướng đến mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện về Đức - Trí - Thể - Mỹ. Và vai trò của người đứng đầu, cụ thể ở đây gồm hiệu trưởng, hiệu phó, các thầy cô giáo. Theo bà Mai Hoa, những văn bản đó vô cùng quan trọng để triển khai sáng tạo và

hiệu quả việc dạy nghệ thuật, thể thao ở buổi học thứ hai trong ngày cho học sinh.

“Thấy được mục tiêu nhưng phải quyết liệt, linh hoạt thì người ta sẽ tìm được cách làm. Chúng ta nhìn ở số đông các nhà trường sẽ khó có khả năng tự chủ về nguồn lực tài chính cũng như con người để thực hiện nhiệm vụ giáo dục toàn diện. Trách nhiệm thuộc về các địa phương và cộng đồng xã hội giúp cho việc triển khai hoạt động này. Nghị quyết 71 cho thấy cần huy động một nguồn lực rộng lớn trong xã hội cho công tác giáo dục và đào tạo”, bà Mai Hoa phân tích.

Bên cạnh đó, TS Mai Hoa còn chỉ ra vai trò của chính phụ huynh trong phát triển giáo dục toàn diện. Thay vì cho con có thời gian, điều kiện rèn luyện thể dục, thể thao hay các môn nghệ thuật, nhiều cha mẹ có định hướng, thậm chí ép con tham gia các kì thi, bài thi nhằm đạt chuẩn đầu vào các trường chuyên, lớp chọn hoặc giành huy chương. Đồng hành của phụ huynh có vai trò quan trọng nhưng không phải can thiệp thô bạo hoặc ép buộc theo mong muốn chủ quan hoặc áp đặt. Yêu thương trên nền tảng tôn trọng năng lực, nhu cầu, sở trường của chính con em mình.

Bà Mai Hoa cho biết Đảng ủy Quốc hội sẽ ban hành chương trình hành động nhằm triển khai thực hiện Nghị quyết 71. Trước mắt, Ủy Ban Văn Hóa-Xã hội của Quốc hội đang thực hiện thẩm tra Luật Giáo dục sửa đổi, Nghị quyết về chương trình mục tiêu quốc gia phát triển giáo dục và Nghị quyết về Cơ chế đặc thù nhằm tháo gỡ những vướng mắc trong phát triển giáo dục cùng việc thực hiện giám sát việc triển khai thực hiện nghị quyết 71, góp phần để giáo dục thực sự đạt được những bước đột phá trong đào tạo con người toàn diện.

Và trong Dự thảo các văn kiện trình ĐH Đảng toàn quốc lần thứ XIV tới đây, vấn đề Phát triển con người Việt Nam về đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo, thẩm mỹ, thể lực, kỹ năng sống, kỹ năng nghề nghiệp cũng được đặt ra, thể hiện quyết tâm chính trị để phát triển con người Việt Nam trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phồn vinh và hạnh phúc.

Ý Dịu/VOV2