Nghị trường - nơi gợi mở nhiều đề tài mới mẻ và hấp dẫn

Tác phẩm “Để thể chế trở thành lợi thế cạnh tranh” của nhóm tác giả Nguyễn Thị Tuyết Mai, Lê Thị Tuyết, Phạm Thị Vân Hồng, Hà Thị Thu Thảo, Uông Thi Thu Huyền, Vũ Thành Trung - Ban thời sự VOV1, Đài Tiếng nói Việt Nam, vừa được trao giải A, giải Diên Hồng lần thứ Tư, thể loại Phát thanh. Nhà báo LÊ THỊ TUYẾT, đại diện nhóm tác giả, chia sẻ về hành trình thực hiện tác phẩm và vai trò của báo chí trong thúc đẩy hoàn thiện thể chế.

Từ yêu cầu của Đảng đến hơi thở nghị trường

- Điều gì đã thôi thúc nhóm tác giả lựa chọn đề tài “Để thể chế trở thành lợi thế cạnh tranh”?

- Động lực lớn nhất xuất phát từ yêu cầu xuyên suốt được đặt ra tại Đại hội XIII của Đảng về hoàn thiện đồng bộ thể chế, trước hết là thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, gắn với xây dựng và tổ chức thực hiện hiệu quả hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách, nhằm tạo lập môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, công bằng, lành mạnh, công bằng cho mọi thành phần kinh tế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hợp lý, hiệu quả, tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực bằng hệ thống pháp luật.

Đồng thời, đổi mới thể chế được lựa chọn là “đột phá chiến lược” đầu tiên trong 3 nhiệm vụ đột phá của nhiệm kỳ Đại hội Đảng Khóa 13. Liên tiếp trong các Hội nghị Trung ương Khóa 13, đặc biệt là Hội nghị Trung ương lần thứ 10, 11, 12, 13 và 14, Ban Chấp hành Trung ương đều nhấn mạnh nội dung này, coi đây là yếu tố “then chốt của then chốt” để thực hiện mục tiêu phát triển bền vững về kinh tế - xã hội.

Trong bài phát biểu trước Quốc hội, Tổng bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ, điểm nghẽn của điểm nghẽn, đó chính là thể chế.

Qua theo dõi nghị trường, chúng tôi thấy, nhiệm kỳ khóa XV, Quốc hội đã tích cực triển khai xây dựng hệ thống pháp luật, với nhiều sự kiện chưa từng có trong tiền lệ để đưa ra những quyết sách kịp thời, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc phát sinh. Trong các phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các kỳ họp Quốc hội, người đứng đầu Quốc hội cũng luôn lan tỏa tinh thần với mục tiêu cao cả lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.

Tuy vậy, soi vào thực tiễn vẫn còn bộc lộ nhiều bất cập trong quá trình xây dựng, hoàn thiện thể chế. Tình trạng luật đúng nhưng khó làm, trên nghị trường thông nhưng xuống cơ sở lại vướng vẫn còn phổ biến. Chính thực tế đó đã thôi thúc nhóm tác giả lựa chọn đề tài này.

Nhà báo Lê Thị Tuyết, Ban thời sự VOV1, Đài tiếng nói Việt Nam. Ảnh: NVCC

- Trong quá trình thực hiện loạt phóng sự, đâu là chi tiết hoặc trải nghiệm khiến chị và các đồng nghiệp tâm đắc nhất?

- Chúng tôi có khoảng hơn 20 ngày để thực hiện loạt phóng sự. Bên cạnh phỏng vấn các đại biểu Quốc hội, nhóm đã trực tiếp tiếp cận doanh nghiệp, chuyên gia, luật sư để nhận diện rõ những điểm nghẽn thể chế đang hiện hữu và tác động cụ thể đến hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Điều khiến chúng tôi tâm đắc nhất là những cuộc trao đổi rất cởi mở, thẳng thắn và chân thực. Nhiều doanh nghiệp, trong đó có cả các đại biểu Quốc hội là doanh nhân, đã chia sẻ trực diện những vướng mắc họ đang gặp phải. Những câu chuyện “nói thật, nói thẳng” đó chính là chất liệu quý giá giúp loạt phóng sự phản ánh rõ đời sống của chính sách.

Báo chí - cầu nối giữa Quốc hội và cử tri

- Đề tài về công tác lập pháp thường bị coi là “khô”. Theo chị, đâu là yếu tố giúp loạt phóng sự phát thanh giữ được sức hút với thính giả?

- Đúng là báo chí về công tác lập pháp vừa khó, vừa dễ tạo cảm giác khô khan, bởi đó là những đạo luật, nghị quyết với nhiều điều khoản cụ thể. Nhưng trên thực tế, luật chính là cuộc sống, và đời sống xã hội đã được phản ánh, thẩm thấu vào từng điều luật.

Với thể loại phát thanh, chúng tôi luôn bắt đầu từ những câu chuyện cụ thể: những khó khăn, thuận lợi, những kiến nghị rất đời thường của doanh nghiệp và người dân. Chính các chi tiết gần gũi ấy giúp thính giả dễ tiếp cận, dễ đồng cảm và hiểu hơn những vấn đề về công tác lập pháp.

Nhóm tác giả Phạm Thị Vân Hồng, Uông Thi Thu Huyền, Nguyễn Thị Tuyết Mai, Lê Thị Tuyết, Hà Thị Thu Thảo, , Vũ Thành Trung - Ban thời sự VOV1, Đài tiếng nói Việt Nam. Ảnh: NVCC

-Việc loạt phóng sự được trao giải A, giải Diên Hồng lần thứ tư đúng dịp kỷ niệm 80 năm Quốc hội Việt Nam có ý nghĩa như thế nào đối với chị và nhóm tác giả?

- Đây là lần thứ ba nhóm tác giả chúng tôi được nhận giải A, giải Diên Hồng. Nhóm có thuận lợi là phần lớn phóng viên theo dõi mảng nội chính, thường xuyên bám sát hoạt động nghị trường.

Với chúng tôi, nghị trường luôn là nơi gợi mở rất nhiều đề tài mới mẻ và hấp dẫn, bởi các đại biểu Quốc hội chính là những người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của cử tri, mang tiếng nói của nhân dân đến Quốc hội.

Được nhận giải A, giải Diên Hồng lần thứ tư nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc hội Việt Nam là niềm tự hào, nguồn động viên để chúng tôi tiếp tục theo đuổi mảng đề tài thể chế, chính sách công - một lĩnh vực khó nhưng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

- Từ thực tiễn theo dõi Quốc hội và công cuộc cải cách thể chế hiện nay, theo chị, báo chí cần làm gì để tiếp tục đồng hành, phản biện và thúc đẩy hoàn thiện pháp luật?

- Với báo chí, đặc biệt là báo chí nội chính, không chỉ dừng lại ở việc truyền thông nội dung luật, mà còn phải phản ánh trung thực việc các quy định pháp luật đã đi vào đời sống như thế nào, phát huy hiệu quả ra sao, còn tồn tại những bất cập gì...

Trong bối cảnh hiện nay, báo chí cần chuyển mạnh sang truyền thông chính sách: tham gia ngay từ khâu soạn thảo, đánh giá tác động đối với các nhóm đối tượng chịu ảnh hưởng; lắng nghe ý kiến độc lập của chuyên gia, nhà khoa học và đưa ra những phản biện xác đáng.

Một vấn đề cũng không thể thiếu, báo chí chính là cầu nối giữa Quốc hội và cử tri. Theo đó, báo chí vừa là nơi truyền tải những luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua đến với cử tri và nhân dân; đồng thời phản ánh chân thực, khách quan những điều luật đó đã được áp dụng như thế nào trong thực tiễn, để từ đó, Nghị trường là nơi ban hành luật nhưng cũng là địa chỉ để cử tri nói lên tiếng nói của mình thông qua hệ thống báo chí.

- Xin cảm ơn chị!

Minh Vân