Nghi vấn sức mạnh quân sự Nga tại lục địa đen

Năm binh sĩ thuộc Tập đoàn Wagner, một công ty quân sự tư nhân được cho là có liên hệ với Điện Kremlin và 20 binh sĩ thuộc Lực lượng Vũ trang Quốc phòng Mozambique FADM đã thiệt mạng trong một cuộc phục kích ở quận Muidumbe của tỉnh Cabo Delgado vào ngày 27/10, theo báo địa phương Carta de Moçambique. Lực lượng nổi dậy cũng cho biết đã đốt cháy hai chiếc xe trong vụ phục kích.

Thực hư về binh sĩ người Nga

VOA đã liên hệ với chính phủ Mozambique để bình luận nhưng chưa nhận được phản hồi. Về phần mình, Nga phủ nhận việc binh lính của họ đang ở Mozambique. Người phát ngôn của Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết hồi đầu tháng 10, không có binh sĩ Nga nào ở đó, theo truyền thông nhà nước Nga. Ông Peskov nói thêm rằng đất nước của ông tập trung hơn vào việc củng cố mối quan hệ kinh tế và an ninh với các quốc gia châu Phi.

Nhưng trước các vụ tử vong trên, các chuyên gia chống khủng bố lo ngại về sự tinh vi ngày càng tăng của các nhóm nổi dậy hoạt động trong khu vực, và đặt câu hỏi về hiệu quả của các nhà thầu quân sự tư nhân Nga hỗ trợ các chính phủ châu Phi, theo VOA.

Trong hơn hai năm, một số nhóm Hồi giáo cực đoan đã tiến hành các cuộc tấn công ở vùng Cabo o Delgado của Mozambique. Chính phủ nước này được cho là đã dựa vào lính đánh thuê Nga để giúp ngăn chặn bạo lực và bảo vệ trữ lượng lớn khí đốt tự nhiên.

Tổng thống Mozambique Filipe Nyusi tại Nga ngày 21/8. Ảnh: AP.

Jasmine Opperman, một nhà nghiên cứu và chuyên gia về khủng bố ở Nam Phi, nói với VOA, "chúng tôi đang thấy họ hiện diện nhiều hơn theo một kiểu chiến tranh du kích - rút lui, tấn công, rút lui, tấn công - tạo ra yếu tố bất ngờ". "Còn người Nga thì không nhận thức được mức độ tinh vi và số vũ khí mà quân nổi dậy có."

Chi tiết vấn đề?

DefenceWeb, một kênh thông tin về an ninh của Nam Phi, đưa tin rằng bốn trong số những người lính Nga bị bắn trong cuộc phục kích sau đó đã bị chặt đầu. Người lính thứ năm chết vì vết thương trong bệnh viện, theo trang web.

Nhưng các chuyên gia trong khu vực đang hết sức hoài nghi về những thông tin và hình ảnh lan truyền trên mạng và cả trên các phương tiện truyền thông xã hội.

"Nếu bạn vào WhatsApp, và khi bạn nhìn vào các bức ảnh, tất cả đều là giả, bởi vì hầu hết quân nổi dậy, khi chúng tấn công, chúng đều mặc trang phục của quân đội Mozambique hoặc cảnh sát đặc nhiệm", theo Yussuf Adam, một phó giáo sư về Lịch sử đương đại tại Đại học Eduardo Mondlane ở Maputo, Mozambique.

Adam nói thêm rằng vũ khí trong một số hình ảnh được chia sẻ cũng dấy lên nghi ngờ. Những người xuất hiện trong bức ảnh đang cầm súng ngắn, nhưng quân nổi dậy trong khu vực thường mang theo súng AK-47.

Tập đoàn Wagner

Theo các phương tiện truyền thông địa phương, những người lính Nga bị giết vào cuối tháng 10 được thuê bởi Tập đoàn Wagner, một công ty quân sự tư nhân thuộc sở hữu của Yevgeny Prigozhin, một người được cho là có quan hệ mật thiết với Tổng thống Vladimir Putin.

"Tập đoàn Wagner của Prigozhin gần như là một nhánh vũ trang chính thức theo chính sách nhà nước ở Nga. Ý tôi là, dù họ không được công nhận chính thức nhưng các hoạt động của họ có thể là ủy nhiệm thay mặt cho Kremlin", ông Michael Carpenter, giám đốc cấp cao của Trung tâm Penn Biden về Ngoại giao và Gắn kết toàn cầu thông tin với VOA.

Carpenter cho biết sự sắp xếp này tương tự như những bên hoạt động riêng từ hàng trăm năm trước - những lính đánh thuê hoặc cướp biển bị nhà nước trừng phạt đã giúp thực hiện các chính sách đối ngoại của các quốc gia như Anh, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.

"Khi Prigozhin đến và cung cấp dịch vụ tham vấn, dịch vụ bảo vệ cá nhân cho một nhà lãnh đạo hoặc dịch vụ hỗ trợ bầu cử hay cung cấp lính đánh thuê hỗ trợ việc bảo vệ một số tài sản chiến lược ở một quốc gia nhất định, ông ấy sẽ mở đường cho các tập đoàn khác của Nga làm kinh doanh tại những nước đó", ông Carpenter nói.

Opperman thì cho biết, dựa trên nghiên cứu của bà, Wagner không làm gì nếu không có sự chấp thuận của Kremlin. Tôi không phân biệt giữa những người lính Nga và Tập đoàn Wagner - cách họ hợp tác, tại thời điểm này, bà nói với VOA.

Mở rộng hợp tác quân sự

Eugene Chausovsky, nhà phân tích cao cấp tại Stratfor, một công ty phân tích tình báo, nói với VOA rằng Nga hướng tới hỗ trợ các chính quyền đang bị đe dọa ở đó. Ông gọi đây là "mô hình Syria".

Ông nói, "họ đến và ủng hộ một chế độ đang bị đe dọa từ các lực lượng đối lập. Và đang có nhiều cơ hội mở ra để Nga làm như vậy ở châu Phi".

Moscow đã theo đuổi các phiên bản của chiến lược này tại Cộng hòa Trung Phi, Mozambique và Sudan, theo VOA.

Judd Devermont, giám đốc chương trình Châu Phi tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế CSIS, cho biết, Nga đang tìm cách thể hiện mình là một cường quốc trên toàn cầu và họ nhận ra rằng một trong những nơi phải hành động đó là châu Phi".

Họ cần thị trường cho phép để tiến hành các giao dịch năng lượng và an ninh của họ. Và khi thời gian trôi qua, họ cũng bắt đầu coi châu Phi là nơi họ có thể ghi điểm so với Mỹ. Họ muốn cho nhiều bên thấy rằng nếu Hoa Kỳ không tham gia, thì Nga sẽ có mặt, Devermont nói. Vì vậy, chúng ta đang thấy họ ký kết các thỏa thuận quân sự và tăng cường tham gia hoạt động kinh tế.

Quý Hoàng