Nghĩ về sự tử tế

Tôi không muốn bàn đến về bức thư của Lãnh sự quán Anh gửi bệnh viện Chợ Rẫy, trong đó có kèm theo mong muốn của bệnh nhân về việc không mong muốn có sự tiếp xúc của truyền thông mà dư luận đang rất nhiều chiều bàn luận. Cũng không định kể lại quá trình điều trị công phu kỳ diệu của ngành y tế nước ta, bởi việc xuất viện của anh này đã trở thành trở thành biểu tượng của cuộc chiến chống virus của Việt Nam trước mắt cộng đồng quốc tế.

Mà tôi nghĩ nhiều đến việc bệnh nhân 91 là một người xa lạ từ nước Anh, chắc duyên nợ với Việt Nam chưa nhiều; nhưng khi nghe tin anh ấy cần hiến phổi, đã có gần trăm người tình nguyện đăng ký hiến tặng.

Việc giúp đỡ người khó khăn là nét đẹp truyền thống của người Việt Nam ta. Nhưng sẵn sàng trải qua một cuộc đại phẫu đau đớn để hiến tặng một phần nội tạng cho một phi công người nước ngoài không quen biết quả là nghĩa cử rất đặc biệt, một sự tình nguyện cao cả, một sự tử tế lớn lao.

Chỉ tháng trước, nhiều người còn phỏng đoán, với nghĩa cử đặc biệt của những tấm lòng cao cả đặc biệt, cộng thêm sự may mắn, anh phi công sẽ thoát khỏi lưỡi hái tử thần để quay lại với khoang lái máy bay và bầu trời quen thuộc.

Hôm nay, sự may mắn ấy đã dần thành hiện thực, khi bệnh nhân đã được khỏi bệnh hoàn toàn và xuất viện. Không biết đấy là phép thử từ cao xanh, khi thấy lòng người đủ tốt; hay là màu nhiệm từ phúc khí của mỗi người. Nhưng ai cũng thấy bên cạnh nỗ lực đáng kinh ngạc của các thầy thuốc là sự hiển hiện rõ ràng của lòng tốt, sự tử tế trên đất nước ta.

Giáo lý nhà Phật đã chỉ rõ về hai loại bố thí: Trong sạch và không trong sạch. Trong đó bố thí không trong sạch là bố thí vì tư lợi, bất kính, chán ghét, yếu hèn, muốn dụ dỗ, sợ chết, muốn chọc tức, ghen tức, ganh đua, kiêu ngạo, cầu danh, tránh né sự nguy hiểm, muốn mê hoặc lòng người. Còn bố thí trong sạch là ngược lại những gì đã tả ở phần trên. Có nghĩa là bố thí mà muốn đem lại lợi ích cho người nhận, không đòi hỏi báo đáp nào.

Sự sẵn sàng hiến tặng phổi cho phi công bệnh nhân 91 chính là loại bố thí trong sạch ấy. Khiến tôi nhớ đến những năm chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc, lúc đi sơ tán tại nhà bác ở Phú Thọ, tôi cùng 2 em được sống trong tình thương yêu đùm bọc của cả gia đình bác. Gia đình nhà nông chỉ vài sào ruộng, ít đất vườn, lại đông con; khi có thêm cả 3 chiếc tàu há mồm chúng tôi chung sống thật vô cùng thiếu thốn. Khi ấy chúng tôi chỉ thấy bố mẹ dặn liên tục trong các thư gửi về "Phải ngoan, nghe lời bác bá và các anh chị ", mà không biết lời dặn ấy xuất phát từ lòng biết ơn vô bờ của bố mẹ tôi đối với sự rộng lòng của bác bá.

Sau này, bố tôi hay lấy câu chuyện đùm bọc của gia đình bác bá tôi ngày ấy để dạy chúng tôi phải là người nhân hậu, tử tế. Rằng có thể các con không giỏi, không giàu, không thành đạt, nhưng dứt khoát phải là người tử tế. Rằng sau này cuộc sống sẽ nhiều khó khăn, nhưng hãy luôn biết rộng lòng giúp đỡ người khó khăn hơn mình, không cần báo đáp. Chúng tôi hiểu đó là sự tử tế và luôn thực hành điều đó.

Chuyện viên phi công suốt thời gian qua, nhất là mấy ngày nay khiến những câu chuyện về sự tử tế không còn là bài học trong sách đạo đức hay bài giảng trong giáo lý tôn giáo. Đã có lúc người ta bàn luận sôi nổi về việc làm từ thiện để làm gì, bởi chưa rạch ròi giữa bố thí trong sạch và bố thí không trong sạch như giáo lý nhà Phật đã đúc kết ở trên kia. Cuộc sống hiện đại khiến ai cũng thuộc nằm lòng câu "không có bữa trưa nào là miễn phí" để chăm chăm lo có đi có lại, ông mất miếng giò bà thò chai rượu, thậm chí nặng hơn là đổi chác mua bán danh vọng tiền tài. Nên sự tử tế có phần mai một.

Cho nên câu chuyện của bệnh nhân 91 và sự sẵn sàng hiến phổi của hàng trăm người Việt Nam đang giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự tử tế, lòng vô tư khi giúp đỡ người khác. Điều đó làm cho trái tim ta trở nên mềm và ấm áp hơn; khiến ta muốn làm thêm nhiều điều gì đó tốt đẹp cho những người bên cạnh, cho xung quanh và cho cả cộng đồng rộng lớn.

Thu Hà