Nghĩa trang 'mộ chồng mộ' nằm sâu 15m đất của dòng họ quý tộc: Suýt chôn sống cả đoàn khảo cổ!

"Mộ chồng mộ" - thiết kế chống trộm độc đáo

Tháng 11/2006, công an thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc đã bắt được một vụ buôn lậu 129 di tích văn hóa bao gồm cả văn bia trong một lăng mộ thời Tống. Theo lời khai của những kẻ này, 129 món đồ tạo tác đều được lấy ra từ một ngôi mộ cổ gần đó, do một người đàn ông có họ hàng xa với chủ mộ đào lên rồi bán lại.

Cục Di tích Văn hóa tỉnh Thiểm Tây vốn đã quen với những vụ đào mộ, phát hiện mộ bất ngờ trên công trường nên không mất nhiều thời gian để họ tìm đến hiện trường, chuẩn bị khai quật cứu hộ.

Mỗi lăng mộ bên trong nghĩa trang gia tộc họ Lữ đều sâu từ 7,5 - 15,5m. Ảnh: National Geographic.

Đây thực chất là một khu nghĩa trang rộng gần 90.000m2 nằm ở huyện Lam Điền, tỉnh Thiểm Tây. Khu mộ dành cho 5 thế hệ trong gia tộc họ Lữ thời nhà Tống với các lăng xếp theo trục.

Trên một trục trung tâm từ nam sang bắc, lăng mộ trưởng nam và cháu trai trưởng được xếp theo trục dọc, còn lại xét theo vai vế mà xếp vào trục ngang.

Hệ thống lăng mộ này đã ứng dụng kiểu thiết kế chống trộm độc đáo "mộ chồng mộ".

Theo đó, các lăng mộ đều chôn rất sâu dưới lớp đá cứng, lăng sâu nhất tới 15,5m; nông nhất 7,5m. Lăng xây phức tạp với nhiều buồng trước, buồng sau, buồng song song... những buồng bên trên thường là hầm trống, chỉ có hầm dưới cùng mới chứa quan tài và đồ tùy táng quan trọng.

Phối cảnh cấu trúc khu lăng mộ M2 trong nghĩa trang dòng họ Lữ. Ảnh: Chinese Archaeology

Bằng cách này những tên trộm sẽ phải đào từ tầng này qua tầng mộ khác mà không biết rõ đâu mới là mộ thật.

Những kẻ trộm mộ thời cổ đại chỉ có chiếc xẻng thủ công khó lòng mà đào xuống vị trí của phòng mộ chính. Trong trường hợp có thể đào xuống, chúng cũng dễ dàng cũng bị chôn sống do sạt lở đất hoặc chết ngạt vì thiếu dưỡng khí - tình trạng trúng khí độc trong lăng thực tế thường chỉ là thiếu oxy khi ở trong lòng đất quá lâu.

Trong quá trình khai quật lăng, chính các nhà khảo cổ cũng suýt chị chôn sống bởi cạm bẫy chống trộm tài tình này.

Ông tổ ngành khảo cổ Trung Hoa

Khi khai quật khu nghĩa trang hoành tráng này, các chuyên gia đã tìm ra manh mối cho câu hỏi lớn: Dòng họ danh gia vọng tộc này là ai?

Dòng họ Lữ này chính là các thế hệ gia đình Lữ Đại Lâm (1044-1092) - nhân vật thời Tống được coi là ông tổ nghề khảo cổ Trung Hoa. Lữ Đại Lâm là học giả Trung Quốc đầu tiên nghiên cứu về đồ đồng và chữ khắc cổ, ông đã viết cuốn "Khảo cổ đồ" và "Khảo cổ đồ văn dịch" làm nền tảng cho nghề khảo cổ và cổ sinh vật học nước này.

Trong các cuốn sách, học giả họ Lữ vẽ hình phác thảo, lập danh mục, ghi lời giới thiệu (thời gian, địa điểm phát hiện, kích thước) cho cổ vật một cách vô cùng khoa học.

Ghi chép trong cuốn "Khảo cổ đồ" của Lữ Đại Lâm. Ảnh: Toutiao

Lữ Đại Lâm đã dành phần lớn cuộc đời để nghiên cứu Nho giáo, những năm cuối đời ông bắt đầu sưu tập đồ đồng song điều bất ngờ là người ta không tìm thấy bất kỳ món đồ đồng nào trong lăng mộ của ông.

"Có 70 món cổ vật chôn theo Lữ Đại Lâm, hầu hết là đồ sứ, chúng tôi đoán rằng những món đồ đồng đã bị mộ tặc đánh cắp. Tuy nhiên những đồ tùy táng còn lại đều rất tinh xảo, phản ứng gu thẩm mỹ và cuộc sống tao nhã của vị học giả" - chuyên gia khảo cổ Zhang Yun cho biết.

Đồ tùy táng tinh xảo bên trong lăng mộ tại nghĩa trang gia tộc họ Lữ. Ảnh: Toutiao.

Tuy khu mộ này đã nhiều lần bị những kẻ trộm hiện đại - hầu hết là hậu duệ của gia tộc - đột nhập, cướp bóc, song giới khảo cổ vẫn may mắn tìm ra hơn 600 hiện vật tinh xảo. Những món tùy táng bao gồm đồ gốm, sứ, đồng, vàng bạc, sơn mài... hầu hết đều phục vụ cho cuộc sống hàng ngày. Chúng đã phản ánh phần nào điều kiện sống của một gia đình quý tộc thời nhà Tống.

Một số lượng lớn trà cụ cũng được khai quật, cho thấy trà là thức uống phổ biến trong giới quý tộc thời này.

Trong lăng mộ của Thiến Dung - cháu gái Lữ Đại Lâm, một chiếc hộp bạc chứa thứ bột màu đỏ đã được khai quật. Kết quả thí nghiệm cho thấy đây là một loại phấn má trang điểm của phụ nữ, trải qua 1000 năm, thành phần trong phấn vẫn không bị biến đổi.

Theo TAMMY/Gia đình & Xã hội